Hervormde kerk - Zuiderkerk
Nieuwe bestemming
Foto: Flip Veldmans
Zandstraat 17
centrum
Amsterdam
Gemeente Amsterdam
Noord-Holland

(Kerk)gebouw

Het ontwerp van de kerk stamt uit 1602.
Kerk gebouwd in 1603-1614 naar ontwerp van architect Hendrick de Keyser (1565-1621), De Keijser, afkomstig uit Utrecht, werd in 1793 benoemd tot stadssteen- en beeldhouwer van Amsterdam. Hoog oprijzend middenschip met een speelse toren. Puntvormig lang dak, doorsneden door dwarsbeuken. De lange zijschepen en het ruime gebruik van glas wijzen terug naar de gotische bouwtrant.
De eerste steen is op 22 augustus 1603 gelegd.
Op Pinksteren 1611 is voor het eerst een godsdienstoefening gehouden. Het is de oudste Protestantse kerk van Amsterdam.
Door het aanbrengen van niet één, maar twee transepten, door het verder uiteen plaatsen van de zuilen en het hanteren van rondbogen daartussen, schiep de Keijser een duidelijke eenheid in het interieur.
De toren kwam in 1614 gereed. In de toren een in 1511 gegoten klok met een diameter van 170 cm van de gebroeders Willem en Jasper Moer.
De bovenkas van het orgel wordt rechtstreeks door zuilen vanaf de vloer gedragen
Op 15 september 1929 is de laatste kerkdienst gehouden en is de kerk voor de eredienst gesloten.
De kerk heeft ongeveer 50 jaar leeg gestaan. De kerk werd voor allerlei doeleinden gebruikt. Ook bijv. als pakhuis.
In de hongerwinter 1944-1945 lagen er overleden Amsterdammers omdat er geen tijd was de vele omgekomenen te begraven.
In 1959 werd het het gemeentelijke informatie- en expositiecentrum. Dat beviel prima.
In 1968 werd het gebouw aangekocht door de gemeente Amsterdam. Restauratie volgde in de jaren 1976 tot 1979.
In 1988 (1992) is de kerk permanent in gebruik als Gemeentelijk Informatiecentrum voor Ruimtelijke Ordening en Volkhuisvesting van Amsterdam.
Na een verbouwing en restauratie van anderhalf jaar is het gebouw op 21 september 2000 opnieuw in gebruik genomen.
In verband met bezuinigingen is het informatiecentrum 7 november 2010 gesloten. Op 2 november 2010 werd bekend gemaakt dat per januari 2011 het Nationaal Historisch Museum de Zuiderkerk voor vijf jaar huurt als onderkomen, zowel als expositieruimte als voor kantoorruimte.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)109 204 286 299
Kluiver, drs J.H.: historische orgels in Zeeland I 47
Oost/Wisgerhof: er staat een orgel 67
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 41, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Rooy; mr A.J.J. van: Nederlandse kerkbouw op een keerpunt; Uitgeverij De Toorn, Haarlem
Schippers: zie foto OEGSTGEEST Ned Hervormde Groene of Willibrordkerk
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 16(1986)17, 25(1991)23, 41(1999)29, 45(2001)28, 58(2007)16, 66(2011)31
de Mixtuur 1(1970)7, 6(1972)98, 15(1974)306, 34(1981)119 122 123 125 128, 35(1981)190-191, 36/37(1981)235
het Orgel 5(1955)54, 1(1963)9* 13, 1(1967)8-12, 3(1967)62-73*, 4(1967)90-96, 10(1974)343-345, 12(1975)389, 9(1978)256, 6(1990)congres 20-23 juni 128*, 141
het Orgelblad II(1959)30

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk - Zuiderkerk Amsterdam -

Orgelhistorie

b: Johan Caspar Friederichs, Gouda 1823, frontontwerp van de Amsterdamse archirect De Greef, orgelkassen gemaakt door G. Dresselhuis, beeldhouwer Gabriël, schilder- en verguldwerk van H. Geselschap en Zn. (met 17e eeuws pijpwerk uit AMSTERDAM Oude kerk Torenorgel); M II vp: Hw 10-Rugpos 13-Ped 6
contract ondertekend op 24 november 1821
keuringsrapport 20 december 1823
orgel op 21 december 1823 in gebruik genomen met een bespeling door Daniël Brachthuyser
r: T. Hofmeijer, Amsterdam 1847/48; kleine wijzigingen
onderhoud T. Hofmeyer te Amsterdam tot 31 december 1861
onderhoud H. ter Hart te Amsterdam
r: D.G. Steenkuyl, Amsterdam 1891; verbouwing, allerlei verschuivingen, dispositiewijzigingen
orgel op 29 november 1891 weer in gebruik genomen
laatste godsdienstoefening op 15 september 1929
o: AALTEN Gereformeerde kerk - Oosterkerk Fa. J.C. Sanders & Zn., Utrecht 1940/41; zonder kas, zeer ingrijpende verbouwing (orgel totaal verminkt, pijpwerk over drie manualen verdeeld, orgelkas gesloopt en tractuur geëlektrificeerd); EP III vp: Hw 10-Pos 7-Zw 7-Ped 7

Dispositie

1823 (Friederichs):
Hoofdwerk (II) C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octava 8, Octaav 4, Roerfluyt 4, Octaav 2, Mixtuur III-IV-V, Scherp III-IV-V-VI, Trompet 8
Rugpositief (I) C-f3
Prestant 8, Holpijp 8, Quintadena 8, Octaav 4, Open Fluyt 4, Quint Prestant 3, Sup. Octaav 2, Sexquialter, Cornet VI discant, Mixtuur III-IV-V-V, Scherp III-IV-V-VI, Trompet 8, Dulciaan 8
Pedaal C-d1
Bourdon 16, Prestant 8, Octaav 4, Mixtuur III-IV, Bazuyn 16, Trompet 8
Manuaalkoppel, Pedaalkoppel
Tremulant
6 Blaasbalgen, 3 Afsluitingen
 
1941 (Sanders):
Hoofdwerk (I)
Prestant 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Terts 1 3/5, Cornet IV, Scherp III-IV, Trompet 8
Bovenwerk (II)
Bourdon 16, Prestant 8, Octaaf 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III-IV, Trompet 8
Zwelwerk (III)
Viola 8, Holpijp 8, Vox Celeste 8, Flûte harm. 4, Piccolo 2, Sexquialtera II, Hobo 8
Pedaal
Subbas 16, Prestant 8, Violon 8, Roerquint 6, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8
aantal koppels
Speelhulpen, Tremulant

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42