Hervormde Grote of Stephanuskerk hoofdorgel
In gebruik
Foto: Flip Veldmans
Markt 8
Hasselt
Gemeente Zwartewaterland
Overijssel

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd ± 1000. Klein Romaans kerkje.
De kerk is in 1380 is door brand verwoest.
Kerk gebouwd van 1380 tot 1497. Huidige vorm: laatgotisch driebeukige hallenkerk met forse ingebouwde toren.
Eerst is het middenbeuk gebouwd, daarna vanaf 1466 het schip en de toren. Oorspronkelijk stond de toren oostelijker. Later werd de zuiderzijbeuk met als afsluiting (eind 15e eeuw) de noorderzijbeuk gebouwd.
Aanvankelijk wilde men niet de kerk in zijn huidige vorm bouwen, zie de dichtgemaakte vensters.
± 1500 is de sacristie met de twee tuitgeveld en kapel van het heilig Graf gebouwd.
In 1582 werd Hasselt gedwongen om de zijde van de protestanten te kiezen
In 1456 is de grote klok gegoten. De klok in het zuiderkoor in 1617.
In ± 1640 is een klokkenspel vervaardigd door Guiliam Wegewaert. Het voldeed niet.
Nieuw klokkenspel gemaakt in 1662 door Francois Hemony.
Bel uit 1674 gebruikt in de tijd dat Hasselt door de bisschop van Monster bezet was en zowel de rk godsdienst als de gereformeerde godsdienst in de kerk uitgeofend werden.
In 1725 een blikseminslag; de oorspronkelijke spits ging verloren. Het klokkenspel ging verloren op twee Hemonyklokken na
Vóór 1725 puntgevels op de zijbeuken.
In 1725 is de toren door een blikseminslag getroffen, de torenspits ging verloren. De kerk brandde uit.
Na 1725 werden de muren ca. 1 meter verhoogd.
Een in "trompe l'oeil" op hout geschilderde draperie boven het orgel.
Tot 1960 geen klokkenspel meer in de toren.
Van 1955 tot 1957 restauratie van de toren
In 1960 is een nieuw klokkenspel geplaatst van de Fa. Bergen te Heiligerlee.
Grote restauratie in 1963-1968. Het gebouw werd teruggebracht naar de toestand van ± 1500.
De kansel, het doophek en een aantal bankenblokken zijn uit de 17e eeuw. Grafzerken van het Overijsselse geslacht Mulest.
PKN-kerk.
De kerktoren is in 2018 opgeknapt. leien, (bliksem)-beveiliging, loodwerk en het kruis werden hersteld, de haan is hersteld en opnieuw verguld.
In juli 2018 waren de werkzaamheden afgerond. De 70 meter hoge toren is eigendom van de gemeente, is in 1725 volledig afgebrand door blikseminslag en daarna weer herbouwd.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of Stephanuskerk hoofdorgel Hasselt -

Orgelhistorie

b: Jacob van Bilsteyn 1480
b: Jan Slegel ± 1543/45
van 1582 tot 1591 werd het orgel opgeslagen
in 1591 werd het orgel herplaatst
r: Jacob Jans du Lin, Utrecht 1622/25; uitbreiding tot een drieklaviers werk; M II: Bov 12-Pos 4
r: Pieter Backer
In 1725 is het orgel verloren gegaan door bliksem in de toren.
b: Rudolf Knol (1758-1818), Hasselt 1802/06, de fraaie donkerrode kas staat tegen de achtergrond van een geschilderde Turkse kap. Kas en snijwerk van stadstimmerman J. Bode te Hasselt, de beelden zijn van beeldhouwer Lorenzo Grisantie te Amsterdam; M II ap: Hw 15-Rw 11
het orgel is in 1806 geleverd onder supervisie van C. Berghuis, organist te Kampen
r: Lohman 1822
de kas verloor in 1852 zijn oorspronkelijke rode kleur en werd wit geschilderd, ook de groene draperie op de kerkmuur achter het orgel verdween onder de witkalk
r: Johan Christoff Scheuer, Zwolle 1857; reparatie
r: Jan van Loo, Zwolle ca. 1865; de Fagot 16 werd Bazuin 16
onderhoud Jan van Loo, Zwolle tot 1875
onderhoud Zwier van Dijk 1875 tot 1894
in 1904 zijn de draperien herontdekt en weer zichtbaar gemaakt.
r: Jan Proper, Kampen 1913; reparatie en wijziging dispositie (vooral Rugpositief)
r: Fa. L. Verschueren, Heythuysen 1953; vervanging van de tinnen frontpijpen in de middentoren door zinken pijpen
r: Fa. W. van Leeuwen Gzn., Leiderdorp 1959; wijziging, vervanging oorspronkelijke spaanbalgen door één nieuwe magazijnbalg op de torenzolder
r: Fa. Blank, Herwijnen 1967/69; wijziging windvoorziening, herstel van de oorspronkelijke dispositie met toevoeging van een vrij pedaal boven in de hoofdkas; M II vp: Hw 15-Rw 11-Ped 4
adviseur Dirk Jansz. Zwart namens de kerkvoogdij en dr H. Oussoren namens Monumentenzorg
r: Fa. L. Verschueren, Heythuysen 1969; aanspraak tongwerken verbeterd; M II vp: Hw 15-Rw 11-Ped 4
r: 2013 ??

Dispositie

1625:
Bovenste werck
Prestant, Holpyp, Octaef, Fluyt, Gemschenhoorn, Asaet, Sufflet, Scharp, Mixstuer, Trompet, Cromhoorn, Quintide
Posityff aenden rug:
Holpyp, Octaefken, Scherpken, Cromhoornken
 
1806 (Knol):
Hoofdwerk C-f3
Prestant 16 discant, Bourdon 16, Prestant 8, Viola di Gamba 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur IV-V, Cornet IV-V discant, Sexquialter II-III (doorl.), Fagot 16, Trompet 8, Vox Humana 8
Rugwerk C-f3
Prestant 8 discant, Roerfluit 8, Quintadeena 8, Prestant 4, Fluit doux 4, Nasat 3, Woudfluit 2, Ruischpijp II-III, Cymbel IV-V, Dulciaan 8, Klaroen 8
Pedaal C-d1
aangehangen
Manuaalkoppel (schuifkoppel)
Twee afsluiters, Tremulant, Windlozing, Calcantenklok
 
1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Prestant 16 discant, Bourdon 16, Prestant 8, Viola di Gamba 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur IV-V, Cornet IV-V, Sexquialter II-III, Bazuin 16, Trompet 8, Vox Humana 8
Rugwerk
Prestant 8 discant, Quintadeen 8, Roerfluit 8, Prestant 4, Fluit dolce 4, Nazard 3, Woudfluit 2, Ruischpijp II-III, Cimbel IV-V, Echo-Trompet 8, Dulciaan 8, Tremulant
Pedaal
aangehangen
 
1969 (Knol/Blank):
Hoofdwerk (manuaal I) C-f3
Prestant 16 discant, Bourdon 16, Prestant 8, Viola di Gamba 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur IV-V, Sesquialtera II-III (doorl.), Cornet IV-V discant, Bazuin 16, Trompet 8, Vox humana 8
Rugpositief (manuaal II) C-f3
Prestant 8 discant, Roerfluit 8, Quintadeena 8, Prestant 4, Fluit doux 4, Nasat 3, Woudfluit 2, Ruischpijp II-III, Cymbel IV-V, Schalmey 8, Dulciaan 8, Tremulant
Pedaal C-d1
Subbas 16, Prestant 8, Roerquint 6, Bazuin 16
Koppelingen: Hoofdwerk-Rugwerk (trek-schuifkoppel), Pedaal-Hoofdwerk
Discant begint op c1
Tremulant over het gehele werk
Afsluitingen Manuaal, Rugwerk; de Calcantenklok en windlozing zijn buiten gebruik

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Brouwer: orgelluiken in ned 17
Brouwer: sleutelstad-orgelstad 22
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)132 191 290
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)60, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Meijer: foto D 5*, de Mixtuur Schagen
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 14
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 9 38 124*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 58(2007)17, 126(2018)5
de Mixtuur 13(1974)245 252, 41(1983)449, 52(1986)75, 80(1995)1011
de Orgelvriend 5(1987)13
het Orgel 1(1965)36, 2(1968)40, 5(1969)122, 9(1969)246, 6(1977)176, 7/8(1977)202-210 (8 foto's)*
kerkepadgids (1985)72-73*
Laatste update: 2018-09-10 10:54:55