Hervormde kerk Johannes de Doper of Catharina
In gebruik
Foto: Flip Veldmans
Ring 2
Dirksland

Gemeente Goeree-Overflakkee
Zuid-Holland

(Kerk)gebouw

Fraaie gotische kerk gebouwd in 1416. Mogelijk is het huidige koor het oudste gedeelte. Het schip en de toren werden later in de 15e eeuw gebouwd. De toren is 32 meter hoog.
De kerk is prachtig midden in het dorp gelegen, omringd door een gracht.
Op de steen die boven de toreningang zichtbaar is, staat de datum 24 juni 1488 vermeld, het is onbekend wat er toen gebeurde.
Het driebeukige schip is uit het begin van de 16e eeuw. Kap met eiken spanten. De tekens waarmee de bouwers deze balken merkten zijn nog duidelijk te zien. Het tongewelf moet beschilderd zijn geweest met een voorstelling van Het Laatste Avondmaal. In 1866 werd dat spijtig genoeg verwijderd.
Naast het hoogaltaar stonden er nog drie altaren. Eén van de altaren was genoemd naar Johannes of Catharina, de andere drie waren gewijd aan Barbara, Maria en het kruis van Jezus Christus. De twee nissen in het koor herinneren nog aan deze tijd.
Er zijn 31 grafstenen uit de jaren zestienhonderd en één uit 1517. In de koormuur is een grafsteen gemetseld van Johannes van der Kemp, herder en leraar in de gemeente. Hij schreef een bekend commentaar op de Heidelbergse cayhechismus. De enige grafsteen uit de jaren 1700.
De kerk ging in de Reformatie over naar de protestanten.
De koperen kronen in de kerk zijn in 1776 geschonken door de burgerlijke gemeente, die ook de toren en de klokken in bezit heeft. Ze dragen het wapen van Dirksland.
De in 1815 aan de kerk geschonken kanselbijbel is uit 1756 en gemaakt door Jacob en Pieter Keur.
Kerkrestauratie in 1966/70. De kerk werd in oude staat hersteld.
Een fresco (wandschildering) van de heilige Christoforus met het kind Jezus van Jan van Scorel (1495-1562) hangt aan de westkant van de kerk. De fresco is in 1970 tijdens de restauratie, min of meer bij toeval ontdekt bij het verwijderen van een oude witkalklaag.
Het orgel was tot de kerkrestauratie opgenomen in de wand die het koor afsloot. Er werd besloten de koorruimte bij het schip te voegen, de afsluiting te verwijderen en het orgel te herplaatsen tegen de westwand onder de toren. Helaas werd hierdoor de vóór-reformatorische fresco met een voorstelling van St Christoforus grotendeels aan het zicht onttrokken. De twee grote engelen, geschonken door een zekere Groenedijk, zijn van iepehout gemaakt. Ze zijn dus niet van marmer, maar alleen zo gedecoreerd.
Boven de hoofdingang hangt de eerste steen van 24 juni 1488.
PKN-kerk.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Bouman, mr A.:: Nederland Orgelland 64 afb IV-2*, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964
Gierveld, dr Arend Jan: het ned. huisorgel in de 17e en 18e eeuw 192; Vereniging voor Ned. Muziekgeschiedenis 1977
Jongepier, Jan:: langs nederlandse orgels III 86*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 80
Tijdschriften en andere uitgaves
75 jaar Flentrop orgelbouw 62
contactbrief voor kerkenverzamelaars 51(2004)32
de Mixtuur 11(1973)215, 59(1988)386, 81(1995)2-37 (foto's)*
de Orgelvriend 2(1979)1* 28, 5(1980)1*
het Orgel 4(1969)109, 11(1971)323-324, 5(1996)33

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk Johannes de Doper of Catharina Dirksland -

Orgelhistorie

b: 1700 ??
o: ALPHEN aan de RIJN J.P. Künckel 18.. ?
b: 1680 voor BELGIE - Mechelen RK kerk
- het orgel is in 1803 gekocht
o/r: Smets, Mechelen 1803/04. Hij hield zich niet aan de afspraken, daarbij kwam ook dat hij overleed in 1804
o/r: G.P. Welters, Geertruidenberg 1804/05
keuring in november 1805 door Jan Robbers, organist Waalse Kerk Rotterdam en Jacob Tours, organist van de Rotterdamse Laurenskerk. De kwaliteit van het werk viel tegen en werd afgekeurd
b: Johannes Pieter Künckel, Rotterdam 1806/07 in de bestaande Vlaamse kas uit MECHELEN RK kerk (1680); M II ap: Hw 8-Rw 8
- (het oude binnenwerk heeft Künckel verkocht aan de Ned Hervormde kerk te ALPHEN aan de RIJN)
orgel gekeurd door ??, het orgel werd door Künckel hersteld
het orgel werd opnieuw afgekeurd
ingebruikneming orgel op 15 oktober 1807 door Jacob Tours
r: J.P. Künckel, Rotterdam 1808, 1809
keuring door Abraham Meere te Utrecht op 15 juli 1809
r: J.P. Künckel, Rotterdam 1809
keuring door A. Meere te Utrecht op 23 november 1809
r: Abraham Meere, Utrecht 1810/11; voltooing van de werkzaamheden
- A. Meere te Utrecht, onderhoud
- A.J. Papet te Sommelsdijk 1821, onderhoud
r: A. Meere, Utrecht 1825
- onderhoud A. Meere te Utrecht tot 1838
- onderhoud Jacobus Wolfferts te Rotterdam 1834
- onderhoud Fa. Kam & van der Meulen te Rotterdam 1843
r: J. van Loo 1857; orgelkas geverfd; W.H. Kam, Rotterdam orgel schoongemaakt
- onderhoud Fa. van den Haspel, Schölgens & van der Weijde te Rotterdam vanaf 1863
r: Fa. van de Haspel & Schölgens, Rotterdam 1875
- onderhoud Fa. Maarschalkerweerd te Utrecht vanaf 1882
r: Fa. Maarschalkerweerd, Utrecht 1902; belangrijke wijzigingen
keuring J.M.M. Vetter te Middelharnis 1902
- onderhoud J. Vermeulen te Weert na 1902
- onderhoud Fa. J. de Koff te Utrecht vanaf 1919
r: Fa. J. de Koff & Zn., Utrecht 1921/22; belangrijke wijzigingen
r: Fa. J. de Koff & Zn., Utrecht 1931 of 1932; elektrische windmotor
- disp. 1966: M II ap: Hw 13-Rw 9
het orgel werd in 1966 opgeslagen in een lokaal van de voormalige Christelijke School aan de Kapoenstraat. In 1969 werd het overgebracht naar de werkplaats van de Koff
r: Fa. J. de Koff & Zn., Utrecht 1969/70; kassen gerestaureerd door Fa. Huurman te Delft, snijwerk verguld door Fa. L.H. van Dijk te Nieuwe Tonge
Het faillissement van De Koff heeft de restauratie bemoeilijkt en de kwaliteit geen goed gedaan. In het rapport van Arie J. Keijzer werd "ongenoegen over het uitgevoerde restauratiewerk" uitgesproken
r: Fa. Flentrop, Zaandam 1971/72; mechanische gedeelte onder handen genomen. Het pedaakklavier met omvang C-f' werd vernieuwd tot C-d1, de speelaard van het gehele orgel werd waar mogelijk verbeterd en de Dulciaan schoongemaakt; M II ap: Hw 11-Rw 9
r: 2003
het orgel is op 10 oktober 2003 weer in gebruik genomen

Dispositie

1807 (Künckel):
Manuaal of Boven-Clavier C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Quintadena 8, Octaaf 4, Solisionaal 4, Quint prestant 3, Cornet VI 1 discant, Mixtuur III-IV-V 2 bas/discant, Sexquater II, Trompet 8 bas/discant
Rugwerk of Onder-Clavier C-f3
Holpijp 8, Fluit Travers 8 discant, Prestant 4, Fluit 4, Quint Fluit 3, Octaaf 2, NagtHoorn 2, Carriljon III 4 discant, Dulciaan 8 bas/discant, Tremulant
Pedaal C-f1
aangehangen
Afsluiting en Ventiel hoofdwerk, Afsluiting Rugwerk
4 Baasbalgen te treden
 
1966 (Künckel/De Koff):
Hoofdwerk
Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Quintadeen 8, Violon 8, Octaaf 4, Flûte harmonique 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet IV discant, Mixtuur III-IV bas/discant, Bazuin 8 bas/discant, Vox humana 8 bas/discant
Rugwerk
Vioolprestant 8 bas/discant, Flûte travers 8 discant, Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Prestant 4, Fluit 4, Woudfluit 2, Carillon III discant, Regaal 8 (loos)
Pedaal C-f'
aangehangen
 
1972 (Künckel/Flentrop):
Hoofdwerk (II) C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Quintadeen 8, Octaaf 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet VI discant (c1: 4 3 1/5, 2 2/3, 2, 1 3/5, 1 1/3), Mixtuur III-V 2 bas/discant, Sexquialter II 1 1/3-4/5 discant, Trompet 8 bas/discant
Rugwerk (I) C-f3
Fluit travers 8 discant, Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Quintfluit 2 2/3, Octaaf 2, Nachthoorn 2, Carillon III 4-1 3/5-1 discant, Dulciaan 8 bas/discant, Tremulant
Pedaal C-d1
aangehangen
Koppeling bas/discant (manuaal-drukkoppel), Pedaalcoppel (hoofdwerk-pedaal)
deling bas/discant bº-c1
4 op elkaar geplaatste spaanbalgen, de onderste s sinds 1932 in gebruik als regulateurbalg, de drie overige balgen kunnen d.m.v. treden nog met de voeten bediend worden
originele winddruk 78 tot 83 mm.m in 1922 verhoogd tot 90 mm. De druk is thans 80 mm wk. Toonhoogte ± kwarttoon onder a' = 440 Hz. Evenredig zwevende stemming.
Afsluiting hoofdwerk, Afsluiting rugwerk, Hoofdventiel, Calcant (buiten gebruik), belletje nog aanwezig

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42