Hervormde Grote of St Jacobskerk
In gebruik
Foto: Anton van Daal
Oude Markt 2
Vlissingen
Gemeente Vlissingen
Zeeland

(Kerk)gebouw

In 1247 is er al een kerk op plaats van de nog bestaande watertoren.
In 1308 is met de bouw van de St Jacobskerk begonnen. Lage koor en toren van 1308 tot 1328 (1304-1308) tot stand gekomen. Vormgeving van een Brabantse basiliek in een hallenkerk, toren 47,5 meter boven het straatniveau.
Vergroot tot kruiskerk ± 1500 - ± 1558, compleet met schip en brede zijbeuken, rechthoekig gesloten kapellen, op het westen geflankeerd door twee eveneens rechthoekige kapellen.
Volgens de opstand is de St. Jacobs evenwel een hallenkerk met drie gelijke beuken en een groot dwarsschip. De toren uit de 14e eeuw werd in het nieuwe schip ingebouwd. Van de drie beuken die alle een eigen houten gewelf hebben en even hoog zijn, is het middenschip iets breder.
Kerk opnieuw vergroot in 1558, noordkapel.
Bij de overgave van Vlissingen aan de Prins van Oranje in 1572 werd de kerk voor de protestantse eredienst ingericht. Eerste hervormde dienst op 23 (28) september 1572.
Bij hevige stormvloeden stroomde het water de stad binnen. Bij de stormvloed van 1682 bereikte het water in de kerk een hoogte van 80 centimeter, bij die van 1808 35 cm. hoger.
Grafmonument voor de jonge Engelsman Daniel Octavius Barwell, omgekomen bij een schipbreuk in 1779.
In de zuidelijke arm van het dwarspand en in de 4e en 5e kapel acht rouwborden van de reders- en koopliedenfamilie Lampsius.
Twee koperen doopbogen uit het midden van de 17e eeuw. Fraaie lezenaar met stadswapen en de vier windstreken uit 1652 en de aan de preekstoel bevestigde lezenaar uit begin 18e eeuw.
Van 1628 tot 1911 in noorderdwarsarm onderdak aan de Engelse kerk.
Stormvloed op 12 en 13 maart 1906, het zeewater stond in de kerk
Op 5 september 1911 werden de toren en de kerk grotendeels door een grote brand verwoest door loodgieterwerkzaamheden. Veel van het oorspronkelijke interieur is verloren gegaan. Bewaard bleven het epitaaf van Joannes Lambrechtsz. Coolen, het momument ter nagedachtenis aan de Engersman Daniël Octavius Barwell en de twee doopbogen gesmeed in 1655 en 1656.
De kerk werd zoveel mogelijk in oorspronkelijke toestand gerestaureerd. De wederopbouw was in 1915 klaar, de kerk werd op 6 mei 1915 weer ingewijd.
In 1954 is de kerk hersteld van zware oorlogsschade.
De laatste restauratie is uitgevoerd in 1998.
De toren is eigendom van de gemeente Vlissingen.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
-

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of St Jacobskerk Vlissingen 1998 -

Orgelhistorie

b: Cornelis Ramault 1690 (vermoedelijk ouder orgel voor een kerk in Frankenhausen in Saksen of Thüringen (Dld) 1685, te Vlissingen geplaatst op een balkon boven de toreningang; M I: Man 9
r: Thomas en Peter II Weidtmann vóór 1742
b: Slooff Orgelbouw te Ouderkerk aan de IJssel 1971 voor GOUDA Ned Hervormde kerk - Vredeskerk
o: Slooff Orgelbouw te Ouderkerk aan de IJssel 1998; de kas is aangepast aan de sfeer van de Jacobskerk, dispositie en de intonatie gewijzigd, transpositieklavier; M I ap: Man 6
het orgel is op 1 augustus 1998 in gebruik genomen

Dispositie

1685 (Ramault):
Manuaal C-c3
Holpijp 8, Prestant 4 bas/discant, Fluit 4, Quint 3, Prestant 2, Octaaf 1, Cornet III discant, Tertiaan II, Trompet 8 bas/discant, Tremulant
 
1971 (Slooff):
Manuaal C-f3
Gedekt 8 bas/discant, Prestant 4, Roerfluit 4 bas/discant, Nasard 2 2/3 bas/discant, Octaaf 2, Sesquialter II
Pedaal C-d1
aangehangen
Foto: Anton van Daal

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 40(1998)32

Kistorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of St Jacobskerk Vlissingen -

Orgelhistorie

b: Fa. Klop, Garderen 2004; kas van kersenhout; M I: Man 5

Dispositie

2004 (Klop):
Manuaal C-g3
Prestant 8 (C-e tr. Holpijp 8), Holpijp 8 bas/discant, Roerfluit 4 bas/discant, Quint 2 2/3 bas/discant, Octaaf 2 bas/discant
Stemming evenredig zwevend, Toonhoogte a1 = 415/440/465 Hz
Transpositieklavier

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van het kistorgel

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
-

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of St Jacobskerk Vlissingen -

Orgelhistorie

b: P.M. van Sprang, Middelburg 19e eeuw; kabinetorgel M I ap: Man 4
het orgel stond tot de Watersnoodraap van 1953 in de consistorie-kamer aan de zuidzijde van de St. Jacobskerk

Dispositie

19e eeuw (Van Sprang):
Manuaal
Holpijp 8, Viola 8 (C-B in Holpijp), Gedekte Fluit 4, Octaaf 2
Pedaal C-H
aangehangen

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
-

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of St Jacobskerk Vlissingen -

Orgelhistorie

- In 1764 is door Claude de Chuy, oud-Burgemeester van deze stad en Bewindhebber der West-Indische Maetschappye ter Kamer van deze Provincie, de eerste grond gelegd ter bevordering van het goede voornemen tot aanschaf van een orgel
b: Albertus van Os, Vlissingen 1768/69, orgelkas gemaakt door Jakobus de Vriend en schilderwerk van Joseph Belderok, allen ingezetenen van Vlissingen; in het koor van de kerk tegenover het Ramault-orgel; M II vp: Hw 14-Bov 9-Ped 6
- Van Os begon in 1765, door ziekte niet in staat door te gaan
het orgel werd gekeurd door Jacob Willem Lustig te Groningen 1768; hij was erg negatief
- op verzoek van de Middelburgse organist Willem Lootens kreeg Van Os nog twee jaar de gelegenheid het orgel in goede staat te brengen
de eindkeuring werd uitgevoerd door Lootens, Joost Verschuere Ruynvaan, organist van de Jacobskerk, Antonie Allevoine, organist in de Waalse Kerk te Middelburg en de orgelmaker Johannes Mitterreither. Zij keurden het werk wel goed, maar pleitten voor vergroting. Dit werd niet gedaan en op woensdag 25 januari 1769 werd het Van Os-orgel dan toch eindelijk in gebruik genomen
- Bijzonder aan dit instrument was het derde klavier waarmee het mogelijk was het Hoofdwerk een octaaf hoger te laten klinken, door middel van een tweede ventielkast en een eigen toetsmechaniek op het tweede manuaal (het hoofdwerk werd bespeeld vanaf Manuaal I en het derde manuaal regeerde het Bovenwerk), Deze "uitvinding" zorgde echter wel voor grote technische problemen
r: Frederik van der Weele, Middelburg 1821/22; orgel verbeterd, blaasbalgen waren dichtgestopt met bossen vlas, windladen gerestaureerd en enkele dispositiewijzigingen aangebracht, de "eigen vinding" van Van Os werd verwijderd; M II vp: Hw 14-Bov 9-Ped 6
r: C.P. van Sprang, Vlissingen 1842; te geringe capaciteit van de windkanalen hersteld, dispositiewijzigingen; M II vp: Hw 14-Bov 8-Ped 6
r: C.P. van Sprang, Vlissingen 1875; nieuwe klavieren; M II vp: Hw 15-Bov 8-Ped 7
- Fa. L. van Dam te Leeuwarden, onderhoud
r: Fa. L. van Dam, Leeuwarden 1906/07; noodzakelijk herstel- en restauratiewerk na de stormvloed van 1906
- door brand in de kerk en de toren is het orgel op 5 september 1911 verloren gegaan. Pieter van Dam werd gevraagd om spoedig een plan voor een nieuw orgel in te dienen.
b: Fa. L. van Dam, Leeuwarden 1903/06; M (+ barker) II vp: Hw 15-Bov 13-Ped 9

Dispositie

-

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-02 18:41:04