RK kerk - Basiliek H Willibrordus Hoofdorgel

In gebruik

(Kerk)gebouw

Kapel gesticht in ?? door Sint Willibrord, toegewijd aan de apostel Petrus aan de Vismarkt.

De kapel is door de Noormannen verwoest.

Nieuw kerkje gebouwd in ± 1200; kerk aan de voet van de Hulster burchtheuvel.

In 1266 werd de St. Willibrordus een bijkerk van de Lieve Vrouwekerk te KORTRIJK

wat in 1535 een sfeerrijke kerk zou worden.

In 1402 werd door timmerman Lauwereys van der Leyen uit Gent op de uit 1200 stammende zware vierkante onderbouw van de kruisingstoren twee achthoekige verdiepingen en een torenspits gebouwd.

In 1409/10 zijn het hoogkoor, drie westgevels, een dwarsbeuk met een noord- en zuidingang en een librije in Brabantse Gotiek gebouwd.

In 1430/42 is het dwarsbeuk (transept) vergroot en 2 kapellen; een noord- en zuidkapel bijgebouwd.

In 1460 is de kerk vergroot, driebeukig schip, dwarsschip met vieringstoren en een driebeukig koor met kapellenkrans; invloeden van Brabantse laat-gotiek.

Bouwmeester mr Everaert Spoorwater, stadsarchitect van Antwerpen begon in 1462 met Reinier van Ympeghem met de bouw van de huidige koorkerk met omgang tegen het schip.

In 1468 teistert een brand de kerk. Toren en schip werden in as gelegd.

In 1474 is het koor ingewijd. Ontwerp schip en westgevel door de bouwmeesters Herman de Wagemaker en Matthys Keldermans.

De toren verbrandde geheel of gedeeltelijk in 1469, 1562, 1663, 1876 en 1944.

Op 3 mei 1481 begon Herman de Waeghemaekere uit Antwerpen met het leggen van fundamenten voor het nieuwe schip naar een ontwerp bouwmeesters Dominicus de Waghemakere te Antwerpen. Het gebouw is opgetrokken in baksteen, de buitenzijde bekleed met kalksteen.

De kerk is gebouwd in de vorm van een Latijns kruis, de toren staat centraal in de kerk. Hoofdingang in de westgevel aan de zijde van de Steenstraat. Het schip is in tegenstelling tot de koorkerk niet voorzien van luchtbogen en steunberen. De koorkerk wordt door drie straalkapellen afgesloten, de beide zijbeuken hebben elk vier zijkapellen.

De toren bestaat uit vier delen, die elk uit een verschillende periode stammen. Het onderste gedeelte uit de 13e of 14e eeuw.

Voltooïng in 1533/35. Schoolvoorbeeld van Brabantse gotiek; centraal onderdeel is de zware vieringtoren die koor en schip van elkaar scheidt.

De basisvorm van de kerk is de travee, twee pilaren afgesloten met een boog, gevolgd door een venstergalerij en een groot raam. Evenals het koor kregen de schipwanden een drieledige opbouw. Eikenhouten zoldering.

In 1545 een beschilderde grafkelder bij het koor van bouwpastoor Claes Hughe.

Kerk na 1645 simultaankerk voor de Katholieken en de Hervormden (tot 1929).

Bij de stadsbrand van 1562 werd ook de kerk getroffen. De toren en deel van de kerk werden door brand verwoest. Nieuwe toren gebouwd naar ontwerp van architect Jasper Anthonisz.

Het schip is in 1564 voltooid.

In 1566 schade door de beeldenstormers.

In 1596 is de kerk door zwaar kanonvuur tijdens het beleg beschadigd. De toren moest deels worden afgebroken.

In 1600 werd de toren herbouwd naar ontwerp van Jac. van Gulger en Hector van Vlimmen.

Na 1610 werd de kerk ook weer voor de katholieke eredienst gebruikt.

In de tachtigjarige oorlog viel de kerk in 1645/46 in Hervormde handen; de priesters werden verjaagd.

In 1663 teistert een brand de kerk en de toren. Nieuwe toren gebouwd naar ontwerp van Guillaume de Noyelle.

De katholieken kregen in 1695 toestemming om in Hulst en Lamswaarde schuurkerken te bouwen.

In 1724 krijgt Adriaan Bakkers opdracht de bouwvallige toren te vervangen.

In 1806/07 kregen de katholieken de beschikking over de helft van de Willibrorduskerk, geschonken door Lodewijk Napoleon. Het koor en transept werden ingericht voor de Katholieke eredienst, de Hervormden bleven in het schip; dubbele scheidingsmuur tussen koor en schip gevuld met turfstrooisel.

Preekstoel met mooi Christusbeeld uit 1840.

In 1841/42 werd het interieur van het koorgedeelte beschilderd, in ± 1930 zijn deze schilderingen weer verwijderd.

In 1876 brandde de toren door blikseminslag af. dr Pierre Cuypers herbouwde in 1877 de toren in neo-gotische stijl.

Tot 1929 was de kerk een simultaankerk, de kerk werd dus zowel door de Hervormden als de Katholieken gebruikt.

Vanaf 1929/30 kwam de gehele kerk weer in RK handen, de scheidingsmuur werd afgebroken.

De Hervormden kochten zich uit voor 120-duizend gulden en bouwden in 1929 een nieuwe kerk aan de Houtmarkt 11 (zie daar). Kandel, doophek en enkele herenbanken uit de 17e eeuw werden meegenomen naar de nieuwe kerk.

RK kerk gerestaureerd in 1930/35 onder leiding van architect ir Jos Cuypers. De gewelven zijn gemetseld onder de oorspronkelijk eikehouten zoldering.

De kerk is op 22 juni 1935 door paus XI tot basiliek verheven. De reden was dat deze kerk, tot 1929 simultaankerk, nu weer geheel als katholieke kerk gebruikt kon worden. De van 13e eeuwse kerk is gerestaureerd en in 1935 volledig in gebruik genomen voor de katholieke eredienst.

In 1944 werd de toren verwoest door artillerievuur, omdat de Duitsers de toren als uitkijkpost gebruikten, het brandende bovenstuk viel door het koorgewelf.

De nieuwe bekroning van de toren is een gevolg van een prijsvraag uit 1953.

In 1957/58 is de bovenste betonnen bekroning toren in moderne trant herbouwd; ontwerp van architect ir J. de Brouwer te Aalsmeer. De torenspits is uitgevoerd in voorgespannen beton.

Op 9 juni 1996 is een begin gemaakt met de restauratie van de basiliek. Op kerstavond 1998 is de kerk weer in gebruik genomen.

Glas-in-loodraam van Joep Nicolas. In de wandelpaden veel fraaie grafzerken in vlakreliëf

De eerste kapel aan de noordzijde is in gebruik als doopkapel, de doopvont is van steen, het koperen deksel wordt gesierd met een afbeelding van Johannes de Doper. De derde kapel geeft toegang tot de vroegere librije.

De parochie van de H. Maria Sterre der Zee, gevormd in 2012, bestaat uit Hulst, Basiliek van de H. Willibrordus, Kloosterzande, kerk van de H. Martinus, Boschkapelle, kerk van de H.H. Petrus en Paulus, kapel Clinge, kerk van de H. Henricus, kapel Hengstdijk, kerk van de H. Catharina.

Koewacht, kerk van de H.H. Philippus en Jacobus (vanuit de parochie sterk aangevochten), Lamswaarde, kerk van de H. Cornelius, Nieuw Namen, kerk van de H. Joseph, Sint Jansteen, kerk van de H. Johannes de Doper, Stoppeldijk, kerk van de H. Gerulphus en Terhole, kerk van de H. Gerardus Majella gaan per 1 juli 2015 dicht.