Hervormde Grote kerk - Koepelkerk
In gebruik
Kaasmarkt
Purmerend
Gemeente Purmerend
Noord-Holland

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd in ?? aan de Beemsterburgwal 12. De kleine, aan de HH Nicolaas en Catharina gewijde kapel werd in 1416 tot parochiekerk verheven.
Bij een brand in 1519 werd de kapel verwoest.
Nieuwe kerk gebouwd na 1519 als RK kerk HH Nicolaas en Catharina; driebeukige gotische hallenkerk met renaissance torenbekroning.
Na de reformatie werd deze kerk de Ned Hervormde Grote of Koepelkerk.
De kansel uit 1643 is een marmeren epigraaf uit ± 1660.
De kerk is in de 19e eeuw in verval geraakt en werd afgebroken.
Nieuwe kerk gebouwd in 1851/53 op plaats van de oude kerk naar ontwerp van stadsarchitect W.A. Scholten; "Koepelkerk". Achtkantige kerk met een koepel van ± 20 meter hoog.
De kerk werd in 1853 in gebruik genomen.
In 1971 is de kerk gesloten en verkocht aan de Gemeente Purmerend.
De hervormden gebruikten vanaf ± 1975, samen met de gereformeerden en katholieken de Taborkerk (zie daar).
Tussen 1976 en 1988 was de kerk een Cultureel Centrum.
In 1976 is een restauratieplan opgesteld voor deze kerk.
Vanaf 1 oktober 1989 is de Koepelkerk een katholieke kerk en omgedoopt tot RK kerk H Nicolaas (zie daar).

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote kerk - Koepelkerk Purmerend -

Orgelhistorie

b: Jacobus van Hagerbeer 1656
r: Gerard van Giessen 1703
b: Rudolph Garrels, 's Gravenhage 1739/42; met oud pijpwerk en onderdelen vorig orgel, zijvelden en het snijwerk uit 1742, behalve de buitenste zijvleugels; M III vp: Hw 14-Rw 10-Borstw 7-Ped 8
- de opdracht is rond 1737 ontvangen
het orgel was gereed op 19 september 1742; examinatoren Witvogel, organist Nieuwe Lutherse kerk te Amsterdam, Bodewijn Loen, organist Westzijdekerk te Zaandam en eigen organist Cornelus Hermanus Sumpius
r: Rudolf Garrels, 's Gravenhage 1745; Dulciaan 16 in het Rugwerk vermaakt tot Trompet 8
r: Rudolf Garrels, 's Gravenhage 1748; orgel opnieuw gesteld
- Adam Keerman, onderhoud
- Matthias Schulte te Amsterdam, onderhoud vanaf 1751
- Jan Chistoffel Smit, onderhoud vanaf 1753
r: M. van den Brink, Amsterdam 1808; 5 blaasbalgen gerepareerd
r: M. van den Brink, Amsterdam 1809
Het orge werd op 5 november 1809 ingewijd
r: M. van den Brink, Amsterdam 1826/27; schoonmaak pijpwerk, reparatie blaasbalgen
- M. van den Brink te Amsterdam, onderhoud vanaf 1827
- Het orgel werd in 1849 gedemonteerd door Fa. Flaes & Brünjes te Amsterdam en opgeslagen in de oude consistoriekamer
o: 1852, orgelkas naar nieuwe kerk op advies van architect Scholten
o/r: Fa. Flaes & Brünjes, Amsterdam 1853/54 naar nieuwe kerk; nieuwe speeltafel, handklavieren en koppelingen en enkele dispositiewijzingen, het totale klankbeeld werd gewijzigd, de orgelkas kreeg een mahoniehout-imitatiekleur; M III vp: Hw 14-Rw 10-Bw 7-Ped 8
Het orgel werd op 5 maart 1854 weer in gebruik genomen
r: Knipscheer, Amsterdam 1879
- In 1902 is de orgelkas overgeschilderd in pasteltinten
r: Fa. H.W. Flentrop, Zaandam 1911/12; M III vp: Hw 14-Rw 10-Borstw 7-Ped 8
r: Fa. H.W. Flentrop, Zaandam 1927/28, elektrische windmachine
Op 2 september 1827 was het orgel weer bespeelbaar
- rapport NKO uit 1943: algehele restauratie voorbereiden
r: Fa. Ernst Leeflang, Middelharnis 1947; de later toegevoegde "romantische" stemmen werden vervangen door registers in barok-sfeer; M III vp: Hw 14-Rw 10-Borstw 8-Ped 8
Advies Ned. Klokken- en Orgelraad
- de lege orgelkas bleef na 1975 in de kerk, het inwendige van het orgel werd opgeslagen in de werkplaats van Flentrop (de voormalige Hervormde kerk te ASSENDELFT). Daar heeft het orgel ± 25 jaar gelegen
o: Fa. Adema, Amsterdam 1991; windladen naar AMSTERDAM RK kerk H Franciscus Xaverius
o/r: Flentrop Orgelbouw, Zaandam 1996-2003; M III vp: Hw 14-Rw 10-Borstw 7-Ped 8
Adviseur Jan Jongepier
Het orgel is op 5 september 2003 weer in gebruik genomen

Dispositie

1774 (volgens disposities Hendrikus Hermanus Hess):
Midden Clavier
Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Baarpijp 8, Quintadena 8, Octaav 4, Spitsfluit 4, Quint 3, Gemshoorn 2, Waldfluit 2, Cornet IV, Mixtuur, Trompet 8, Voxhumana 8
Rugpositief
Praestant 8 discant, Holpijp 8, Roerfluit 8, Praestant 4, Fluit 4, Nazat 3, Octaaf 2, Sexquialtera discant, Mixtuur, Trompet 8
Boven clavier
Praestant 8 discant, Holpijp 8, Octaav 4, Roerfluit 4, Octaav 2, Sexquialtera discant, Dulciaan 8
Pedaal
Praestant 16, Octaav 8, Quint 6, Octaav 4, Mixtuur IV-VI, Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
2 Koppelingen
4 Afsluitingen, 1 Tremulant, 1 Kalkanten klok, 1 Ventiel, 5 Blaasbalgen
 
1854 (Garrels/Flaes & Brünjes):
Hoofdwerk
Bourdon 16, Prestant 8, Viola di Gamba 8, Baarpijp 8, Quintadeen 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Spitsfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet V discant, Mixtuur IV-VI, Fagot 16, Trompet 8
Rugwerk
Prestant 8 discant, Roerfluit 8, Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Nasard 3, Octaaf 2, Mixtuur II-III, Sexquialter II discant, Trompet 8
Borstwerk
Echo-Viool 8, Holpijp 8, Salicionaal 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Sexquialter II discant, Dulciaan 8
Pedaal
Prestant 16, Octaaf 8, Quint 6, Octaaf 4, Mixtuur IV, Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
4 Koppelingen
4 Afsluitingen, Tremulanten, Ventiel, Calcant
 
1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdklavier
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Baarpijp 8, Quintadeen 8, Viola di Gamba 8, Octaaf 4, Spitsfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet V, Mixtuur IV-VI, Fagot 16, Trompet 8
Rugwerk
Prestant 8 discant, Holpijp 8, Roerfluit 8, Prestant 4, Fluit 4, Nazard 3, Octaaf 2, Mixtuur II-III, Sexquialter II discant, Trompet 8
Bovenklavier
Holpijp 8, Echo-Viool 8, Salicionaal 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Sexquialter II, Dulciaan 8
Pedaal
Prestant 16, Octaaf 8, Quint 6, Octaaf 4, Mixtuur IV, Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
4 Koppelingen
4 Afsluitingen, Tremulanten, Ventiel, Calcant
 
1912 (Garrels/Flentrop):
Borstwerk
Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Voix Céleste 8, Flûte harmonique 4 discant, Roerfluit 4, Sexquialter discant, Dulciaan 8, Tremulant
 
1947 (Garrels/Leeflang):
Hoofdwerk (II) C-c3
Bourdon 16, Praestant 8, Baarpijp 8, Holpijp 8, Quintadena 8, Octaav 4, Spitsfluyt 4, Quint 3, Superoctaav 2, Cornet IV discant, Mixtuur IV-V-VI 2, Cimbaal III 1/3, Fagot 16, Trompet 8, Tremulant
Rugpositief (I) C-c3
Praestant 8 discant, Holpijp 8, Roerfluyt 8, Praestant 4, Roerfluyt 4, Nassat 3, Octaav 2, Mixtuur III 1 1/2, Sexquialtera II discant, Trompet 8 bas/discant
Borstwerk (III) C-c3
Gedekt 8, Viola di gamba 8 (Pn.), Praestant 4, Roerfluyt 4, Woutfluyt 2, Flajeolet 1, Sexquialtera II discant, Dulciaan 8, Tremulant
Pedaal C-d1
Praestant 16, Octaav 8, Quintpraestant 6, Octaav 4, Mixtuur IV 2, Basuin 16, Trompet 8, Trompet 4
4 Coppels
4 afsluyters, Ventiel
 
± 1960 (volgens Bouman):
Hoofdwerk (II)
Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Quintadena 8, Baarpijp 8, Octaaf 4, Spitsfluit 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Cornet IV, Mixtuur IV-VI 2, Cimbaal III 1/3, Fagot 16, Trompet 8
Rugwerk (I)
Praestant 8 discant, Holpijp 8, Roerfluit 8, Praestant 4, Roerfluit 4, Nasard 2 2/3, Octaaf 2, Mixtuur III 1 1/3, Sesquialtera II 2 2/3 discant, Trompet 8
Borstwerk (III)
Holpijp 8, Viola di gamba 8, Praestant 4, Roerfluit 4, Woudfluit 2, Flageolet 1, Sesquialtera II 2 2/3 discant, Dulciaan 8
Pedaal
Praestant 16, Octaaf 8, Quint 5 1/3, Octaaf 4, Mixtuur IV 2, Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
 
2003 (Garrels/Flentrop):
Hoofdwerk (II) C-c3
Bourdon 16, Prestant 8, Baarpijp 8, Holpijp 8, Quintadena 8, Octaaf 4, Spitsfluit 4, Quint 3, Superoctaaf 2, Woudfluit 2, Cornet IV discant, Mixtuur IV-V-VI, Fagot 16, Trompet 8
Rugwerk (I) C-c3
Prestant 8 discant, Holpijp 8, Roerfluit 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Nassat 3, Octaaf 2, Mixtuur II-III, Sexquialter II discant, Trompet 8 bas/discant
Borstwerk (III) C-c3
Prestant 8 discant, Holpijp 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Sexquialter II discant, Dulciaan 8
Pedaal C-d1
Prestant 16, Octaaf 8, Quintprestant 6, Octaaf 4, Mixtuur IV, Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
Koppelingen: Hoofdwerk-Rugwerk, Hoofdwerk-Borstwerk, Rugwerk-Hoofdwerk, Pedaal-Hoofdwerk
Tremulant
Toonhoogte a1 = 460 Hz.
Temperatuur gelijkzwevend
Foto: Anton van Daal

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Bouman, mr A.: Nederland Orgelland 68 afb IV-9* 76, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964
Gierveld: het ned huisorgel in de 17e en 18e eeuw 180
Jongepier, Jan: langs nederlandse orgels III 23 24 30 98*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)35 79, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 88
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 97
Tijdschriften en andere uitgaves
200 jaren orgelbouw Vermeulen kerkorgels (1730-1930)
250 jaar orgelmaker Vermeulen 70-71
75 jaar Flentrop Orgelbouw 9 47 48
contactbrief voor kerkenverzamelaars 20(1988)19, 23(1990)22, 37(1997)kaft*, 50(2003)30
de Mixtuur 3(1971)43-44, 11(1973)202, 27(1979)672
de Orgelvriend 3(1984)12
het Orgel 3(1954)40-41*, 10(1962)188* 191, 3(1965)109-112, 4(1965)135-138, 5(1965)187-192***, 6(1965)211-216**, 11(1968)311* 312, 4(1976)132, 10(1976)334-335, 5(1994)186
kalender 2004 van de Orgelvriend**
orgelnieuws Verschueren kerstmis(1972)

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote kerk - Koepelkerk Purmerend -

Orgelhistorie

b: C.F.G. Witte, Utrecht 1864; M II ap: Hw 8-Bov 4
o: 1988 (na 1990 ??) naar PURMEREND RK kerk H Nicolaas ( = de voormalige Hervormde Koepelkerk in de Zuid-Oostkapel)

Dispositie

1864 (Witte):
Hoofdwerk
Bourdon 16, Prestant 8, Salicionaal 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III, Trompet 8 bas/discant
Positief
Prestant 8, Gamba 8, Celeste 8, Holpijp 8, Roerfluit 4
Pedaal
Subbas 16, Violoncel 8, Roerfluit 4, Basson 16
 
1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Salicet 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III-V, Trompet 8
Bovenmanuaal
Prestant 8, Viola di Gamba 8, Holpijp 8, Voix Céleste 8, Flûte Harmonique 4, Roerfluit 4, Basson 8
Pedaal
Subbas 16, Violoncel 8, Roerfluit 8, Basson 16
Foto: Anton van Daal

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
Jongepier, Jan: langs nederlandse orgels III 37 52, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)79, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 97, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tijdschriften en andere uitgaves
250 jaar orgelmakers Vermeulen (1730-1980)70-71
contactbrief voor kerkenverzamelaars 20(1988)19, 23(1990)22, 24(1990)23, 50(2003)30
kalender 2004 van de Orgelvriend

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote kerk - Koepelkerk Purmerend -

Orgelhistorie

b: Gideon Thomas Bätz, Utrecht 1777 vóór; huisorgel met ouder pijpwerk
o: BEVERWIJK Evangelisch Lutherse kerk 1816; M I: Man 6
het orgel is publiek verkocht in 1875
o: PURMEREND Gemeentehuis 1964 (nu Gemeentelijk Museum)
o: in ??
o: naar een andere kerk in Purmerend in verband met de kerkrestauratie van 1976

Dispositie

1777 (Bätz):
Manuaal C-f3
Prestant 8 discant, Holpijp 8, Octaaf 4 bas/discant, Fluit 4, Octaaf 2, Sesquialter II discant
 
1964:
Manuaal C-f3
Prestant 8 discant, Holpijp 8, Octaaf 4 bas/discant, Fluit 4, Octaaf 2, Sesquialter II discant
Foto: Anton van Daal

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
Gierveld: het ned huisorgel in de 17e en 18e eeuw 103
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 50(2003)30
het Orgel 10(1976)334-335
Laatste update: 2018-10-20 16:24:45