Hervormde Grote- of Cyriacuskerk
In gebruik
Kerkplein 31
Dalfsen
Gemeente Dalfsen
Overijssel

(Kerk)gebouw

De kerk vindt zijn oorsprong ergens rond 1156 tot 1178 omdat in die tijd al sprake was van een priester en in 1161 is de parochie opgericht. Duidelijk is ook dat de eerste kerk veel kleiner is geweest en zelfs deel opgebouwd uit ijzeroerbrokken. In de eeuwen daarna, na vele branden en herbouwmomenten is de kerk telkens vergroot. Zowel aan de noordzijde de vergroting van het priesterkoor en de aanbouw van de beide zijbeuken in de 14e en 15e eeuw. De twee oostelijke traveeën van de zuidbeuk bestaan uit de grafkapel en de grafkelder voor Johan Zeger van Rechteren en zijn vrouw A.S. van Raesfelt.
De kerk bestaat uit een gedeeltelijk in baksteen en gedeeltelijk in tufsteen opgetrokken vijfzijdig gesloten overwelfd koor, waarschijnlijk in 1455 en een met kruisrib- en netgewelven overwelfd pseudo-basilicaal schip, vermoedelijk uit de tweede helft van de vijftiende eeuw en opgetrokken op de plaats van een vroeger driebeukig schip.
De huidige toren is gebouwd in de 15e en 16e eeuw, daarvoor stond de toren in het kerkgebouw. Gedeeltelijk in tufsteen en gedeeltelijk in baksteen opgetrokken bouwwerk van vier geledingen onder tentdak. De toegang tot de overwelfde torenruimte bestaat uit een segmentboogvormig poortje in een spitsboognis. De zijden der drie bovenste geledingen worden verlevendigd door telkens drie spitsboognissen met natuurstenen traceringen, afgezien van het spitsboogvenster boven de toreningang en de galmgaten in het midden der onvoltooide bovenste geleding. De toren heeft in de vorige eeuwen altijd dienst gedaan als opslagplaats voor de slangen van de brandweer, die mooi hoog in de toren opgehangen konden worden om te drogen.
Ook is het hekwerk wat voor 1955 rond de kerk stond, met daarin toch wel mooie smeedijzeren poorten en zg.”varkensroosters” geheel verwijderd. Die roosters dienden niet alleen voor het schoonborstelen van de klompen, laarzen en schoenen, maar waren er ook voor om het begraafveld rond de kerk te behoeden voor loslopende dorpsvarkens, honden en geiten en dergelijke.
In de nis in de toren heeft oorspronkelijk een beeldje gestaan van Maria als Mater Dolorosa, dat beeldje is nu nog terug te vinden in de Katholieke kerk van Dalfsen. Het beeldje wat nu in de nis staat dateert uit 1958.
In de toren zijn veel dichtgemetselde raamelementen te zien. Maar er ontbreekt wat aan de toren. Bij de laatste brand in 1893 is de toren nooit weer geheel opgebouwd, terwijl die oorspronkelijk hoger was en voorzien van een torenspits. De toren en de kerk zijn in de loop der eeuwen vaker door bliksem en brand getroffen.
Preekstoel uit XVIII; gedeelte van de familiebank der Van Dedems; viertal altaarstenen.
Een in "trompe l'oeil" op hout geschilderde draperie boven het orgel.
Bij de vorming van de protestantse gemeente is de oude Hervormde kerk de PKN-kerk geworden.
Een nieuw kerkelijk centrum De Overkant is aan het Kerkplein gebouwd. Op 14 september 2007 is het centrum in gebruik genomen.
De Hervormde kapel Pniel is afgestoten.Ook de Gereformeerde kerk aan het Pleijendal is begin 2008 gesloten en verkocht.
In de loop van 2008 is de Grote kerk heringericht.
Op 30 november 2008 is de kerk weer in gebruik genomen.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote- of Cyriacuskerk Dalfsen 1930 -

Orgelhistorie

b: J.C. Scheuer, Coevorden 1808; M I ap: Man 12
- het orgel werd in 1930 verkocht
b: Johann Heinrich Holtgräve, Deventer 1844 voor HENGELO Hervormde kerk; bij de bouw gebruikte hij een grote hoeveelheid pijpwerk uit de tweede helft van de achttiende eeuw; M I ap: Man
- de zijvelden zijn later toegevoegd
r: Hermannus Gerhardus Holtgräve, Deventer 1878; diverse werkzaamhedenn: veel oud pijpwerk werd vervangen
r: Fa. Bakker & Timmenga, Leeuwarden 1893; tweede manuaal toegevoegd; M II ap: Hw 10-Bov 7
o: Fa. Valckx & van Kouteren, Rotterdam 1930, achter het loos orgelfront van Scheuer (1808); M/Pn II vp: Hw 10-Bov 6-Ped 3
r: Fa. Hendriksen & Reitsma, Nunspeet 1966/67; restauratie: alleen het Hoofdwerk bezit pijpwerk uit 1844, Bovenwerk en Pedaal werden toegevoegd; M II vp: Hw 10-Bov 7-Ped 5
Adviseur Wim van der Panne
Het orgel werd op 9 maart 1967 weer in gebruik genomen met een bespeling door Wim van der Panne
r: Gebr. van Vulpen uit Utrecht 2014/15; structuur hersteld die het orgel in 1893 had. Enkele discutabele wijzigingen uit de restauratie van 1966/67 zijn deels ongedaan gemaakt; M II vp: Hw 10-Bov 7-Ped 5
Adviseur Aart van Beek
De ingebruikneming was op donderdag 24 september 2015 met een bespeling door organist Gerrit Hoving

Dispositie

1885 (volgens van ’t Kruijs):
Manuaal
Bourdon 16 discant, Prestant 8 discant, Holpijp 8, Quintadeen 8, Prestant 4, Fluit 4, Quint 3 bas, Octaaf 2, Flageolet 1, Sexquialter II discant, Mixtuur III, Dulciaan 8
Pedaal
aangehangen
 
1930 (Holtgräve/Valckx & van Kouteren):
Hoofdwerk
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet IV, Mixtuur III-IV, Trompet 8
Bovenwerk
Roerfluit 8, Melophone 8, Viola di Gamba 8, Flûte Harmonique 4, Woudfluit 2, Clarinet 8, Tremulant
Pedaal
Subbas 16, Violon 8, Octaaf 4
 
1967 (Holtgräve/Hendriksen & Reitsma):
Hoofdwerk
Prestant 8, Roerfluit 8, Viola 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III-IV, Cornet IV, Trompet 8
Bovenwerk
Holpijp 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Woudfluit 2, Sesquialter II, Cimbel II-III, Kromhoorn 8, Tremulant
Pedaal
Subbas 16, Prestant 8, Octaaf 4, Fagot 16, Schalmeij 4
Foto: Ansichtkaart

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)129, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 45 47 138*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 53(2005)23, 62(2009)25

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote- of Cyriacuskerk Dalfsen 2014 -

Orgelhistorie

b: Gebr. van Vulpen, Utrecht 1960 voor ROTTERDAM Erasmus Medisch Centrum - Auditorium; het orgelpositief is geschonken aan de Protestantse Gemeente van Dalfsen; M I ap: Man 5
o: Orgelmakerij Van Vulpen, Utrecht en vrijwilligers 2014; M I ap: Man 5

Dispositie

1960 (Van Vulpen):
Manuaal C-f3
Holpijp 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Mixtuur II bas/discant
Pedaal C-d1
Aangehangen
 
2014 (Van Vulpen):
Manuaal C-f3
Holpijp 8, Prestant 4 (C-E uit Roerfluit 4), Roerfluit 4, Octaaf 2, Mixtuur II 2/3 bas/discant
Pedaal C-d1
Aangehangen
Foto: Willemijn Hissink

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
-
Laatste update: 2018-10-25 15:48:29