Hervormde kerk - Broederenkerk - Broerekerk
Nieuwe bestemming
Foto: Anton van Daal
Achter de Broeren 1
wijk Het Eiland
Zwolle

Gemeente Zwolle
Overijssel

(Kerk)gebouw

In 1466 begon de bouw van het gotisch kloostercomplex Dominicanerklooster. De kerk maakte deel uit van het kloostercomplex.
In 1512 zijn het klooster en de kloosterkapel ingewijd. De kapel was de kloosterkerk voor de Dominicanen. Tweebeukig laat-gotische hallenkerk gebouwd in baksteen.
De kerk is rond 1538 met een extra beuk uitgebreid.
Tot 1580 bleef het kloostercomplex in handen van de Dominicanen. Vanwege de hervorming werd het klooster verlaten, waarna de kerk tussen 1640 en 1982 werd ingericht voor de hervormde eredienst.
Fraaie schilderingen in de gewelven uit het begin van de 16e eeuw, de schilderingen verdwenen later onder een laag witkalk.
De klokkentoren is in 1825 afgebroken, heeft gestaan op het westelijk deel van het koor en had een of meerdere luidklokken.
In de kerk zijn veel oude grafstenen nog goed leesbaar. Een grafkelder van het geslacht van Ittersum is blootgelegd, de 16e eeuwse kelder is door een glasplaat te bekijken.
In de tweede helft van de 19e eeuw werden de beelden van de rugwerkkast verwijderd op last van een Zwolse predikant.
Laatste kerkdienst op zondag 22 juni 1958, waarna is de kerk gesloten.
Tot in de 60-jaren werd er rond en tegen de kerk gewoond, de wijk heette "het Eiland".
De gemeente Zwolle werd in 1981 eigenaar van de kerk.
Op zaterdag 26 maart 1983 is de kerk officiëel in gebruik gesteld door minister Brinkman.
Grootschalige restauratie tussen 1983 en 1988.
De zijbeuk met de hoofdingang is smaller en korter dan de hoofdbeuk.
De preekstoel en de kerkbanken zijn bij de restauratie niet meer op hun oude plaats teruggezet.
Bij de restauratie van 1983 zijn meer dan 200 gewelfschilderingen teruggevonden die anderhalve eeuw onder de witkalk waren verborgen: afbeeldingen van heiligen en scènes uit het leven van Christus, afgewisseld met gestileerde bloemmotieven. Ook werden wapenschilden teruggevonden van schenkers en gilden, maar ook van de stad Zwolle. Deze zijn nu vanaf de bovenste verdieping in de kerk goed te bezichtigen.
Niet alle zerkstenen zijn teruggelegd, de zwaar beschadigde zijn in een rij langs de muur aan de zijde van het klooster gelegd. Het bijbehorende klooster heeft grotendeels plaatsgemaakt voor de nieuwbouw van het conservatorium.
De kerk werd in 1988 officieel heropend.
Vrijdag 17 februari 2012 is een start gemaakt voor de verbouwing van de voormalige kerk door BK architecten. De aanpassingen zijn ontworpen en uitgevoerd met respect voor de cultuurhistorische waarde en betekenis van de kerk. In het koor trekt een blauw glas-appiquéraam, abstract gebrandschilderd door de Noorse kunstenaar Kjell Nupen de aandacht.
Ingaande 13 juli 2013 heeft de kerk een nieuwe bestemming als boekhandel van de firma Waanders. Er zijn veel activiteiten in de voormalige kerk mogelijk. Te denken valt aan orgelbespelingen en muziekuitvoeringen door studenten van het aangrenzende conservatorium.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Brouwer:Sleutelstad-Orgelstad 93
Holthuis J.: Petrus van Oeckelen, orgelmaker te Harenmolen bij Groningen 5(1985)6
Kluiver, drs J.H.: gegevens van het historische orgelbezit in Zeeland III 131
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)154, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 197
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 21 27
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 43 46 47 58 135* 140*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 24 37, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tijdschriften en andere uitgaves
75 jaar Flentrop Orgelbouw 38 61
contactbrief voor kerkenverzamelaars 22(1989)17, 47(2002)8, 66(2011)24, 68(2012)25, 70(2013)19
de Mixtuur 10(1973)188, 42(1983)480, 64(1989)233, 70(1992)531-532, 82(1996)67
de Orgelvriend 10(1984)10* 11
het Orgel 1(1971)13, 6(1972)159* 165-167, 9(1976)280 284 289 294, 7/8(1985)350, 6(1996)16-17*
te gast in de Broerenkerk (9 foto's)

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk - Broederenkerk - Broerekerk Zwolle -

Orgelhistorie

b: Jorrien Slegel I 1557; zesvoets orgel met 12 stemmen
- het orgel is omstreeks 1580 verdwenen
b:
r: 1683 en 1732
- In 1821 deed de Zwolse filantroop Pieter Queisen (1756-1831), telg uit een regentengeslacht te Zwolle een schenking voor de bouw van een orgel
b: Johan Christoph Scheuer, Zwolle 1822/24; dispositie volgens contract: M II ap: Hw 12-Rugpos 9
contract getekend op 21 mei 1822. Het orgel werd in 1824 opgeleverd.
inwijding orgel in 1824
r: J.C. Scheuer te Zwolle 1847 (1849); schoonmaakwerkzaamheden, verbetering tongwerken, orkesttoon en gelijkzwevende temperatuur
- P. Verkouw; schoonmaakwerk op 27 januari 1887
- A. van Oeckelen, schoonmaakwerk in mei 1902
r: Van Oeckelen 1912; dispositie licht gewijzigd: de Sesquialter II van het Hoofdwerk werd vervangen door een Violoncel 8. Op het Rugwerk werden de Roerquint 3 en de Terts geruild voor een Salicionaal 8 en een Viola di Gamba 8
r: Fa. J.C. Sanders, Utrecht 1942; pneumatisch vrij pedaal; M II Pn vp:
r: D.A. Flentrop, Zaandam 1971/72, orgel teruggebracht in oorspronkelijke staat: de dispositiewijzigingen van 1912 werden ongedaan gemaakt en de beelden op het rugwerk werden herplaatst, M II ap: Hw 12-Rugpos 9
adviseur Klaas Bolt
r: Flentrop Orgelbouw, Zaandam 1983; M II vp: Hw 13-Rw 9-Ped 2
adviseur prof dr M.A. Vente
heringebruikneming orgel op 26 maart 1983

Dispositie

1822 volgens contract:
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 3, Super Octaaf 2, Gemshoorn 2, Sexquialter II, Mixtuur IV, Fagot 16 bas/discant, Trompet 8 bas/discant
Rugpopsitief
Holpijp 8, Prestant 4, Fluit does 4, Roerquint 3, Nasat 3, Woudfluit 2, Flageolet 1, Terz 1 3/5, Dulciaan 8
Pedaal
aangehangen
Tremulant, Ventiel, 2 Afsluitingen
 
1824 (Scheuer):
Manuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 3, Super Octaaf 2, Gemshoorn 2, Sexquialter II, Mixtuur IV, Fagot 16, Trompet 8
Rugpositief
Holpijp 8, Prestant 4, Fluit does 4, Roerquint 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Flageolet 1, Terz 1 3/5, Dulciaan 8
Pedaal
aangehangen
 
1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Prestant 16 discant, Bourdon 16, Prestant 8, Quintadena 8, Gedakt 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Mixtuur V, Trompet 16, Trompet 8
Rugpositief
Prestant 8, Fluit Trav. 8 discant, Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Octaaf 4, Dolcefluit 4, Octaaf 2, Carillon III discant, Clarinet 8
Pedaal
aangehangen
Koppeling
Afsluitingen, Tremulant, Ventiel
 
1942 (Scheuer/Sanders):
Hoofdwerk
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Quintadeen 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Tertiaan 1 3/5, Mixtuur V 2, Trompet 8
Rugwerk
Prestant 8, Holpijp 8, Fluit Travers 8 discant, Viola di Gamba 8, Vox Celeste 8, Octaaf 4, Doesfluit 4, Carillon III, Klarinet 8 bas/discant, Tremulant
Pedaal
Subbas 16, Octaafbas 8, Trombone 8
 
1972 (Scheuer/Flentrop):
Hoofdwerk (II) C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Gemshoorn 2, Sesquialter II, Mixtuur IV, Fagot 8 bas, Trompet 8 discant
Rugwerk (I) C-f3
Holpijp 8, Prestant 4, Dedekte fluit 4, Roerquint 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Terts 1 3/5, Flageolet 1, Dulciaan 8, Tremulant
Pedaal C-d1):
Aangehangen aan het Hoofdwerk
Manuaalkoppel
Tremulant, Ventiel, 2 Afsluitingen
 
1983 (Scheuer/Flentrop):
Hoofdwerk
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Nachthoorn 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Terts 1 3/5, Mixtuur V 2, Trompet 16, Trompet 8
Rugwerk
Prestant 8, Holpijp 8, Fluit Travers 8 discant, Octaaf 4, Fluitdoux 4, Octaaf 2, Flageolet 1, Carillon III discant, Dulciaan 8 bas/discant, Tremulant
Pedaal
Subbas 16, Prestant 8*, Bazuin 16
* gereserveerd
Foto: Anton van Daal

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42