Hervormde kerk - Oostkerk
Nieuwe bestemming
Foto: Flip Veldmans
Oostkerkplein 1
Middelburg
Gemeente Middelburg
Zeeland
Middelburg
Gemeente Middelburg
Zeeland
(Kerk)gebouw
| In de loop van de 17e eeuw groeide de stad Middelburg snel zodat werd besloten tot bouw van een nieuwe kerk. | |
| Kerk gebouwd van 1648 tot 1667 naar ontwerp van stadsfabrieksmeester Bartholomeus Drijfhout in samenwerking met Pieter Post (1608-1669). Oorspronkelijk een achtkantige koepelkerk met lantaarn die beeldbepalend is voor Middelburg. | |
| Drijfhout overlijdt in 1649, de fundamemten waren pas gereed. De verdere bouw van de kerk werd uitgevoerd volgens de plannen van architect Arent van 's Gravensande (ca. 1599-1662) in 1667/67 door Louis Jolijt. Grootste koepel die in de 17e eeuw is gebouwd in Nederland. | |
| Eerste kerk te Middelburg die van het begin af aan voor de Hervormde diensten werd gebruikt. | |
| Kleine consistorie aan de achterzijde van de kerk met koepeltje en lantaarn met kerkklok, voorbeeld van Hollands klassicisme. | |
| De orgelkas, spreekstoel, banken en tuis zijn ontworpen door provinciaal architect Conradt Kayser in 1779. | |
| De laatste restauratie was vanaf najaar 1995. De kap is geheel herzien, aangezien hier de bonte knaagkever veel schade had toegebracht. | |
| Op vrijdag 30 mei 1997 heeft mr Pieter van Vollenhoven de kerk heropend. | |
| In het voorjaar van 1998 bleek echter dat de leien dakbedekking slechter was dan men dacht. Medio 1998 is de kerk voorzien van nieuwe leien. | |
| De hoge onderhoudskosten nopen de PKN-gemeente deze kerk op termijn te sluiten. | |
| Op 7 januari 2017 was de laatste kerkdienst. Daarmee kwam er een einde aan 350 jaar kerkelijk gebruik. | |
| Vereniging Hendrick de Keyser heeft samen met de PGM een reddingsplan bedacht voor de Oostkerk - een rijksmonument dat tot de honderd mooiste van Nederland wordt gerekend. De vereniging wil beheer, exploitatie en onderhoud overnemen, maar zoekt daar geldschieters voor. De crux is dat een fonds nodig is van 2,5 miljoen euro. Als daar een rendement van drie procent uitgehaald wordt, is elk jaar 75.000 euro voor het wind- en waterdicht houden van de kerk en het reguliere onderhoud beschikbaar. Daarnaast is jaarlijks 75.000 euro nodig om te sparen voor restauraties. Dat geld moet onder meer komen uit de verhuur van de kerk voor concerten, markten en exposities. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
| Boeken | |
| Gierveld: het ned huisorgel in de 17e en 18e eeuw 264 271 281 | |
| Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)91 170 192 | |
| Hess 35 | |
| Hess: orgel St Janskerk Gouda 23 | |
| Kler, de: brochure Engelse kerken in Den Haag 19 | |
| Kluiver, dr J.H.: hist orgels in Zeeland II 23 30 31 68-81 121 122 n 28 107 145 10a* 10b* III 93 99 194-207 | |
| Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)41, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972 | |
| Loon, van: zeeland magazine 11(1977)1* 5-9* | |
| Luteijn, A.C.M.: de orgelpijp uit (1976)39* 81*; Bosch & Keuning, Baarn |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Orgels in Zeeland | |
| contactbrief voor kerkenverzamelaars 35(1996)35, 38(1997)37, 40(1998)32, 70(2013)29 | |
| de Mixtuur 34(1981)132, 59(1988)386, 66(1990)343-344, 79(1995)961 | |
| de Orgelvriend 2(1977)7* | |
| het Orgel 4(1965)146-151, 6(1965)336-239, 7(1965)263-266, 11(1966)305-306, 3(1968)76, 7/8(1970)214*, 11(1973)314, 6(1975)196-202 205* 206** 207** 208**, 9(1975)268-274 (9 foto's)*, 7/8(1983)253-254 | |
| kalender 2004 van de orgelvriend** | |
| kerken . . . monumenten, uitgave Rijksdienst voor de Monumentenzorg december(1977)* (prent uit 1746), (1983)foto* | |
| kerkepadgids (1978)bijlage (1980)28-29 |
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde kerk - Oostkerk | Middelburg | - |
Orgelhistorie
| - ruim een eeuw zonder orgel | |
| b: |
Petrus Josephus en Johannes de Rijckere, Kortrijk, 1779/83, bouw van het binnenwerk nadat het neoclassicistische orgelfront was gebouwd volgens het ontwerp van Conradt Kayser, oxaal, kassen etc. door Marinus Vink, beeld- en snijwerk van Hendrik van Diest, schilder- en verguldwerk van Thomas Gaal Burgers; orgel geplaatst op de westelijke wand; M III vp: Hw 13-Rugpos 10-Bov 8-Ped 5 helaas bleken de Vlaamse orgelbouwers niet in staat een orgel volgens Hollands ontwerp te bouwen het orgel is op 18 mei 1779 aanbesteed. Het orgel is vertooid in februari 1782. het orgel werd geëxamineerd op 1, 2, 3 en 5 maart 1782 door F.J. Heinrichs, organist te Goes, en de orgelbouwers Joachim Reichner sr en Johannes van Overbeek te 's Gravenhage en Leiden - het rapport was vernietigend De Rijckere's beloofden het orgel te verbeteren, na drie weken waren zij al weer gereed orgel gekeurd door organist F.J. Heinrichs, diens rapport was gunstiger - derde keuring door P. Sterkelmans en J. Ulrich, organisten van de Grote kerk te Breda en de doopsgezinde kerk te Rotterdam; hun rapport was nog vernietigender |
| r: |
Joachim Reichner sr 1782/83; nieuwe windlade met mechaniek en pijpwerk voor het Rugwerk, vijf nieuwe blaasbalgen, nieuw pedaalklavier, tongen en kelen in diverse tongwerken vervangen, herintonatie op een hogere winddruk na de ingebruikname op 19 januari 1783 werd door de Middelburgse stadsorgelmaker Johannes van Overbeek de Fagot 16 van het hoofdwerk door een Holpijp 8 vervangen en het Hoofdwerk, Bovenwerk en Pedaal verder verbeterd op 26 maart 1781 ten tweede maal geëxamineerd door de organist F.J. Heinrichs te Goes |
| r: |
Johannes van Overbeek; reparatie hoofdwerk het orgel is op 5 september 1783, na gedeeltelijke herbouw definitief opgeleverd |
| r: | Jan Christoffel Schmidt, Gouda 1800 |
| r: | Jan Christoffel Schmidt, Gouda 1802/03; orgel uit elkaar genomen |
| r: |
Jan Christoffel Schmidt, Gouda; herstelwerk, Prestant 8 (Hw) en Pedaal in het front werden vernieuwd het orgel is op 17 juli 1803 weer in gebruik genomen - onderhoud Frederik van der Weele tot 1840 - onderhoud J.A. Mennes vanaf 1840 |
| r: | J.A. Mennes 1843/44; reparaties |
| r: | J.A. Mennes 1850/51; vrij grote reparaties |
| r: |
Fa. J.C. Sanders, Hilversum 1930/31; klavieren vernieuwd, dispositie Bovenwerk in romantische stijl omgebouwd, pedaaltractuur pneumatisch gemaakt het restauratierapport van Lambert Erné is in juni 1964 gereed - orgel gedemonteerd door Fa. E. Leeflang te Apeldoorn in 1970 |
| r: |
Orgelbouw Ernst Leeflang, Apeldoorn 1970/73, oude bij Fa. Blank aanwezige klavieren werden aangekocht en gerestaureerd, dispositie zo veel mogelijk hersteld, waarbij het exterieur vooralsnog buiten beschouwing bleef; M III vp: Groot Manuaal 13-Rugpos 10-Bov 8-Ped 6 adviseur Lambert Erné te Utrecht namens Orgelcommissie Ned. Herv. Kerk, na diens overlijden door zijn zoon Hans Erné, tweede en derde adviseur Jan Jongepier en dr M.A. Vente orgel op 24 november 1973 weer in gebruik genomen met een bespeling door Arie J. Keijzer |
| r: |
Fa. Leeflang/Keijzer, Apeldoorn 1988/89, de Fa. van Beest schilderde het orgel en de kansel; herstel orgelkas en de frontpijpen, oorspronkelijke klavieren weer aangebracht, orgel gedeeltelijk geherintoneerd, koppel Hoofdwerk-Bovenwerk ingebruikneming orgel op 2 juni 1989 |
| r: |
Fa. Reil, Heerde 1996; orgelkas krijgt zijn oorspronkelijke kleurstelling terug disp. 2001: M III vp: Hw 13-Onderpos 10-Bov 8-Ped 6 Het orgel is op 5 september 1983 precies 200 jaar geleden opgeleverd door De Rijckere te Kortrijk. De oficiële herdenking was op 8 september 1983. |
Dispositie
| 1783 (De Rijckere): | |
| Groot Manuaal (II) C-d3 | |
| Bourdon 16, Prestant 8 discant dubbel, Gemshoorn 8, Holpijp 8 bas/discant, Roerquint 6, Octaaf 4, Open Fluit 4, Superoctaaf 2 discant dubbel, Mixtuur IV-VI-VIII 2 bas/discant, Sesquialter III bas/discant, Cornet VI 8 discant, Trompet 8 bas/discant, Clairon 4 bas/discant | |
| Rugpositief (I) C-d3 | |
| Holpijp 8, Quintadeen 8, Prestant 4 discant dubbel, Roerfluit 4, Nasard 3, Doublet 2 discant dubbel, Larigot 1 1/2, Mixtuur IV-VI bas/discant, Trompet 8 bas/discant, Basson 8 bas/discant, Tremulant | |
| Bovenwerk (III) C-d3 | |
| Fluyt d'amour 8, Baartpijp 8, Fluit douce 4, Quintfluit 3, Gemshoorn 2, Flageolet 1, Echotrompet 8, Vox humana 8, Tremulant | |
| Pedaal C-d' | |
| Subbas 16, Prestant 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Clairon 4 | |
| Koppel Hoofdwerk-Rugwerk (gehalveerde schuifkoppel), Koppel Hoofdwerk-Bovenwerk, Koppel Pedaal-Hoofdwerk | |
| 2 Afstellingen, Calcantenbel | |
| stemming kamertoon | |
| 1885 (volgens van ’t Kruijs): | |
| Hoofdklavier | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Gemshoorn 8, Octaaf 4, Nachthoorn 4, Openfluit 4, Quint 3, Superoctaaf 2, Cornet VI, Mixtuur II-III, Trompet 8, Clairon 4 | |
| Rugwerk | |
| Prestant 8, Holpijp 8, Quintadeen 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Nazart 3, Doublette 2, Fluitviolet 1, Trompet 8, Fagot-Hobo 8 | |
| Bovenklavier | |
| Prestant 8, Baarpijp 8, Fluit douce 4, Quintfluit 3, Gemshoorn 2, Flageolet 1, Echo Trompet 8, Vox Humana 8 | |
| Pedaal | |
| Subbas 16, Prestant 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Clairon 4 | |
| Koppelingen | |
| Ventiel, Afsluitingen, Calcant | |
| 1973:(De Rijckere/Leeflang): | |
| Groot Manuaal (II) C-d3 | |
| Bourdon 16, Prestant 8 dubbelkoor vanaf c', Gemshoorn 8, Holpijp 8 bas/discant, Roerquint 6, Octaaf 4, Ope Fluyt 4, Sup. Octaaf 2 discant dubbel, Mixtuur IV-VI-VIII 2 bas/discant, Sexquialter III bas/discant, Cornet VI 8 discant, Trompet 8 bas/discant, Clairon 4 bas/discant | |
| Rugpositief (I) C-d3 | |
| Holpijp 8, Quintadeen 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Nasart 3, Doublet 2, Terts 1 3/5, Mixtuur IV-VI bas/discant, Trompet 8 bas/discant, Basson 8 bas/discant, Tremblant | |
| Bovenwerk (III) C-d3 | |
| Baartpijp 8, Fluyt d'Amour 8, Fluyt Douze 4, Quintfluit 3, Gemshoorn 2, Flageolet 1, Echo Trompet 8, Vox Humana 8, Tremblant | |
| Pedaal C-d1 | |
| Subbas 16, Prestant 8, Octaaf 4, Basuyn 16, Trompet 8, Clairon 4 | |
| Gehalveerde klavierkoppel Groot Manuaal-Rugpositief (schuifkoppel), Pedaalkoppel naar Groot Manuaal | |
| 4 Afsluitingen voor alle klavueren | |
| Toonhoogte een halve toon onder normale hoogte a1 = 415 Hz., bas en discantdeling tussen bº en c1 | |
| Winddruk 105 mm. waterdruk, stemming gelijkzwevende temperatuur | |
| 2 Afstellingen, Calcantenbel | |
| 1989 (De Rijckere/Leeflang): | |
| Hoofdwerk C-d3 | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8 bas/discant, Gemshoorn 8, Roerquint 6, Octaaf 4, Open Fluyt 4, Superoctaaf 2, Mixtuur IV-VIII bas/discant, Sexquialter II-III bas/discant, Cornet VI discant, Trompet 8 bas/discant, Clairon 4 bas/discant | |
| Rugpositief C-d3 | |
| Holpijp 8, Quintadeen 8, Prestant 4 discant, Roerfluyt 4, Nasart 3, Doublet 2, Terts 1 3/5, Mixtuur IV-VI bas/discant, Trompet 8 bas/discant, Basson 8 bas/discant, Treblant | |
| Bovenwerk C-d3 | |
| Baartpijp 8, Fluyt d'Amour 8, Fluyt Douze 4, Quintfluyt 3, Gemshoorn 2, Flageolet 1, Echo Trompet 8, Vox Humana 8, Treblant | |
| Pedaal C-d1 | |
| Subbas 16, Prestant 8, Basuyn 16, Trompet 8, Clairon 4 | |
| Koppel Hoofdwerk-Rugwerk (schuifkoppel), Koppel Hoofdwerk-Bovenwerk, Koppel Pedaal-Hoofdwerk, Koppel Pedaal-Rugwerk | |
| 2 Afstellingen, Calcantenbel | |
| Toonhoogte a1= 415 Hz., Temperatuur: gelijkzwevend, Winddruk: 105 mm WK |
Bronvermelding van bovenstaand orgel
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Geen informatie aanwezig | |
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42