RK kerk - Basiliek H Pancratius Hoofdorgel

In gebruik

(Kerk)gebouw

Kapel gesticht in ± 1276 op de hof van het adellijk geslacht “van Tubbergen”. De kapel was gewijd aan de heilige Pancratius.

In de 15e eeuw werd de kapel vergroot tot een éénbeukig kerkje en in het begin van de 16e eeuw werd de toren gebouwd. De zware laat-gotische toren van Bentheimer zandsteen staat er nog steeds.

Op 12 maart 1576 werd Tubbergen, kerkelijk gezien, van Ootmarsum gescheiden en werd hier een zelfstandige parochie opgericht.

Toen in 1597 prins Maurits Oldenzaal, het bolwerk van de Spaansen in het oosten van het land, binnentrok kon de reformatie in Twente ingang vinden.

De kerk werd voor katholiek gebruik gesloten. Ze waren genoodzaakt in boerenschuren of adellijke erven bijeen te komen.

In 1809 werd de kerk weer aan de katholieken teruggegeven.

Aangezien een handvol protestantse gezinnen niet in staat was geweest om voor het benodigde onderhoud te zorgen was de oude kerk bijna twee eeuwen lang zeer verwaarloosd.

In 1826 begon men met de noodzakelijke restauratie van het kerkschip.

In 1827 en 1828 werden twee klokken in de toren - die in 1798 eigendom van de gemeente was geworden - geplaatst.

De bouwvallige torenspits heeft haar bestaan tot 1842 weten te rekken. In dat jaar werd de toren ontdaan van zijn spits en een gedeelte van zijn bovenbouw en kwam er een korte houten spits als vervanging.

In 1893 werd voor het eerst van een nieuw te bouwen kerk gesproken. Drie jaar later begon men met de afbraak van de oude, bouwvallige kerk.

Nieuwe neogotische kerk gebouwd in 1896/97 naar ontwerp van architect Alfred Tepe.

Het brede middenschip van de nieuwe kerk wordt geflankeerd door smallere, doch even hoge zijbeuken. Het schip bestaat uit drie traveeën. Bij de derde travee buigen de buitenmuren uit, zodat een soort transept ontstaat. De kruisgewelven worden gedragen door ronde kolommen. Aan weerszijden van de toren bevindt zich een zijkapel.

Op 30 juni 1897 werd zij plechtig in gebruik genomen.

35 gebrandschilderde ramen van kunstenaars uit vijf generaties van de bekende glazeniersfamilie Nicolas, gemaakt tussen 1897 en 1999. De oudste ramen zijn van Frans Nicolas. Zijn zoons Frans jr en Charles vervolgden het werk. Als derde generatie werkte Charles' zoon Joep. Zijn werk werd overgenomen door zijn dochter Sylvia O'Neil-Nicolas. En het laatste raam is van haar zoon Diego Semprum Nicolas.

De kruiswegstaties in brons zijn ontworpen door de beeld­houwster, Suzanne Nicolas-Nys.

Restauratie toren in 1977/78. Bij die gelegenheid werd deze drie meter verhoogd,

wat nog duidelijk te zien is aan het kleur verschil. Ook kwamen er twee nieuwe klokken bij.

De toren en het kerkgebouw en het interieur zijn "Beschermd Rijksmonument".

Najaar 1996 heeft de vijfde generatie Nicolas zich gemeld. Diego Sempra, zoon van Sylvia Nicolas, heeft vier nieuwe ramen voor de kerk gemaakt.

De kerk is op 6 januari 2000 verheven tot Basiliek. Reden is het unieke monument van glazenierskunst, het bijzondere orgel en het feit, dat Tubbergen enkele belangrijke priesterzonen heeft voortgebracht, waaronder mgr Schaepman en mrg Koopmans.

Twee versierselen op het priesterkoor ter weerszijden van het hoofdaltaar: het tintinnabulum (standaard met bellen) en het conopeum (standaard met paraplu).

Het tintinnabulum is ontworpen en gemaakt door de Roermondse kunstenaar Dick van Wijk.

De standaard van het tintinnabulum en het gehele conopeum zijn door enkele vrijwilligers uit de parochie gemaakt.