Hervormde Dorpskerk
In gebruik
Foto: Anton van Daal
Kerklaan 18
bij Nieuwersluis
Nieuwer ter Aa
Gemeente Stichtse Vecht
Utrecht

(Kerk)gebouw

Bisschop Andreas van Utrecht gaf in 1138 toestemming een kerk te bouwen.
De tufstenen hallekerk, waarvan de fundering binnen de huidige kerkmuren ligt, is omstreeks 1480 vervangen door deze laat-gotische kruiskerk. De drie eeuwen oudere tufstenen werden als "speklagen"in de bakstenen muur van de nieuwe kerk verwerkt.
De kerk genoot eeuwen lang veel steun van de Heren van der Aa, die het nu verdwenen Huis ter Aa bewoonden.
In het begin van de Tachtigjarige Oorlog staken Spaanse troepen de kerk in brand, waardoor de kap werd verwoest. Kort na 1580 ging Ter aa over tot het protestantisme.
In 1672/73 is het gebouw zwaar gehavend door het Franse leger, maar al in 1676 werd als afronding van het herstel de vernielde oude torenklok vervangen door de huidige.
Later is de kerk enkele malen gerestaureerd.
In het koor een groot bord met de namen der diende predikanten sinds de reformatie.
Het orgel is geleverd met oksaal en preekstoel.
Van de acht gebrandschilderde ramen stammen er twee uit de 17e eeuw. Daarop staan wapens van de familie Van Renesse van der Aa. De andere ramen zijn, evenals het oxaal-orgel, in 1897. Onder het orgel de consistoriekamer, daarvoor de preekstoel met de dooptuin er omheen.
Kerk gerestaureerd in 1898.
Kerk opnieuw gerestaureerd van 1956 tot 1959; bij het interieur, overdekt met een tongewelf, is het koor getrokken, dat vóór de restauratie was afgesloten.Koor en schip zijn nu weer optisch verenigd, orgel en oksaal werden aan de westwand van de kerk geplaatst, waardoor de fronten aan de achterzijde helaas vrijwel onzichtbaar zijn geworden. Het bijzonder rijk gedecoreerde oksaal is in het midden ten behoeve van het orgelmeubel uitgebouwd. Die uitbouw wordt als het ware gedragen door een geprofileerde kroonlijst, met een eier- en een tootlijst.
PKN-kerk. De kerk is aangesloten bij de Gereformeerde bond in de Protestantse kerk.
Tijdens de restauratie in 2018 stuitten archeologen op een tufstenen muur uit 1138. Al jaren staat de toren van de kerk scheef. Met de ontdekking van een tufstenen muur, van zichzelf een zacht gesteente, is het antwoord gevonden.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 54-55***
Schroevers: foto F 5*, de Mixtuur Schagen
Tijdschriften en andere uitgaves
de Mixtuur 11(1973)204
het Orgelblad V(1962)49-58*
kerkepadgids (1984)77*
orgelkalender 2003 de Orgelvriend*
stichting utrecht orgelland: orgelfronten in de prov Utrecht (1850-1914)10 25 27-29*

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Dorpskerk Nieuwer ter Aa -

Orgelhistorie

- harmonium 1878
b: Fa. Forster & Andrews, Hull (Yorkshire, GB) 1898, het orgel was speciaal voor deze kerk gebouwd uit een nalatenschap van de Engelsman George Hudsin Earle, ter nagedachtenis aan zijn echtgenote Susanna Catherina Elisabeth baronesse van Reede van ter Aa, afkomstig uit dit dorp. Het orgel werd opgesteld in twee symmetrische orgelkassen van fraaie kwaliteit Slavonisch eikenhout met elkaar verbonden door een rondboog die wordt bekroond met een gebroken fronton en een bekkensspelende putto, het rijk versierde ontwerp is geïnspireerd door de Engelse Renaissance stijlelementen, op de torens staan bazuinblazende putti met trommels, de klaviatuur bevindt zich in de nis tussen beide kassen, de orgelkassen werden zowel aan de voor- als aan de achterzijde van frontpijpen voorzien, alle frontpijpen zijn op Victoriaanse wijze met versieringen beschilderd
o: in 1898 werden orgel en oksaal geplaatst op de scheiding van het koor het het schip van de kerk, naar oud Engels gebruik zowel aan de voor- als aan de achterzijde van frontpijpen voorzien; M II Pn vp: Go 7-Swell 8-Ped 2
o: 1936, reparatie
- na de Tweede Wereldoorlog is enige tijd een windmotor gehuurd en later aangeschaft, de motor was niet toereikend (het was namelijk een ventilator voor een smederij)
r: Fa. J. de Koff & Zn., Utrecht 1953; demontage in verband met ophanden zijnde kerkrestauratie
r: Fa. J. de Koff & Zn., Utrecht 1959; orgel en oksaal werden aan de westwand geplaatst, waardoor de fronten aan de achterzijde helaas vrijwel onzichtbaar zijn geworden
r: Fa. van den Berg & Wendt, Zwolle 1961/62; restauratie, voorziening getroffen om de laden beter bestand te maken tegen de nieuwe kerkverwarming; M II Pn vp: Go 7-Swell 8-Ped 2
- onderhoud Flentrop Orgelbouw te Zaandam sinds 1984
- onderhoud Henk van Eeken te Herwijnen sinds ± 1998; M II Pn vp: GO 7-Swell 8-Ped 2
- het orgel staat onder bescherming van Monumentenzorg
r: 2003 ??; M II vp: GO 7-Swell 8-Ped 2

Dispositie

1962 (Forster & Andrews/Van den Berg & Wendt):
Great Organ (I) C-g3
Open Diapason 8, Hohlflüte 8, Dulciana 8, Harmonic Flute 4, Principal 4, Fifteenth 2, Clarinet 8
Swell Organ (II) C-g3
Bourdon 16, Open Diapason 8, Salicional 8, Voix Celestes 8 vanaf cº, Principal 4, Mixture III, Horn 8, Oboe 8, Tremulant
Pedal Organ C-f1
Open Diapason 16, Bourdon 16
Koppelingen: Swell Octave, Great-Swell (trekkoppel), Pedals-Great, Pedals-Swell
Mechanische combinatietreden:
A = Swell Open Diapason + Salicional
B = Full Swell met uitzondering van Voix Celestes en tongwerken
C = Great Dulciana
D = Great Hohlflüte + Harmonic Flute + Dulciana
E = Full Great met uitzondering van Clarinet 8
 
2003 (Forster & Andrews/ ??):
Great Organ (I) C-g3
Open Diapason 8, Hohl Flute 8, Dulciana 8, Principal 4, Harmonic Flute 4, Fifteenth 2, Clarinet 8
Swell Organ (II) C-g3
Bourdon 16, Open Diapason 8, Salicional 8, Voix Célestes 8 vanaf cº, Principal 4, Mixture III, Horn 8, Oboe 8, Tremulant
Pedal Organ C-f1
Open Diapason 16, Bourdon 16
Koppelingen: Great to Swell, Pedals to Swell

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-07-06 09:07:11