Hervormde kerk - Moriakerk
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Kerkeweg 1
Westkapelle
Gemeente Veere
Zeeland

(Kerk)gebouw

In de 11e eeuw en volgende eeuwen vervulde de laatgotische Willibrordkerk te Westkapelle een centrale plaats in de Willibrordverering op Walcheren.
De oorspronkelijke kerk werd in 1458 afgebroken.
Nieuwe kerk gebouwd in 1470, meer landinwaarts, naar de plaats van de (vuur)toren, Driebeukig halleschip en -koor in Brabants-gotische stijl met een buiten de noord- en de zuidgevel stekend dwarsschip met vieringtorentjes.
De toren was geïnspireerd op de laat-13e eeuwse toren van de Onze Lieve Vrouwekerk te Brugge.
Tijdens het beleg van Middelburg (1572-1574) werd Westkapelle door de Spanjaarden in de as gelegd en bleef van de kerk slechts een ruïne over.
Omdat de kerktoren diende als baken voor stuurlui op zee, werd de kerk al spoedig opgeknapt. De kerk is toen aanmerkelijk verkleind en werd in 1583 weer in gebruik genomen.
Het schip werd ingericht voor de eredienst, beperkt door een eikenhouten afschutting, wandelkerk geheten.
Tegen dit schot een herenbank voor Martinus Veth, ambachtsheer en familie.
Het koor werd aan de tand des tijds overgeleverd.
De ruïne is afgebroken en een muur en consistoriekamer kwamen kort na 1737 voor in de plaats.
De toren is in de 17e eeuw slecht onderhouden.
In 1695 bescheiden restauratie.
In de Franse tijd werd een deel van de spits weggenomen om er een seintoestel in te plaatsen.
Kerk opnieuw gerestaureerd in 1737.
In 1817 wees de Staat der Nederlanden de toren van Westkapelle aan om een kustlicht op te bouwen.
In de nacht van 14 op 15 maart 1831 is de kerk totaal door brand vernietigd met het bovengedeelte van de toren.
De toren werd hierna overgedragen aan het Rijk en er werd besloten een nieuwe kerk te bouwen.
De forse bakstenen toren in Kempische stijl met haakse steunberen en natuurstenen hoekblokken werd na de brand door het Rijk ingericht .
De oude kerk is in 1834 afgebroken.
Nieuwe kerk gebouwd in 1834 aan de Zuidstraat. Dit kerkgebouw droeg alle kenmerken van de zogenaamde Waterstaatskerken uit deze periode.
De kerk is in het voorjaar van 1835 in gebruik genomen.
De huidige plaatijzeren bovenbouw dateert van 1906.
De toren is in 1924 gerestaureerd.
Bij het bombardement op de Westkappelse zeedijk in 1944 is het kerkgebouw van de Hervormde Gemeente vernield.
Stenen van de kerk werden later gebruikt bij het dichten van de gaten in de zeedijken, voltooïd in 1946.
Tijdelijke noodkerk van augustus 1945 tot 1952 op de Markt, opgetrokken uit voormalige Duitse barakken.
Nieuwe kerk gebouwd in 1951/52 - Moriakerk naar ontwerp van architect ir Klarenbeek.
De eerste steen is gelegd op 1 maart 1951 door J. Roelse, Pres.-Kerkvoogd.
De kerk is in 1952 in gebruik genomen.
PKN-kerk.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)202
Kluiver, dr J.H.: hist orgels in Zeeland II 33 105*
Tijdschriften en andere uitgaves
Orgels in Zeeland
de Mixtuur 53(1986)135*, 56(1987)271, 58(1987)378, 78(1994)918, 80(1995)1009
het Orgel 2(1954)29-30, 3(1954)44, 6(1974)227-229 234*
kerkepadgids (1983)18

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk - Moriakerk Westkapelle -

Orgelhistorie

- tot 1843 een voorzanger
b: J.A. Mennes & G.L. Preuniger, Brigdamme-Middelburg 1843, orgel door bemoeïenis van drs J. Binnenweg en dankzij een gift van mr H.J. Baron van Doorn van Westkapelle; met gebruikmaking van ouder materiaal van van Peteghem uit 1810 voor een RK kerk; M I ap: Man 10
na oplevering gekeurd door de Middelburgse organisten J.J. de Kanter en C.J. van Uye die het werk positief beoordeelden
o: MAASTRICHT RK kerk Onze Lieve Vrouw van Lourdes 1936
b: Fa. J.J. Elbertse & Zn., Soest 1936 met sleepladen voor de manualen van Maarschalkerweerd; M II vp: Hw 7-Pos 5-Ped 1
het orgel is op 21 juni 1936 ingewijd
- na het bombardement in 1944 op Westkapelle is het orgel verdwenen
b: Fa. Dekker, Goes 1928/29 voor ZOUTELANDE Ned Hervormde kerk Catharina; Pn I ap: Man 4
o: Hervormde noodkerk 1951 door bemiddeling van ds W. Oosthoek te Zoutelande
o: VLISSINGEN Gereformeerde Gemeente Fa. A. Nijsse, Oud Sabbinge 1952
b: Fa. Willem van Leeuwen, Leiderdorp 1953, kas ontwerpen ontworpen door ir Klarenbeek, architect van de kerk, en vervaardigd door de Fa. de Vries & van Ginkel te Aalsmeer; M II vp: Hw 7-Rw 8-Ped 3
adviseur H.C.A. Varel te Ritthem
r: Pels & van Leeuwen 1974; restauratie eerste fase voltooid: Octaaf 2 Rugwerk naar Hoofdwerk, op Rugwerk Nachthoorn 2, samenstelling Mixtuur gewijzigd; M II vp: Hw 7-Rw 8-Ped 4
adviseurs Willem Hülsman namens de Orgelcommissie van de Ned Herv Kerk en D.P. Verhulst
r: na 1974; op Pedaal Octaaf 4 vervangen door een gebruikte Fagot 16, op het Rugwerk is verder nog een gebruikte Cornet III sterk bijgeplaatst, Trompet 8 vervangen; M II vp: Hw 7-Rw
o: Octaaf 4 Pedaal naar WESTKAPELLE Gereformeerde Gemeente als Prestant 8

Dispositie

1843:
Manuaal C-f3
Praestant 8, Holpijp 8, Viola di gamba 8, Oktaaf 4, Fluit 4, Quintfluit 3, Gemshoorn 2, Mixtuur III discant, Cornet III discant, Trompet 8 bas/discant, Tremulant
Pedaal C-cº
aangehangen
Ventiel, windvoorziening geschiedde door middel van 3 spaanbalgen
 
1936:
Ondermanuaal C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Octaaf 2, Sesquialter II 2 2/3-1 3/5, Trompet 8
Bovenmanuaal C-f3
Holpijp 8 bas/discant, Viola di Gamba 8, Spitsfluit 4, Nasard 2 2/3, Woudfluit 2
Pedaal C-d1
Subbas 16 (tr. van Bourdon 16)
Manuaalkoppel, Koppel Pedaal-Ondermanuaal
De 27 grootste pijpen van de Bourdon 16 waren op een pneumatische kegellade geplaatst
 
1929 (Dekker):
Manuaal C-g3
Prestant 8, Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Octaaf 4
Pedaal C-f1
aangehangen
Superkoppel Manuaal
 
1953:
Hoofdwerk C-g3
Quintadeen 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Sesquialter III*, Mixtuur IV-VI 2, Trompet 8
Rugwerk C-g3
Holpijp 8, Quintadeen 8 (C-H gec. met Holpijp), Prestant 4, Speelfluit 4, Octaaf 2, Nasard 1 1/3, Scherp III-V 1*, Dulciaan 8, Tremulant
Pedaal C-f1
Subbas 16, Praestant 8, Octaaf 4
Manuaalkoppel, 2 Pedaalkoppels
De met een * gemerkte stemmen waren wel voorbereind, doch niet geplaatst
 
na 1974:
Hoofdwerk C-g3
Quintadeen 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Octaaf 2, Mixtuur IV-VI 1 1/3, Trompet 8
Rugwerk C-g3
Holpijp 8, Quintadeen 8 (C-H gec. met Holpijp), Prestant 4, Roerfluit 4, Nachthoorn 2, Nasard 1 1/3, Cornet (Sesquiaklter) III, Dulciaan 8, Tremulant
Pedaal C-f1
Subbas 16, Prestant 8, Octaaf 4, Fagot 16
Manuaalkoppel, 2 Pedaalkoppels

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42