Hersteld Hervormde kerk (HHG) - Maartenskerk

In gebruik

(Kerk)gebouw

In een stuk uit 1351 (1376) wordt een kerk genoemd.

De kerk was oorspronkelijk gewijd aan Sint Maarten.

In 1400 bouw van een groot koor met tongewelf. In de 14e eeuw bouw van een bakstenen toren.

In 1422 verbond Frank II van Borssele aan de kerk een college van kanunniken (kapittel), deken en 10 kanunniken.

In de tweede deel van de 15e eeuw was er veel zorg aan de opleiding en werving van koorzangers.

Het hoofdkoor aan de oostzijde van de kerk dateert van ca. 1400.

Het noorderkoor is ontstaan uit een kleine lage grafkapel van Floris II van Borselle uit ca. 1420 en echtgenote (overleden 1420). Het schip en de zijbeuken (15e eeuw) worden gedekt door ton- en halve tongewelven die op zuilen rusten Tussen het dubbele koor en de toren verrees een pseudo-basilikale kerk (schip met zijbeuken), waarbij de toren in het schip werd ingebouwd, traptoren en steunberen werden toegevoegd. Het schip en de zijbeuken hebben ton- en halve tongewelven.

In de loop van de 15e eeuw werden de muren van de grafkapel verhoogd en verlengd, het werd een noordelijk koor.

De laat-15e eeuwse sacristie is in het verlengde van de zuidbeuk uit de 15e eeuw gebouwd.

In het noorderkoor een rijk versierde marmeren graf-monument van Cornelis Liens (1580-1636).

In 1588 is de torenspits door de bliksem getroffen en afgebrand. In 1589 in de huidige vorm hersteld naar een ontwerp van Jan Janszn. Wale. In de achtkante open lantaarn is toen een klok voor de uurslag geplaatst.

De 14e toren, gedeeltelijk ingebouwd, bevat een beiaard met klokken van Petrus III van den Gheyn uit Mechelen uit 1613. De toren is ruim 42 m. hoog.

In tweede helft van de 14e eeuw is de toren voorzien van steunberen en een traptorentje en werd de westmuur gedeeltelijk met natuursteen bekleed.

In de toren hangen twee klokken uit 1477.

Na de reformatie in 1577/78 werd de kerk aan de protestanten toegewezen.

In 1943 zijn de klokken door de bezetters gevorderd en afgevoerd, tijdens het transport zonk het schip in het IJsselmeer, na de oorlog klokken teruggeven

Een bord met de Tien Geboden in het koor is uit 1612.

De nog resterende 12 klokken van het klokkenspel uit 1613 zijn in de de 50-jaren aangevuld met nieuw gegoten klokken. In 1955 in gebruik genomen.

In 1980 is in de lantaarn van de toren een geheel nieuwe concertbeiaard van 40 klokken - gegoten door Petit en Fritsen te Aarle Rixtel - in gebruik genomen. In de toren hangen nu twee beiaards.

De preekstoel is uit de 17e eeuw.

De toren werd in 1952/55 gerestaureerd.

De kerk is in 1956 tot 1965 gerestaureerd.

In 1983 bleek de torenspits aangetast door houtrot.

In 1992 is de torenspits opnieuw gerestaureerd. De toren is ruim 42 m. hoog.

De Hersteld Hervormde Gemeente kreeg het kerkgebouw die ze gebruiken, de voormalige hervormde kerk, uit de 15e eeuw, in eigendom. Wel had de hervormde gemeente het recht van medegebruik maar daar is sinds 2004 geen gebruik van gemaakt. De meeste leden van de hervormde gemeenten zijn in 2004 overgestapt naar de hersteld hervormde gemeente. De leden in St. Maartensdijk zijn daarom aangeschreven voor samenvoeging met de hervormde gemeente Rehoboth.

De kerk is na een grote restauratiebeurt in 2017 opgeleverd. De muren, het voegwerk, een dakdeel en de goten zijn opgeknapt. Door zout en vocht in de buitenmuren liet het stucwerk binnen los, waardoor reparatie nodig was.