Pieterskerk Waalse Hervormde Gemeente - Eglise Wallonne Hoofdorgel
In gebruik
Foto: Flip Veldmans
Pieterskerkhof 5
Utrecht

Gemeente Utrecht
Utrecht

(Kerk)gebouw

De Pieterskerk, het oostelijk deel van het kerkenkruis, is de best bewaard gebleven. Kerk van bisschop Bernold. Deze kapittelkerk "zuilenbasiliek" werd gebouwd tussen 1040 en 1048.
Zijn prachtige torens zijn bij een storm in 1674 verloren gegaan.
Kerk met basilicale opbouw, het middenschip wordt verlicht door een vensterrij boven de zuilen. De kerk is gebouwd van tufsteen, alleen voor de zuilen met hun strakke teerling-kapitelen is zandsteen gebruikt, het koor en het dwarsschip hebben vroeg gotische kruisribgewelven. Het schip valt meteen op door zijn zuilen van rode zandsteen die uit één stuk vervaardigd zijn.
De kerk is op 1 mei 1048 ingewijd.
Op het laagkoor een Romaanse doopvont uit 1100.
Een kapittel is een half kloosterlijke gemeenschap van priesters (kanunniken) die geen zielzorg verrichten maar zich uitsluitend wijden aan de eredienst. Zij wonen niet in een klooster maar in huizen rondom de kerk.
Heel bijzonder is de crypt of onderkerk - door zuilen of pijlers gedragen en kunstig bewerkt - waarin de stenen grafkist van bisschop Bernold staat.
De noordelijke zijkapel heeft nog zijn Romaanse vorm. In de Gotische zuidelijke kapel, uit omstreeks 1310, is een deel van de tegelvloer uit die tijd te zien. Aan weerszijden van de treden naar het hoogkoor zijn vier reliëfs aangebracht, die tijdens de restauratie (1965) onder de grond teruggevonden zijn.
Eglise Wallonne - Waals Hervormde Gemeente sinds 1656.
Restauratie kerk in 1677.
In 1948 is de rode zandstenen sarcophaag van bisschop Bernoldus opgegraven en later in de cypte van de kerk geplaatst.
De Pieterskerk is een kruiskerk, de zijbeuken zijn lager dan het middenschip. De oorspronkelijke vlakke zoldering van het schip is vervangen door een houten tongewelf.
Restauratie kerk van 1967 tot 1970.
Op de scheiding van laag- en hoogkoor staan vier reliëfstenen uit ± 1170; ze werden in 1965 onder een oude tegelvloer ontdekt.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Pieterskerk Waalse Hervormde Gemeente - Eglise Wallonne Hoofdorgel Utrecht -

Orgelhistorie

b: ± 1410
r: Gijsbrecht Talp en zoon Herman Talp 1416/17
r: Gijsbrecht Talp en zoon Herman Talp 1422/23
b: Peter Gerritsz, Utrecht 1471/73; grotendeels nieuw orgel
b: mr Israëls 1508; M II ap: Hw 11-Bov 8
een verwoestende orkaan van 1 augustus 1674 betekende het einde van het orgel
b: Vitus Frederik Wiegleben, Amsterdam 1728/30 (zwager van Christian Müller); M II vp: 21 registers
o: BOSKOOP Gereformeerde kerk 1899
b: Johann Frederik Witte, Utrecht 1897/99, tegen de wand die het koor van het Romaanse schip uit 1049 afsloot; twee grote rondboging afgesloten vlakke zijtorens en op het middenveld een horizontaal gedeeld bovenveld, waardoor dit middenveld visueel "promoveerde" tot een gedeelde middentoren, de bekroningen van de drie torens met frontons was zeer karakteristiek; M II vp: Hw 11-Zw 9-Ped 5
orgel afgebroken in 1965, het orgel is verloren gegaan
b: Fa. B. Pels & Zn., Alkmaar 1967/68 tegen de westgevel; M III vp: Hw 10-Rw 8-Bov 11-Ped 8

Dispositie

1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Quintadeen 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Nazard 2, Mixtuur, Sexquialter, Trompet 8
Bovenmanuaal
Prestant 8 discant, Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Octaaf 2, Gemshoorn 2, Cornet, Fagot 8
Pedaal
aangehangen
Koppeling
Tremulant, Ventiel
 
1968:
Hoofdwerk (II) C-g3
Holquintadena 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 2 2/3, Superoctaaf 2, Mixtuur VI 1 1/3, Trompet 8 horizonaal, Schalmei 4 horizonaal
Rugwerk (I) C-g3
Salicet 8 (C-B in Holpijp), Holpijp 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Speelfluit 2, Tertiaan I-II, Scherp IV 1, Kromhoorn 8, Tremulant
Bovenwerk (III) C-g3
Prestant 8, Octaaf 4, Mixtuur VI 2
Bovenwerk expressif (in zwelkast)
Bourdon 8, Salicionaal 8, Koppelfluit 4, Nasard 2 2/3, Nachthoorn 2, Bombarde 16, Trompette 8, Vioolregaal 8, Tremulant
Pedaal C-f1
Prestant 16, Subbas 16, Baarpijp 8, Octaaf 4, Mixtuur IV 2, Bazuin 16, Trombone 8, Klaroen 4
Koppelingen: Hoofdwerk-Positief, Hoofdwerk-Bovenwerk, Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Positief, Pedaal-Bovenwerk

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Bouman, mr A.: orgels in Nederland (1943)81 foto 48*; uitgave Allert de Lange, Amsterdam 1943
Brouwer: orgelluiken in Ned 6 8 afb. 3*
Dijk, Peter van/Oost, Ger: Utrecht Orgelstad (1981)33*
Gierveld: het ned huisorgel in de 17e en 18e eeuw 321 322
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)90 91 112 114 122 211 241 250 252 253 254
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)89, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Tijdschriften en andere uitgaves
brochure 7.6
brochure-Oost Gebr. Bätz 2*
de Mixtuur 31(1980)2, 39(1982)334
de Orgelvriend 1(1978)5, 2(1978)25*, 2(1979)8
de orgelmakers Witte (1978)34 38 foto 50* 67; Stichting Orgel Grote Kerk Gorcum
het Orgel 5(1959)117, 4(1961)85*, 11(1965)401, 5(1968)141, 7/8(1981)268
het Orgelblad I(1958)172-176**
kerken . . . monumenten; uitgave Rijksdienst voor de Monumentenzorg december(1977), (1983)**
kerken kijken Utrecht 1 juli t/m 13 september (1997)*
kerkepadgids (1978)11 + bijlage, (1980)77 78, (1988)70-71*
stichting Utrecht Orgelland: orgelfronten in de prov Utrecht (1850-1914)10* 32
Laatste update: 2017-01-02 10:15:00