| Het stichtingsjaar van de kerk van Brandwijk is niet bekend, vermoedelijk in de 14e of 15e eeuw (zie daar). |
| Ondanks schenkingen die men regelmatig van de Ambachtsheren en hun familie heeft ontvangen, werd de kerk rijp voor afbraak. Men besloot een nieuwe kerk te bouwen. Op 11 april 1823 werd er voor het laatst in de oude kerk gepreekt. Op 11 december 1823 werd de bouw aanbesteed aan W. van der Wiel. |
| Nieuwe kerk gebouwd in 1823/24. Het gebouw heeft 316 zitplaatsen. Het is een eenvoudig recht gebouw, met aan de binnenzijde wit gepleisterde muren, welke in het geheel rust uitstraalt. |
| Op 11 maart 1824 werd de eerste steen gelegd door kerkvoogden Arie van Vuuren, Adriaan de Kluyver en Reyer van Houwelingen. In de westgevel zijn buiten twee blauwe arduinstenen ter gedachtenis aan de eerste steenlegging. |
| De kerk is op 8 september 1824 in gebruik genomen. |
| De preekstoel in de kerk is het oudste wat aanwezig is: hij komt uit de oude kerk en is uit 1636. Onder de preekstoel staan twee offerkisten, ze zitten met kettingen vast aan de muur. Ze komen ook uit de oude kerk. In een oud notulenboek van de kerk komen we regelmatig tegen: ‘uit de armenkist gehaald…’. Meestal kocht men er obligatie voor, een enkele maal werd het gebruikt voor de armen in de eigen gemeente. |
| Het grafmonument, wat nu gedeeltelijk achter het orgel schuil gaat, is waarschijnlijk direct in de nieuwe kerk geplaatst. Het is geschonken door de erfgenamen van mr. Samuel Onderwater, in leven Heer van Brandwijk en Gijbeland, overleden 8 december 1821. Het is een blauw arduinsteen grafmonument, het is 5 meter hoog en aan weerskanten bezet met 32 familiewapens. Aan de linkerzijde de manlijke lijn en aan de rechterzijde de vrouwelijke lijn. Deze 32 wapens zijn in wit marmer uitgehouwen, als ook die van Brandwijk en Gijbeland. Het opschrift luidt: Mr. Samuel Onderwater, Heere Van Brandwijk en Gijbeland, Geboren den 3 Augustus in den jare 1748. In den Oud-raad der stad Dordrecht In de jare 1773. Burgemeester van voornoemde stad In den jare 1792. |
| De torenklok uit 1638 uit de oude kerk werd ook overgeplaatst. |
| Gelijktijdig met het orgel werd in 1929 de galerij gemaakt. De consistoriekamer werd er ook in 1929 aangezet, In 1968 is een keukentje aangebracht. |
| Onder de toren in een hoek, vermoedelijk van vroeger ‘het gevang’. |
| Helaas kan men geen enkele grafsteen zien, omdat er nu planken over de vloer liggen. Vermoedelijk zullen er meer stenen in de kerk liggen, maar helaas zijn alleen de bovenvermelde via speurwerk boven water gekomen. Tot ongeveer 1850 werden mensen in de kerk begraven, daarna buiten aan de zuidzijde van de kerk. Toen dit vol was aan de noordzijde. Deze begraafplaats wordt niet meer gebruikt. Thans worden de mensen op het kerkhof aan de Kerkweg begraven. |
| PKN-kerk. |
