RK kerk H Monica
Afgebroken
Herenweg
Utrecht
Gemeente Utrecht
Utrecht

(Kerk)gebouw

In de 19e eeuw mochten de katholieken hun schuilkerken verlaten en met staatssteun nieuwe kerken beginnen.
In 1885 begonnen de Augustijnen van de Augustinuskerk aan de Oude Gracht een bijkerk in het tuindersgebied Pijlsweerd, waar in die tijd woningen werden gebouwd. De kerk kreeg de naam van de moeder van de heilige Augustinus: Monica. Er kwam ook een klein klooster bij (zie daar).
Kerk gebouwd in 1885/86 naar ontwerp van architect Everardus Joannes Margrij. De 70 meter hoge toren met z'n fiere spitsen — één grote en vier kleine — moet voor protestanten even slikken zijn geweest.
De 'Waterstaatsstijl' was ondertussen achterhaald; de neogotiek paste beter bij de katholieke identiteit. Architect Evert Margry was een leerling van de bekende Pierre Cuypers. Doordat hij rondbogen gebruikte in plaats van spitsbogen was de Monicakerk een neogotische kerk met romaanse ramen. Een houten tongewelf vormde het dak. In het koor waren glas-in-loodramen met scènes uit het leven van Augustinus en Monica. In de ruime en lichte kerk vielen de vele rozetvensters op, maar ook de bakstenen die in de bogen zichtbaar waren gelaten.
In 1919 werd deze bijkerk van de Augustinuskerk een zelfstandig parochie.
Kort daarna verhuisde de Augustijner theologie-opleiding naar Nijmegen en werd het Monicaklooster verbouwd tot parochiehuis en avondschool. Rond 1940 ontstond de brede Oudenoord door demping van de Westerstroom en sloop van huizen aan de Westerdijk. De kerk, die eerst omringd was door huizen, lag nu pontificaal in het zicht. Dat veranderde toen er eind jaren 60 kantoorpanden aan de Oudenoord verrezen.
Het aantal katholieken nam rond 1970 sterk af. Parochies werden samengevoegd en de Monicakerk werd overbodig. In 1971 verleende de gemeente een sloopvergunning bij vermeend gebrek aan monumentale waarde.
In 1972 viel het besluit de St. Monicakerk voor de eredienst te sluiten en werd de parochie gecombineerd met de aangrenzende St. Nicolaasparochie. De kerk is in 1973 gesloten. Een projectontwikkelaar trok zich terug en de Monicakerk stond vijf jaar leeg. Buurtkinderen gebruikten de vervallen kerk als speelplaats en lieten zich niet tegenhouden door afzettingen. In het najaar van 1977 werd de kerk gesloopt na een dodelijke val van een 7-jarige jongen.
Architect en kerkenkenner Th. Haakma Wagenaar drong nog aan op behoud van de toren, de enige neogotische van Utrecht en een herkenningspunt in het stadsbeeld. Met tekeningen toonde hij aan dat de toren vrijstaand of als onderdeel van een nieuw woongebouw kon blijven staan. Na afbraak van het schip volgde echter onverbiddelijk de toren.
Op de hoek van de Ouderoord en de Herenweg verrees een gebouw met 62 sociale huurwoningen. Daarachter kwam parkeerruimte en een plantsoen: de Monicahof. Het parochiehuis, dat in de jaren 70 gekraakt werd, staat er nog. Ter herinnering aan de kerk is in 2010 een grote foto met informatiebord aan de Herenweg geplaatst.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Harst, Hans van der: langs nederlandse orgels IV 28
Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks (1900)233, het Noordbrabants Genootschap 1983
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 2(1979)11, 3(1980)16, 14(1985)17
de Mixtuur 60(1988)468
de Orgelvriend 7(1979)8, 11(1979)12
foto F 4
het Orgel 2(1973)43, 3(1980)122-123, 5(1979)188-191**, 2(1989)64

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
RK kerk H Monica Utrecht -

Orgelhistorie

b: Johann Heinrich Hartmann Bätz, Utrecht 1756/58 voor OOSTERHOUT Ned Hervormde St Janskerk; M I ap: Man 11
r: 19e eeuw; uitbreiding met een Hautbois 8
- de Fagott/Hautbois (van A. Derksen van Angeren uit 1838) heeft van 1838 tot 1890 op de Bätz-lade gestaan, waarschijnlijk op de plaats van de Vox Humana. De Fagott/Hautbois uit dit orgel was al geruimde tijd eigendom van de Gebr. Vermeulen te Weert
r: Van der Aa, Oosterhout 1878; balgen hersteld
o/r: M. Maarschalkerweerd, Utrecht 1890; uitbreiding met een tweede klavier en vrij pedaal, nieuwe tractuur en vrijstaande speeltafel; M II ap: Hw 12-Pos 5
r: Verenigde Kerkorgelfabrieken (Fa. J.J. Elbertse), Aalten 1925; vervanging van een aantal Bätz-pijen, Voix Céleste 8 op 2e klavier, vrij pneumatisch pedaal met de laden links en rechts van de oude kas; M II Pn Ped: Man 11-Pos 6-Ped 4
- in 1971 werden dr M.A. Vente en Hans van der Harst aangezocht als adviseurs, ten einde een restauratie voor te breiden.
- het orgel werd in 1972 gedemonteerd en opgeslagen
o/r: UTRECHT RK kerk H Nicolaas aan het Boerhaaveplein Gebr. Vermeulen, Weert (het orgel staat nu in SCHALKWIJK); het orgel werd naar de éénklaviers oorspronkelijke staat teruggebracht
o: Fagott/Hautbois naar KERKRADE - RK kerk H Lambertus Gebr. Vermeulen, Weert 1984

Dispositie

1758:
Manuaal C-d3
Bordun 16, Prestant 8 (discant dubbel), Roerfluyt 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaff 2, Flagolet 1, Cornet IV, Mixtuur III-IV-VI, Trompet 8, Trambulant
Pedaal C-c1
aangehangen
Wintventiel
Diverse registers gedeeld in bas en discant
 
1890:
Manuaal C-d3
Bordun 16, Prestant 8 (discant dubbel), Roerfluyt 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaff 2, Flagolet 1, Cornet IV, Mixtuur III-IV-VI, Trompet 8, Trambulant
Tweede klavier C-d3
Bourdon 8, Viola di Gamba 8, Salicionaal 8, Roerfluit 4
Pedaal C-c1
aangehangen
 
1925:
Manuaal C-d3
Bordun 16, Prestant 8 (discant dubbel), Roerfluyt 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaff 2, Flagolet 1, Cornet IV, Mixtuur III-IV-VI, Trompet 8, Trambulant
Tweede klavier C-d3
Bourdon 8, Viola di Gamba 8, Salicionaal 8, Voix Céleste 8, Roerfluit 4, Hautbois 8
Pedaal C-c1
Subbas 16, Quint 10 2/3, Octaaf 8, Cello 8
 
1972:
Hoofdwerk (I)
Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Vox Celeste 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Flageolet 2, Cornet-Basson 8, Mixtuur V, Trompet 8 bas/discant, Tremolo
Positief (II)
Salicionaal 8, Gamba 8, Bourdon 8, Roerfluit 4, Hautbois 8
Pedaal
Subbas 16, Quint 10 2/3, Octaaf 8, Cello 8
Koppelingen: Hoofdwerk-Positief, Pedaal-Hoofdwerk

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2016-07-19 19:12:24