Joodse Synagoge
In gebruik
Foto: Flip Veldmans
Hofstraat 15
Alkmaar
Gemeente Alkmaar
Noord-Holland

(Kerk)gebouw

In 1792 besloot men een synagoge in te richten in een huis aan de zuidzijde van De Laat, nabij de Zakkenstraat.
Op 5 juni 1808 werd het 16e eeuwse huis van de uitvinder en kartograaf Cornelis Drebbel (1572-1633) aangekocht door de Joodse Gemeente die het als synagoge inrichtte. Deze Israëlitische Synagoge is in 1826 in gebruik genomen.
Pand met lijstgevel; dakkapel met omlijsting. Ingangsomlijsting in poortvorm: pilasters met hoofdgestel en een halfrond bovenlicht gevat in een boog die op imposten ontspringt. In het gevelvlak verder een rond venster en twee gevelstenen met inscriptie. XVIII-XIX.
In 1842 werd op het achtererf van de synagoge een school gesticht voor godsdienstig en burgerlijk onderwijs, dat werd gegeven door de rabbi, deze woonde naast de synagoge op nummer 13. In de joodse gemeenschap wordt deze ruimte aangeduid met 'chelder', en een ruimte die 'mikwe' wordt genoemd, het rituele bad.
De twee gevelsteentjes met Hebreeuws opschrift vermelden dat het huis in 1826 en 1844 werd verbouwd. Het kreeg een nieuwe neo-classicistische voorgevel, een tongewelf met Davidster, een vrouwengalerij en een uitbouw aan de achterzijde, de ark, waar de Torahrollen werden opgeborgen.
De architect Abraham Elzas (1907-1995) bouwde in 1932 het mikwe (ritueel bad) van de synagoge, wat niet meer in gebruik is. Na een grondige restauratie heeft het mikwe een museale functie gekregen.
De laatste dienst werd op 4 maart 1942 gehouden. Op 5 maart 1942 werden 213 joden naar Amsterdam weggevoerd en op transport gesteld naar de Duitse vernietigingskampen. 40 Joden waren ondergedoken. Het interieur werd leeggeplunderd, slechts één torarol is bewaard gebleven.
Slechts drie Joden keerden terug. De 40 ondergedoken Joden hebben alle de oorlog overleefd. De gedecimeerde Joodse gemeenschap in Alkmaar was niet meer in staat het gebouw te onderhouden.
In 1952 werd het gebouw verkocht aan de Baptisten en werd de synagoge de kerk van de Baptistengemeente "De Rank".
De Stichting Alkmaarse Synagoge, in 1997 opgericht om het oude synagogegebouw aan de Hofstraat weer in ere te herstellen, begon in 2004, bij de viering van het 400-jarig bestaan van de joodse gemeenschap in Alkmaar, een inzamelingsactie ten behoeve van dit doel. Met medewerking van Woningcorporatie Van Alckmaar na bemiddeling van de gemeente is dat gelukt. Op 23 december 2009 verkreeg de Stichting Alkmaarse Synagoge het pand in eigendom en is het gebouw grondig gerestaureerd door Van Alckmaer in samenwerking met de architecten Rob van Baalen en Izak en Cootje Salomons. Ook het woonhuis van de rabbi op nr. 13 en het Joodse schooltje werden grondig gerestaureerd, maar behielden hun authentieke uitstraling. Beide gebouwen hebben een woonfunctie gekregen.
De Baptistengemeente is in 2010 naar het voormalige kantoor van de woningcorporatie op industrieterrein Overdie verhuisd (zie daar).
De Joodse inwoners van Alkmaar en omgeving zijn tegenwoordig verenigd in een kleine Joodse gemeente.
Naast de synagoge is een multifunctionele ruimte gebouwd, mernoemd naar de laatste rabbi van Alkmaar, rabbi De Wolff.
Op 15 december 2011 vond de feestelijke heropening van de vernieuwde synagoge plaats.
Het rijksmonument kon weer aan deze gemeenschap worden verhuurd. Het gebouw is weer als sjoel in gebruik en de synagoge is te bezoeken.
In januari 2010 zijn de Joodse gemeenten Alkmaar, Haarlem en Zaandam samengevoegd. Ze gebruiken de nieuwe synagoge te Heemstede.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 43(2000)33, 48(2002)31, 63(2010)16 25, 65(2011)25, 66(2011)28

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Joodse Synagoge Alkmaar -

Orgelhistorie

-

Dispositie

-

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2016-10-13 15:04:44