Hervormde Grote kerk
Nieuwe bestemming
Foto: J. Poldervaart
Noordstraat 62
Terneuzen
Gemeente Terneuzen
Zeeland
Terneuzen
Gemeente Terneuzen
Zeeland
(Kerk)gebouw
| De kerk werd in 1885 in gebruik genomen. | |
| In 1941 werd het liturgisch centrum vernieuwd. Hierbij moest ook het orgel verplaatst worden en wel van boven de kansel naar de torenzijde. Hierbij is de zwelkast verdwenen. | |
| In 1967 werd de inrichting van de kerk naar de toen geldende maatstaven aangepast. | |
| Nadat het ledenaantal van de gemeente sterk terugliep en in 1965 de Goede Herderkerk in gebruik werd genomen (zie daar), werd besloten de Grote Kerk af te stoten. | |
| De kerk is per 1 februari 2000 verkocht aan de Stichting Behoud Grote Kerk Terneuzen. De stichting wil de kerk restaureren en behouden. Er worden beperkt diensten door de Protestantse Gemeente van Terneuzen gehouden. De kerk heeft nu een culturele bestemming en wordt geëxploiteerd door de stichting. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Geen informatie aanwezig | |
Hoofdorgel
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde Grote kerk | Terneuzen | - |
Orgelhistorie
| b: |
Fa. Valckx & van Kouteren & Co., Rotterdam 1929 boven de kansel; Pn II vp: Man I 10-Man II 9-Ped 5 - op 17 juni 1929 werd het contract ondertekend om het orgel op te leveren 14 dagen voor Kerstmis 1929.. Het oude orgel werd ingenomen - In 1935 waren er al besprekingen om enkele dispositie-wijzigingen door te voeren. Deze werden in september 1941 uitgevoerd door Valckx & van Kouteren |
| r: | Fa. Valckx & van Kouteren & Co., Rotterdam 1941; enkele dispositiewijzigingen: de Violon 16 van het pedaal werd uitgebreid met 26 nieuwe pijpen en tevens als Prestant 16 bespeelbaar op manuaal I. De Sesquialter op man I werd uitgebreid tot een Cornet V. Het pedaal werd uitgebreid met een Bazuin 16; Pn II vp: Man I 10-Man II 9-Ped 5 |
| o/r: |
Gebr. Vermeulen, Weert 1967; het orgel werd verplaatst van boven de kansel naar de torenzijde. Hierbij is de zwelkast van manuaal II verdwenen. Verder werd de transmissie van de Violon 16 van het pedaal als Prestant 16 op manuaal I weer ongedaan gemaakt. Met pijpen van de oude Mixtuur werd een Oktaaf 2 samengesteld. De nieuwe Mixtuur kreeg een hogere samenstelling. De Vox Celeste 8 werd vervangen door een Terts 1 3/5 en de Violine 8 door een Quint 2 2/3. De Cello 8 op het pedaal werd vervangen door een Koraalbas 4; Pn II vp: Man I 9-Man II 9-Ped 5 - In hieropvolgende jaren is door Flentrop een nieuwe windmotor geplaatst en het windkanaal naar de windmotor aangepast |
| r: | Fa. Flentrop, Zaandam 1986; groot onderhoud: de toonmembramen werden vervangen |
| r: |
Fa. A. Nijsse & Zn., Oud Sabbinge 2014; de registermembramen en de membramen in de speeltafel werden vernieuwd. De stemkrukken van de Basson-Hobo werden gangbaar gemaakt en enkele lekkages verholpen; Pn II vp: Man I 10-Man II 9-Ped 5 - Het ligt in de bedoeling om het orgel zoveel als mogelijk weer terug te brengen naar de originele toestand. Zo zal de (te sterke) Viola di Gamba (Man II) als Salicionaal op een aparte windlade geplaatst worden die bespeelbaar wordt op Manuaal I. Op de vrijgekomen plaats kan dan een meer ingetogen Viola geplaatst worden. Verder zal er weer een zwelkast rond het pijpwerk van manuaal II geplaatst worden. Op zaterdag 22 augustus 2015 is uit het Van Leeuwen-orgel van de Valkenboschkerk in Den Haag de zwelkast en de windlade van het zwelwerk gedemonteerd, naar Terneuzen gebracht en opgeslagen bij het orgel in de Grote Kerk. Pijpwerk (Viola) uit het voormalige orgel van de Gereformeerde Gemeente in Krabbendijke is aangekocht |
| r: | in eigen bebeer vanaf voorjaar 2016/17 (zie site: http://grotekerkterneuzen.nl/index.php/historie/orgel) |
Dispositie
| 1929 (Valckx & van Kouteren): | |
| Manuaal I C-g3 | |
| Prestant 16, Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Salicionaal 8, Octaaf 4, Fluit 4, Mixtuur II-IV, Cornet V discant, Trompet 8 | |
| Manuaal II (in zwelkast) C-g3 | |
| Gedekt 16, Vioolprestant 8, Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Violine 8, Voxceleste 8, Open Fluit 4, Woudfluit 2, Basson-Hobo 8, Tremolo | |
| Pedaal C-f1 | |
| Subbas 16, Violon 16, Fluitbas 8, Cello 8, Bazuin 16 | |
| Koppels: Man I-II, Ped-Man I, Ped-Man II, Sub Man II, Sup Man I-II, Sub Man I, Sub Ped | |
| Vaste combinaties: P – MF – F – FF – T | |
| 1 Vrije combinatie. Generaal cresendo, Automatisch pedaal. Tongwerken af | |
| Toonhoogte a1 = 440 Hz. bij 20º C. | |
| Pneumatische kegelladen | |
| 1941 (Valckx & van Kouteren): | |
| Manuaal I C-g3 | |
| Prestant 16, Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Salicionaal 8, Octaaf 4, Fluit 4, Mixtuur II-IV, Cornet V discant, Trompet 8 | |
| Manuaal II (in zwelkast) C-g3 | |
| Gedekt 16, Vioolprestant 8, Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Violine 8, Voxceleste 8, Open Fluit 4, Woudfluit 2, Basson-Hobo 8, Tremolo | |
| Pedaal C-f1 | |
| Subbas 16, Violon 16, Fluitbas 8, Cello 8, Bazuin 16 | |
| Koppels: Man I-II, Ped-Man I, Ped-Man II, Sub Man II, Sup Man I-II, Sub Man I, Sub Ped | |
| Vaste combinaties: P – MF – F – FF – T | |
| 1 Vrije combinatie. Generaal cresendo, Automatisch pedaal. Tongwerken af | |
| Toonhoogte a1 = 440 Hz. bij 20º C. | |
| 1967 (Valckx & van Kouteren/Vermeulen): | |
| Manuaal I C-g3 | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Fluit 4, Octaaf 2, Mixtuur II-IV 1 1/3, Cornet V discant, Trompet 8 | |
| Manuaal II C-g3 | |
| Gedekt 16, Vioolprestant 8, Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Open Fluit 4, Quint 2 2/3, Woudfluit 2, Terts 1 3/5, Basson-Hobo 8, Tremolo | |
| Pedaal C-f1 | |
| Subbas 16, Violon 16, Fluitbas 8, Koraalbas 4, Bazuin 16 | |
| Koppels: Man I-II, Ped-Man I, Ped-Man II, Sub Man II, Sup Man I-II, Sub Man I, Sub Ped | |
| Vaste combinaties: P – MF – F – FF – T | |
| 1 Vrije combinatie. Generaal cresendo, Automatisch pedaal. Tongwerken af | |
| Toonhoogte a1 = 440 Hz. bij 20º C. | |
| 2014 (Valckx & van Kouteren/Nijsse): | |
| Manuaal I C-g3 | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Salicionaal 8, Octaaf 4, Fluit 4, Octaaf 2, Mixtuur II-IV 2, Cornet V discant, Trompet 8 | |
| Manuaal II (in zwelkast) C-g3 | |
| Gedekt 16, Vioolprestant 8, Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Voxceleste 8, Open Fluit 4, Quint 2 2/3, Woudfluit 2, Basson-Hobo 8, Tremolo | |
| Pedaal C-f1 | |
| Subbas 16, Violon 16, Fluitbas 8, Koraalbas 4, Bazuin 16 | |
| Koppels: Man I-II, Ped-Man I, Ped-Man II, Sub Man II, Sup Man I-II, Sub Man I, Sub Ped | |
| Vaste combinaties: P – MF – F – FF – T | |
| 1 Vrije combinatie. Generaal cresendo, Automatisch pedaal. Tongwerken af | |
| Toonhoogte a1 = 440 Hz. bij 20º C. |
Foto: J. Poldervaart
Bronvermelding van het hoofdorgel
| Boeken | |
| - |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| 150 jaar Adema Orgelbouw sinds 1855 (2006)14* 16 ?? | |
| Orgels in Zeeland | |
| contactbrief voor kerkenverzamelaars 34(1995)40, 43(2000)40 |
Koororgel
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde Grote kerk | Terneuzen | - |
Orgelhistorie
| b: |
Fa. B. Pels & Zn., Alkmaar 1958 voor BRESKENS RK kerk H Barbara; unit-orgel EL II vp: Man I 6-Man II 5-Ped 4 - het elektro-pneumatische orgel werd als sinds minimaal 1999 niet meer gebruikt en verkeerd in slechte staat - Begin 2018 heeft de Stichting Behoud Grote Kerk Terneuzen contact gehad met het kerkbestuur uit Breskens om het orgel over te brengen naar de Grote Kerk in Terneuzen om dit te kunnen gebruiken bij kooruitvoeringen, (orgel-)concerten en ensemble-spel |
| o: |
2018; ter voorkoming van beschadiging van het pijpwerk werd door parochieleden een bovenkas met luiken gemaakt. Op deze luiken werden 2 ornamenten aangebracht, afkomstig van oude communiebanken; Uitgevoerde werkzaamheden: het orgel is op woensdag 23 mei 2018 gedemonteerd en naar Terneuzen gebracht. Het orgel werd weer opgebouwd en waar nodig zijn er zaken vervangen en/of verbeterd. Zo is de hele speeltafel en orgelbank schoongemaakt en opnieuw gelakt, is het pedaalklavier uit elkaar geweest en opnieuw gelakt en afgesteld en is de bovenkas met luiken aangepast voor plaatsing in de Grote Kerk. De speeltafel is voorzien van wieltjes, zodat de speeltafel zo compact mogelijk geplaatst kan worden, als deze niet in gebruik is; unit-orgel EL II vp: Man I 6-Man II 5-Ped 4 - - Nog uit te voeren werkzaamheden: - Samen met architect definitieve plaats bepalen - Nieuwe verbindingen aanleggen naar definitieve plaats, zodat speeltafel vrij verplaatsbaar wordt. Hiervoor zal de huidige conventionele tractuur vervangen worden door een Midi-verbinding - Voor de manuaalstemmen wordt een Roerfluit 4 bijgeplaatst, zodat op manuaal I een Roerfluit 8 in plaats van de Bourdon 8 en op manuaal II een Roerfluit 4 in plaats van de Fluit 4 komt - Voor het pedaal wordt een groot oktaaf Gedekt 16 bijgeplaatst, zodat de Resultantbas 16 een echte Subbas 16 wordt. De elektrische kegellade komt uit het binnenwerk van Sanders van het Proper orgel in Koekange. Het houten pijpwerk komt uit een orgel in Noorwegen |
Dispositie
| 1958 (Pels): | |
| Manuaal I C-f3 | |
| Prestant 8, Bourdon 8, Oktaaf 4, Fluit 4, Nasard 2 2/3, Oktaaf 2 | |
| Manuaal II C-f3 | |
| Prestant 8 (C-b in Holpijp 8), Gedekt 8, Fluit 4, Fluit 2, Kleine Kwint 1 1/3 | |
| Pedaal C-f1 | |
| Resultantbas 16, Gedekt 8, Koraalbas 4, Fluit 2 | |
| Koppels Manuaal I-Manuaal II, Pedaal-Manuaal I, Pedaal-Manuaal II | |
| Stemming: evenredig zwevend. Toonhoogte: a1 = 440 Hz. | |
| De dispositie is opgebouwd uit 2 stamregisters: Gedekt 8 en Prestant 4 |
Geen
foto
beschikbaar
Bronvermelding van het koororgel
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| - informatie van Jan-Kees van Liere |
Laatste update: 2018-10-20 09:12:06