Gereformeerde kerk
In gebruik
Foto: Anton van Daal
Middenweg 4
oost
Andijk
Gemeente Andijk
Noord-Holland

(Kerk)gebouw

De gemeente te Andijk werd op 17 maart 1836 geïnstitueerd (of ergens in juli 1836).
Kerk gebouwd in 1863 (1865) aan de Dijkweg 168 (zie daar).
De kerk is jaren als winkel in gebruik geweest. Die bestemming is gewijzigd en nu is de voorgevel met de winkelpui veranderd en is de oude gevel in ere hersteld.
Nieuwe kerk gebouwd in 1929/30 naar ontwerp van architect Egbert Reitsma (1892-1976) te Groningen, naar uitgangspunten van de Amsterdamse School in expressionistische stijl. De kerk wordt de Gereformeerde kathedraal van Nederland genoemd. Als baksteen is de z.g. "kromme Groninger klinker" gebruikt. Zalen, toren, kerk en pastorie vormen een geheel, waarbij de gebouwen langs een as zijn gegroepeerd. De verschillende bouwvolumes hebben alle zeer steile, hoog opgaande schilddaken die met leien in maasdekking zijn bekleed.
De eerste steen werd op 25 juli 1929 gelegd. Op 3 september 1930 kon de ingebruikname worden gevierd. Omdat Andijk in de jaren twintig een welvarende tijd doormaakte in de bloembollenteelt, waren de financiële middelen vrij ruim.
De 45 meter hoge toren – met een verlicht uurwerk – wordt bekroond met een naaldspits. De gebouwen bestaan uit een betonskelet en zijn opgetrokken uit een donkerkleurige hardgebakken metselklinker. Op de hoeken van het gebouw staan steunberen met daarin rondbogige doorgangen. De ingangsgevel is wel bijzonder: een compositie van elkaar oversnijdende driehoeken met steeds dezelfde basis, bovenaan eindigend in een glazen, broeikasachtige opbouw.
Tegenover de hoofdingang bevindt zich het liturgisch centrum met daarboven het orgel. De banken zijn in een halve cirkel rond het liturgisch centrum gegroepeerd. Naast de hoofdingang voeren trappenhuizen naar de galerijen. De ramen in de onder- en bovenbouw hebben gebrandschilderd glas. Daarop zien we voorstellingen van handel, techniek, landbouw, scheepvaart, enzovoort. De ruimte is overwelfd met een gecompliceerd parabolisch gewelf.
Het gebouw wordt ondersteund door 275 palen van 14 meter lengte, waarvan 56 onder de toren. Het hele complex is 60 meter breed. De kerk is 23 meter hoog,, 25 meter lang en 21 meter diep. Een 1500 kg zware klok
In de toren was de kosterswoning ondergebracht, sinds 1970 doen deze vertrekken dienst als werkruimten. Ook de aan de noordkant gebouwde paardenstalling doet geen dienst meer als zodanig. Die is bij de fietsenstalling getrokken.
In 1970 is achter de kerk een ontmoetingscentrum aangebouwd. Door het platte dak wordt de monumentale hoofdstructuur en het silhouet van verspringende dakvlakken niet door deze aanbouw verstoord. In 1984 heeft een grote dakrenovatie plaatsgevonden en in 1985 werd het kerkgebouw op de provinciale monumentenlijst geplaatst.
Het kerkgebouw is in gebruik bij de Gereformeerde kerk van Andijk, onderdeel van de Protestantse Kerk in Nederland.
In 2010 is een grondige restauratie gestart waarbij o.a. het interieur in de originele kleuren is teruggebracht en de glas-in-lood ramen zijn hersteld. In 2012 is de toren gerestaureerd. Als gevolg van betonrot moesten de vloeren worden vernieuwd, daartoe is de spits van de toren gehaald. In 2014 is het dak van nieuwe leien voorzien.
De restauratie is voorjaar 2015 afgerond. Door herinrichting is het oorspronkelijke aantal zitplaatsen van 1200 verminderd naar nu 850.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
75 jaar Flentrop Orgelbouw 52
contactbrief voor kerkenverzamelaars 51(2004)28
kerkepadgids (1989)31

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Gereformeerde kerk Andijk -

Orgelhistorie

b: Jan Proper, Kampen 1892 voor de oude kerk aan de Dijkweg.
b: : Fa. M. Spiering, Dordrecht 1934, bij de bouw van het orgel gebruikte Spiering het orgel uit de oude kerk als basis. Het front, naar het ontwerp van architect Egbert Reitsma, "vormt een machtige bekroning van het platform"; Pn II vp: Man I 8-Man II 7-Ped 3
adviseur R.G. Crevecoeur te Enkhuizen
r: Fa. Hendrick Wicher Flentrop, Zaandam 1947/48; herstelling en uitbreiding. De tractuur werd geëlectrificeerd, er is een nieuwe speeltafel geplaatst. Het binnenwerk werd anders opgesteld en dispositie met drie registers uitgebreid; EP II vp: 10-Man II 8-Ped 5
onder advies van de Gereformeerde Organisten Vereniging
Op 16 juli 1948 werd het orgel weer in gebruik genomen
r: Fa. D.A. Flentrop, Zaandam jaren '60; schoonmaking
r: Fa. D.A. Flentrop, Zaandam 1983; diverse werkzaamheden, het orgel werd voorzien van nieuwe membranen
r: Fa. D.A. Flentrop, Zaandam 1990; magazijnbalg in de onderkas opnieuw beleerd
r: Flentrop Orgelbouw, Zaandam 2012; totale revisie van het orgel. Onderdeel van deze renovatie was uitbreiding met een pedaalregister-Fagot, afkomstig van het Hinsz-orgel van de Grote Kerk in Harlingen; EP II vp: Man I 10-Man II 8-Ped 5
- Begin 2015 kon het orgel, nadat de restauratie van het kerkgebouw was afgerond, worden teruggeplaatst

Dispositie

1930 (Proper/Spiering):
Manuaal I C-
Prestant 8, Bourdon 8, Salicionaal 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Mixtuur, Trompet
Manuaal II C-
Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Quintadeen 8, Voix Celeste 8, Salicet 4, Fluit 4, Basson-Hobo 8
Pedaal C-
Subbas 16, Octaaf 8, Gedekt 8
 
2015 (Proper/Spiering/Flentrop):
Manuaal I C-g3
Bourdon 16, Prestant 8, Salicionaal 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Quint 2 2/3', Octaaf 2, Cornet V, Mixtuur III-IV, Trompet 8
Manuaal II (in zwelkast) C-g3
Holpijp 8, Quintadeen 8, Viola di Gamba 8, Vox Celeste 8, Speelfluit 4, Fluit 2, Sesquialter II, Basson-Hobo 8, Tremulant.
Pedaal C-f1
Subbas 16, Gedektbas 16 (tr.), Octaafbas 8, Gedekt 8 (tr.), Octaaf 4 (tr.).
Koppelingen: Manuaal I-Manuaal II, Pedaal-Manuaal I, Pedaal-Manuaal II, Superoctaafkoppel Manuaal I-Manuaal II, Superoctaafkoppel Pedaal-Manaual I
Speelhulpen: Vaste combinaties (p - mf - f - tutti), Generaal Crescendo
Toets- en registertractuur: electropneumatisch. Windladen: kegellade
Foto: Anton van Daal

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-05-20 10:38:54