Hervormde Grote of Janskerk
In gebruik
Foto: Wikipedia
Achter de kerk 16
Gouda
Gemeente Gouda
Zuid-Holland
Gouda
Gemeente Gouda
Zuid-Holland
(Kerk)gebouw
| De oorsprong van de kerk ligt in de 13e eeuw. De kerk hoorde bij het hofcomplex van de Heren van der Goude. Rond 1350 verrees een toren waarvan de onderbouw nog resteert. | |
| Rond 1400 werd de kerk naar het oosten uitgebreid en ontstond een driebeukige hallenkerk met een driezijdig koor en kwamen de twee volgende torengeledingen tot stand. | |
| In 1438 viel de kerk ten prooi aan de stadsbrand, maar na een korte herstelperiode werd het gebouw al weer gewijd. | |
| In 1475 werd de kerk uitgebreid met extra zijbeuken, een niet uitstekend transept en het koor. Daarmee ontstond de langste kerk van Nederland (123 meter). | |
| De Jeruzalemkapel is in 1504 vlak bij de Janskerk gebouwd. | |
| In 1552 brandde een groot deel van de kerk af en werd de kerk grootscheeps verbouwd naar ontwerp van Cornelis Frederickszoon van der Goude. | |
| Aan het einde van de 16e eeuw werd het middenschip verhoogd met een lichtbeuk en de toren kreeg de bovendste hardstenen bekroning met spits. | |
| Dirk Crabeth kreeg na de brand van 1552 de opdracht een serie ramen te maken. Als basis gebruikte hij cilinderglas uit Frankrijk en schijvenglas uit Hessen. 9 ramen zijn van de hand van Dirk, 4 andere van de hand van zijn broer Wouter Crabeth. | |
| De serie werd gecompleteerd in 1603 en ondanks de Reformatie gewoon voortgezet. | |
| Een "Turkse kap" (minder imposant dan die boven het orgel in de Grote kerk te GOES) is in 1739 boven het orgel geplaatst. | |
| Kerk gerestaureerd in 1898. | |
| In 1934 werd tegen het koor de Van der Vormkapel gebouwd om de zg. reguliersglazen in onder te brengen. | |
| Kerkrestauratie in 1964. | |
| Kerkrestauratie in 1977/1980. Schip gerestaureerd in 1977. | |
| De kerk werd op 23 oktober 1980 weer in gebruik genomen in aanwezigheid van Prinses Juliana. | |
| Vanaf voorjaar 2004 bevinden zich in de kapel van de Hervormde Janskerk twaalf beelden van de discipelen van Jezus. Ze zijn gemaakt door wijlen ds Hulst. De dochter van de predikant schonk de beelden aan de Janskerk. | |
| Van de ramen van de Goudse Sint Janskerk zijn de cartons, de originele werktekeningen, nog bewaard. Dat is uniek. Zelfs internationaal is er geen kerk te vinden met zo'n complete serie ramen met bijpassende cartons. | |
| Voorjaar 2005 is begonnen met de algehele restauratie van deze cartons. Volgens de kerkarchivaris gaat het om 415 lange stroken met een totaal oppervlak van 1159 vierkante meter. Dat is een lengte van 1,8 kilometer als je het achter elkaar legt. | |
| PKN-kerk. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Geen informatie aanwezig | |
Koororgel
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde Grote of Janskerk | Gouda | 1557 - 1745 |
Orgelhistorie
| b: | Hendrik Niehoff 1556/57; rijk beschilderde orgelkast van Adriaan Schalken; M I ap: Man 12 |
| r: | Mr. Peter Jans, Utrecht 1594 |
| r: | D. Pieters, Utrecht 1601; nieuw Rugpositief |
| r: | G.G. van Hagerbeer 1636; nieuwe bekroningen en gedeeltelijk nieuw snijwerk |
| r: | 1683, 1685 |
| o: | GOUDA Evangelisch Lutherse kerk 1744/45; de bekroningen en de luiken zijn verwijderd |
Dispositie
| Geen informatie aanwezig |
Geen
foto
beschikbaar
Bronvermelding van het koororgel
| Boeken | |
| Hess 19 | |
| Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 83 |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| het Moreau-orgel in de Grote- of St Janskerk te Gouda |
Koororgel
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde Grote of Janskerk | Gouda | 1975 - |
Orgelhistorie
| b: |
Fa. Leeflang/Keijzer, Apeldoorn 1975; M II vp: Hw 6-Borstw 7-Ped 4 opdracht ontvangen in 1972 adviseur Arie J. Keijzer ingebruikneming orgel op 21 juni 1975 |
Dispositie
| 1975: | |
| Hoofdwerk (I) C-g3 | |
| Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Fluit 4, Woudfluit 2, Mixtuur V-VI, Tremulant | |
| Borstwerk (II) C-g3 | |
| Holpijp 8, Blokfluit 4, Quint 2 2/3, Prestant 2, Terts 1 3/5, Octaaf 1, Regaal 8, Tremulant | |
| Pedaal C-f1 | |
| Subbas 16, Prestant 8 (tr. Hoofdwerk), Octaaf 4 (tr. Hoofdwerk), Trompet 8 | |
| Gebruikelijke Koppelingen |
Foto: Hans Vreeman
Bronvermelding van het koororgel
| Boeken | |
| - |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| de Orgelvriend 10(1975)6* | |
| het Orgel 10(1972)248, 7/8(1975)230/232 243*** 244* | |
| organist & eredienst 5(1975)48* |
Hoofdorgel
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde Grote of Janskerk | Gouda | 1736 - |
Orgelhistorie
| b: |
16e eeuw (2 orgels) het orgel is in 1552 door brand verwoest |
| b: |
Hendrik Niehoff 1556/58 - de orgelluikenzijn uit 1558 |
| r: | mr Peter Jans, Utrecht 1594 (P. de Swart) |
| r: | Dirck Pieters, Utrecht 1601 (D. de Swart) |
| r: | Galtus Germers en zoon Germer Galtus van Hagerbeer, Amersfoort 1636 |
| r: | 1683 |
| r: | 1685 |
| o: | GOUDA Evangelisch Lutherse kerk Vitus Frederik Wiegleden, Amsterdam 1744; vrij pedaal met vier stemmen veranderd in een aangehangen pedaal |
| b: |
Jacob Francois en zoon Johannes Jacobus Moreau, Rotterdam 1732/36, kasontwerp van Hendrik Carré (1696-1775), het snij- en beeldhouwwerk van de Goudse kunstenaar Dirk van der Wagt; M III vp: Hw 13-Rw 15-Bov 13-Ped 11 adviseur Nicolaas Woordhouder, organist van de Grote Kerk te Rotterdam keuring van het instrument door Aeneas Egbertus Veldcamps voor de eerste maal bespeeld op 13 mei 1736 door Jacobus van der Bruggen |
| r: | 1751 |
| r: |
Johannes Jacobus Moreau, Rotterdam 1757; piano-forte koppelmechaniek - onderhoud vanaf 1764 Jacobus Robbers |
| r: |
Johannes Josephus Mittenreither, Gouda 1766 - onderhoud tot 1774 Johannes Josephus Mitterreither te Gouda de beschildering is in 1769 door A. Schoneveld aangebracht |
| r: |
Johannes Josephus Mittenreither, Gouda 1770 - onderhoud vanaf 1774 Hendrik Blotz |
| r: | Hendrik Hermanus Hess, Gouda 1783/84 |
| r: |
Hendrik Hermanus Hess, Gouda 1786/87 (1800 A. Meere, Utrecht ingeschreven op een reparatie) |
| r: |
Friedrich Gottlieb Heynemann, Nijmegen 1800/81; uitgebreide reparaties orgel in gebruik genomen op 8 april 1800 ?? |
| r: | J. Friederichs 19e eeuw |
| r: |
N.A. Lohman & Zn., Groningen 1835/39; omvangrijke restauratie, franse karakter tongwerken gewijzigd voltooid door zijn zoon adviseur Frederik van Nieuwenhuyzen, organist Domkerk Utrecht |
| r: | J. Bätz & Co, Utrecht 1855; windvoorziening |
| r: | J.F. Witte, Utrecht 1893 |
| o: | orgelluiken naar ABCOUDE RK kerk 1904 |
| r: | Fa. de Koff & Zn., Utrecht ± 1903; Hoofd- en Bovenwerk in een zwelkast, Bazuin 32 op een pneumatische lade, klavieren van d''' tot g''' |
| r: |
Fa. Flentrop, Zaandam 1958/60; enkele oude stemmen kwamen terug, pneumatische Bazuin 32 en de zwelkast van Hoofdwerk verdween opdracht tot restauratie ontvangen in 1972 orgel in februari 1977 gedemonteerd wegens kerkrestauratie |
| r: |
Orgelbouw Ernst Leeflang, Apeldoorn 1976/81; beeldhouwwerk J. van der Vliet, Gouda, schilderen en vergulden houtsnijwerk Fa. G. de Jongh te Waardenburg, schilderwerk Fa. P.J. Revet te Gouda, terug naar Moreau; M III vp: Hw 13-Rw 15-Bov 14-Ped 11 adviseurs Arie J. Keijzer, prof dr M.A. Vente en rijksadviseur O. Wiersma het orgel is op 26 juni 1981 weer in gebruik genomen met een bespeling door adviseur Arie J. Keijzer |
Dispositie
| 1736 (Moreau volgens Aeneas Egbertus Veldcamps): | |
| Manual off Middel-Clavier | |
| Praestant 16, Praestant 8, Holpijp 8, Quint 6, Octaef 4, Fluyt 4, Super Oct. 2, Mixttur VI 2, Tertiaan II 2, Cornet IV 8, Dulciaan 16, Trompet 16, Trompet 8 | |
| Rughwerk off Onder Claer | |
| Praestant 16 discant, Praestant 8, Holpijp 8, Quintadena 8, Octaef 4, Roerfluyt 4, Quint 3, Super Oct. 2, Waltfluyt 2, Mixtuur VI 2, Sexquialter 1 1/2, Scherp VI-VIII, Cornet VI 4, Trompet 8, Dulciaan 8 | |
| Bovenwerk off BovenClavier | |
| Praestant 8, Baertpijp 8, Quintadena 8, Holpijp 8, Octaef 4, Fluyt 4, Naesaet 3, Super Oct. 2, Gemshoorn 2, Sifflet 1, Mixtuur IV 1, Cimbail III, Vox Humana 8, Tramblant | |
| Pedael | |
| Bas Praestant 16, Bordon 16, Roerquint 12, Praestant 8, Octaef 4, Super Oct. 2, Mixtuur VI 3, Basuyn 16, Trompet 16, Trompet 8, Cornet 2 | |
| 1885 (volgens van ’t Kruijs): | |
| Hoofdmanuaal | |
| Prestant 16, Prestant 8, Holpijp 8, Quint 6, Octaaf 4, Openfluit 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Cornet V, Mixtuur IV-VI, Trompet 16, Trompet 8, Schalmei 4 | |
| Rugpositief | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Fluit Travers 8, Octaaf 4, Fluit douce 4, Quint 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Cornet VI, Mixtuur VI, Scherp VI, Carillon II, Trompet 8, Dulciaan 8 | |
| Bovenmanuaal | |
| Prestant 8, Salicionaal 8, Echoholpijp 8, Quintadena 8, Viola di Gamba 8, Octaaf 4, Echofluit 4, Nachthoorn 2, Flageolet 1, Mixtuur IV, Sexquialter, Echo-Trompet 8, Vox Humana 8 | |
| Pedaal | |
| Prestant 16, Subbas 16, Prestant 8, Wijdgedekt 8, Roerquint 6, Octaaf 4, Holfluit 2, Bazuin 16, Trompet 8, Clairon 4, Cornet 2 | |
| Koppelingen | |
| Afsluitingen, Tremulanten, Calcant | |
| 1952: | |
| Hoofdwerk | |
| Prestant 16, Prestant 8, Holpijp 8, Violon 8, Quint 6, Octaaf 4, Open fluit 4, Octaaf 2, Mixtuur IV-VI, Cornet V, Trompet 16, Trompet 8, Schalmij 4 | |
| Rugwerk | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Fluit-travers 8, Octaaf 4, Fluit doux 4, Quint 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Mixtuur VI, Scherp VI, Cornet VI, Carillon II, Trompet 8, Dulciaan 8, Tremulant | |
| Bovenwerk | |
| Prestant 8, Quintadena 8, Echoholpijp 8, Salicionaal 8, Viola di gamba 8, Voix céleste 8, Octaaf 4, Echofluit 4, Nachthoorn 2, Flageolet 1, Sexquialter, Mixtuur IV, Echo Trompet 8, Vox Humana 8, Tremulant | |
| Pedaal | |
| Prestant 16, Subbas 16, Prestant 8, Wijdgedekt 8, Roerfluit 6, Octaaf 4, Holfluit 2, Bazuin 32, Bazuin 16, Trompet 8, Clairon 4, Cornet 2 | |
| 1959 (Flentrop volgens Bouman): | |
| Hoofdwerk (II) | |
| Praestant 16, Praestant 8, Holpijp 8, Quint 5 1/3, Octaaf 4, Open Fluit 4, Octaaf 2, Cornet V, Ruispijp I-II, Mixtuur VI 2 2/3, Trompet 16, Trompet 8, Schalmei 4 | |
| Rugwerk (I) | |
| Bourdon 16, Praestant 8 discant dubbel, Holpijp 8, Fluit travers 8, Octaaf 4, Gedekte fluit 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Nasard 1 1/3, Cornet VI, Mixtuur V-VI 2, Scherp VI 1, Trompet 8, Dulciaan 8, Tremulant | |
| Bovenwerk (III) | |
| Praestant 8, Echo Holpijp 8, Quintadena 8, Viola di gamba 8, Voix céleste 8, Octaaf 4, Gedekte fluit 4, Nasard 2 2/3, Nachthoorn 2, Flageolet 1, Sexquialter III 1 1/3, Mixtuur IV 1, Echotrompet 8, Vox humana 8, Tremulant | |
| Pedaal | |
| Praestant 16, Open subbas 16, Quint 10 2/3, Praestant 8, Octaaf 4, Holfluit 2, Mixtuur VI, Bazuin 16, Trompet 8, Klairon 4, Trompet 2 | |
| 1981 (Moreau/Leeflang): | |
| Hoofdwerk (I) C-d3 | |
| Prestant 16, Prestant 8, Holpijp 8, Quint 6, Octaaf 4, Open Fluit 4, Superoctaaf 2, Tertiaan II, Cornet V, Mixtuur V-VI, Trompet 16, Trompet 8, Schalmei 4 | |
| Rugwerk (II) C-d3 | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Fluit Travers 8, Octaaf 4, Gedekte Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Sexquialter II bas/discant, Cornet VI discant, Mixtuur VI, Scherp VI, Trompet 8, Dulciaan 8, Tremulant | |
| Bovenwerk (III) C-d3 | |
| Prestant 8, Echo Holpijp 8, Quintadena 8, Viola di Gamba 8, Salicionaal 8, Octaaf 4, Echo Fluit 4, Nasard 3, Nachthoorn 2, Flageolet 1, Sexquialter III, Mixtuur IV, Echo Trompet 8, Vox Humana 8, Tremulant | |
| Pedaal C - c1 | |
| Prestant 16, Subbas 16, Prestant 8, Wijdgedekt 8, Octaaf 4, Holfluit 2, Mixtuur VI, Bazuin 16, Trompet 8, Clairon 4, Cornet 2 | |
| Koppelingen: Hoofdwerk-Rugwerk, Rugwerk-Hoofdwerk, Hoofdwerk-Bovenwerk, Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Rugwerk |
Bronvermelding van het hoofdorgel
| Boeken | |
| Bouman, mr A.: Nederland Orgelland 7 afb. I-5* 70 afb IV-13* 75-76, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964 | |
| Brouwer: Sleutelstad-Orgelstad 16 27 36 46 47 | |
| Brouwer: orgelluiken in Ned 66 | |
| Gierveld, dr Arend Jan: 250 jaar Hinsz-orgel Leens 28 | |
| Gierveld, dr Arend Jan: het ned. huisorgel in de 17e en 18e eeuw 23 32 109 169 205; Vereniging voor Ned. Muziekgeschiedenis 1977 229-230 231 232 267 321-322 | |
| Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)70 134 150 211 223 227 282 292 | |
| Harst, Hans van der: langs nederlandse orgels IV 10 12 15 16, uitgave Bosch & Keuning te Baarn | |
| Hess: 16-18 | |
| Hess: het orgel in de St Janskerk te Gouda | |
| Jongepier, Jan: langs nederlandse orgels III 11 27 28 72* 104* 105*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn | |
| Kluiver, drs J.H.: historische orgels in Zeeland I 79 II n 97 III 206 | |
| Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)14 | |
| Kuilenburg, Wout van: het werk van de orgelmakersfamilie Van Eijsdonck/Van Nistelrooy/Kuijte: (1983)150 | |
| Martijnse: brochure orgels Grote of Janskerk Schiedam 6 | |
| Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 8 82-83**** | |
| Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 32 36, uitgave Bosch & Keuning te Baarn | |
| Vlagsma: de Friese orgels (1500-1750)273, Fryske Akademy Leeuwarden 2003 |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| 75 jaar Flentrop orgelbouw 37 56 | |
| contactbrief voor kerkenverzamelaars 52(2004)31, 53(2005)31 | |
| de Mixtuur 11(1973)205, 13(1974)249 250, 17(1975)337-343** 353, 24(1978)554, 34(1981)129 135 140, 35(1981)190, 38(1982)302, 39(1982)333 337 349, 46(1984)641 644 648 653*, 52(1986)62, 54(1986)173 188, 59(1988)398 | |
| de Orgelvriend 2(1982)9-10, 11(1982)9-10*, 1(1983)21-22*, 4(1983)32-33*, 7(1983)8-10*, 2(1986)1* 23-26*, 1(1988)1* | |
| het Moreau-orgel in de Grote- of St Janskerk te Gouda | |
| het Orgel 11(1952)frontpagina* 153-156****, 6(1954)front-pagina*, 10(1968)258, 10(1972)248, 10(1976)327, 6(1979)226 | |
| kerkepadgids (1978)bijl (79)15 | |
| monumentenzorg: historische orgels juni(1981)* |
Koororgel
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde Grote of Janskerk | Gouda | 1951 - 1963 |
Orgelhistorie
| b: | 1755 ?? vóór; kabinetorgel M I: Man 7 |
| o: | BARENDRECHT huisorgel particulier 1940 ?? |
| o: | 1951 tot 1963 |
| o/r: | LEIDERDORP Ned Hervormde kerk particulier 1966 (1977); kabinetorgel M I: Man 7 |
Dispositie
| Geen informatie aanwezig |
Geen
foto
beschikbaar
Bronvermelding van het koororgel
| Boeken | |
| Gierveld: het ned huisorgel in de 17e en 18e eeuw 345 |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| - |
Laatste update: 2018-10-22 10:10:31