Hervormde Grote of Jeroenkerk - Oude kerk

In gebruik

(Kerk)gebouw

Jeroen kwam in 847 vanuit Engeland naar Noordwijk om het geloof te verkondigen. Negen jaar later werd hij in de kustplaats onthoofd. De schedel van Jeroen werd voor het eerst in 1300 gevonden maar is ten tijde van de Reformatie in 1572 zoek geraakt

Op het graf van priester Jeroen wordt in 980 een houten kapel gebouwd.

In de 13e eeuw werd een stenen kerk met toren aan de westzijde gebouwd. Toren uit 1220 in twee geledingen tot een hoogte van veertien meter. Maar niet lang daarna met drie geledingen op de huidige hoogte gebracht. Bouwstijl toren met twee meter dikke muren overgangsperiode van de romaanse naar de gotische stijl. De toren stond vroeger aan drie zijden vrij. In de toren bevinden zich twee gevangeniscellen, welke tot 1869 dienst hebben gedaan,

De kerk is gegrond op een kruisfundament met een driebeukig schip, een dwarsbeuk en een priesterkoor. Op de viering van transept en koor kwam als dakruiter een spits met een Angelusklokje.

In 1450 was er een zware brand: van de kerk bleven alleen de toren en de muren overeind.

De kerk werd na 1450 in gotische stijl hersteld, koor werd opnieuw opgetrokken en zijbeuken doorgetrokken, waardoor de toren werd ingebouwd. Aansluitend op de grote boog een doopkapel aan de noordzijde.

In de kerk bevinden zich veel grafzerken, waaronder die van de familie Van der Moelen.

In 1573 werd het platbranden van de kerk voorkomen door een brandschatting te betalen. De kerk werd na de reformatie ingericht voor de protestantse eredienst.

Doopvont uit de 14e eeuw. Gedeelte van de preekstoel uit de 17e eeuw. Ambachtsherenbank uit 1751.

Het monument voor Jan van der Does (Janus Dousa) dateert uit 1792.

In 1968 heeft men bij de bouw van een centrum voor geestelijke gehandicapten "Hooge Burch" te Zwammerdam een deel van het Romeinse fort "Nigrum Pullum" opgegraven. Bekend is geworden, dat bij de bouw van de Sint Jeroenskerk puin van dit Castellum is gebruikt voor de fundering van de kerk.

Kerk gerestaureerd van 1969 tot 1974. In 1978 is aan de kerk een zuidingang opnieuw toegevoegd.

In 2000 is de toren eigendom geworden van de burgelijke gemeente. (In 1798 was bepaald dat de burgelijke gemeenten e

denaar werden van de kerktorens. Ze konden als hooggelegenpunten schitterend dienst doen als uitkijkpunt). Wel verzorgde de burgelijke gemeente altijd het onderhoud van de toren. Het kerkbestuur moet nu vijf gulden per jaar betalen om de kerkklok te mogen luiden.

PKN-kerk vanaf 29 juni 2006.

Het is een zo gehetenluchtgordijn (warmtestraler) aangebracht dat een opmerkelijke besparing van gaskosten met zich mee brengt, om warmte naar buiten tegen te gaan. Verder is één van de tekstborden geconserveerd. Alle borden zijn aan conservering toe maar vooralsnog is begonnen met één bord dat op 8 december 2017 is opgeleverd.

Al eeuwen lang werd gezocht naar het hoofd van de heilige Jeroen, dat ten tijde van de Reformatie spoorloos is verdwenen. Archeologe Yolande Meijer heeft in 2018, op aanwijzing van een paragnost, in de toren van de Oude Jeroenskerk twee doodshoofden gevonden Onderzoek moet uitwijzen of één daarvan dat van Jeroen is.