Hervormde Grote of Nieuwe of Lievensmonsterkerk

Nieuwe bestemming

(Kerk)gebouw

In 1236 is Zierikzee als parochie bekend.

In 1371 werd de parochie Sint Catharina opgericht.

In 1378 is het kapittel opgericht in de Sint Livinuskerk.

In 1454 is een grote basicale kerk met toren waarschijnlijk naar ontwerp van Rombout of Andries Keldermans te Mechelen gebouwd.

Het fundament voor de toren is in 1454 gelegd; gemiddelde breedte aan de voet 24,5 meter. De toren had een hoogte van 130 meter moeten bereiken en is blijven steken bij 62 meter. Een hoogte die je bereikt na 281 treden en een mooi uitzicht biedt over de hele omgeving.

De inwoners van Zierikzee vonden de naam Sint Lievensmonstertoren veel te lang. Ze noemen hem de "Dikke Toren".

In 1466 is de kerk door blikseminslag verwoest.

Een nieuwe grote driebeukige kruiskerk (hallenkerk) is rond 1470 gebouwd, vloeroppervlak 4100 m2, lengte 102 meter en een breedte van 37 meter. In 1506 is bijna zijn huidige hoogte (50 meter) gebouwd.

De kerk is in het eerste kwart van de 16e eeuw voltooid. Twee koortorens, de noordelijke heete de blauwe, de andere de rode toren.

In de jaren 1530 en 1532 waren er grote stormvloeden.

In 1758 zijn de vervallen ornamenten onder het orgel afgebroken en een nieuwe luyf over de bovenste banken gemaakt.

In 1572 zijn de altaren in Lievenskerk neergehaald, nadat de Spanjaarden in 1576 onder leiding van aanvoerder Mondragon na een 9 maanden durend beleg Zierikzee hadden ingenomen, moest het orgel worden vrijgekocht.

Het koor met omgang was door een schot van het middel-, noord- en zuidkerk afgescheiden en midden voor het schot stond de uit 1672 daterende preekstoel.

In de nacht van zaterdag 6 op zondag 7 oktober 1832 is de kerk uitgezonderd de toren door brand verwoest.

Bouw van nieuwe kruiskerk in classicistische stijl gestart in 1835 naar ontwerp van Huijsers. In 1838 werd de bouw na veel problemen gestaakt. Pas in 1845 kon de bouw, naar een geheel gewijzigd ontwerp van architect G.H. Grauss (J. Bourdrez), worden voortgezet, 1200 zitplaatsen.

Deze waterstaatskerk, Grote of Nieuwe kerk genoemd, werd op 21 mei 1848 in gebruik genomen.

De voorgevel heeft een monumentaal portiek met kolossale Toscaanse zuilen die het fronton dragen, de achtergevel heeft vier halfzuilen, zijgevels in baksteen uitgevoerd.

Het interieur is gepleisterd en voorzien van aan elkaar gekoppelde ionische halfzuilen en een houten tongewelf.

Bij de bouw werd veel materiaal gebruikt van de afgebroken Sint Lievensmonsterkerk.

De Sint Lievens Monstertoren is gerestaureerd door Everardus Joannes Margrij.

Bij de restauratie van 1957/73 onder leiding van architect ir H. de Lussanet de la sablonière zijn de steunberen weer tot aan de top opgetrokken en is de toren voorzien van een hoger dak.

In 1974 werd de kerk voor de eredienst gesloten en buiten gebruik gesteld.

De Nieuwe kerk is de eerste kerk die in 1977 is overgenomen door de Stichting Oude Zeeuwse Kerken.

Van 1978 tot 1988 liet deze Stichting de kerk in fasen restaureren en thans is het gebouw in gebruik voor voornamelijk culturele doeleinden.

Op zaterdag 16 april 1988 heeft dr Boertien, commissaris van de Koningin in Zeeland, de kerk officieel in gebruik gesteld.

Restauratie kerk in 1993.

De gemeente Schouwen-Duiveland had in 2002 het plan de kerk te verbouwen tot theater. Er waren echter nogal veel protesten tegen dit plan.

De kerk is op 18 februari 2013 weer overgedragen aan de Stichting die de kerk exploiteert.

De zwam die ervoor zorgde dat stukken stucwerk naar beneden kwamen, is voor een groot deel weg. De stichting die de Nieuwe Kerk exploiteert gaat het gebouw de komende maanden inrichten. Eind 2013 ging de kerk weer open voor publiek.

Op 9 april 2014 werd de kerk opnieuw in gebruik genomen. De heropening werd verricht door Prof. Mr. Pieter van Vollenhoven.

Het Rijksmonument is voor de herhuisvesting gerestaureerd en opgewaardeerd tot een inzetbare evenementenruimte.