Hervormde kerk Petrus
Nieuwe bestemming
Foto: Anton van Daal
Spaarndammerdijk 687
Oud Sloterdijk
Amsterdam
Gemeente Amsterdam
Noord-Holland

(Kerk)gebouw

De ligging van Sloterdijk, aan de rand van het IJ, maakt dat het vaak een strijdtoneel is geweest.
Kerk gebouwd rond 1450 als Sint Petruskerk. In het Amsterdamse stadsarchief wordt in 1465 melding gedaan van het feit dat er in de Sint Petruskerk te Sloterdijk een dienst wordt gehouden ter ere van de inzegening van een nieuw priestergewaad en doopvont.
Bij een aanval in 1595 is de Petruskerk in brand gestoken door de Watergeuzen.
De kerk werd in 1572 verwoest door de Watergeuzen en weer opgebouwd in 1578. Er worden weer diensten gehouden, maar nu Protestantse diensten. In 1664.is de kerk weer opgeleverd in nagenoeg dezelfde staat, waarin de kerk zich vandaag bevindt. Wel werd het een Protestantse kerk en veranderde de naam in Petruskerk. Kort daarna werd ook het Slotermeer drooggelegd. Daarmee werd Sloterdijk onderdeel van het vaste land rond Amsterdam.
In 1633 wordt de Petruskerk gesloten voor diensten. De vernielingen, veroorzaakt in 1578 hadden dusdanige sporen achtergelaten en de slecht uitgevoerde herstelwerkzaamheden maken dat het verval zo groot is dat er niet meer voor de veiligheid van de bezoekers kun worden ingestaan.
De nieuwe kerk, nu voorzien van een Dorische preekstoel, wordt op 19 juli 1664 in gebruik genomen.
Een aantal bewoners van Sloterdijk schenkt in 1672 aan de kerk, de twee tot nu toe aanwezige, 16-delige kronen.
De consistorie, een perfect gerestaureerd houten gebouwtje uit de 18e eeuw, ligt verscholen achter de kerk. Door de jaren heen heeft het gebouw dienst gedaan voor de meeste uiteenlopende doeleinden.
Het dorp Sloterdijk wordt in 1921 geannexeerd door de gemeente Amsterdam. De landelijke gebieden van Osdorp, Slotermeer en Bos en Lommer krijgen een bouwbestemming om de woningnood het hoofd te kunnen bieden. Er wordt een nieuwe kerk gebouwd "De Kolenkit". Mede door de komst van "De Hoeksteen" wordt de Petruskerk in haar voortbestaan bedreigd.
Tot het begin van de jaren zeventig van deze eeuw was het relatief rustig. Plots kwam er uit onverwachte hoek een dreigende sloop van het dorp Sloterdijk. De gemeente wilde in het gebied een groot havengebied ontwikkelen. Voor een rustiek dorpje was in dit plan geen ruimte. In 1967 is het kerkje gesloten en kwam de Petruskerk in de verkoop. De eigenaresse, de Nederlandse Hervormde Gemeente, neemt hiertoe het besluit. Er werd in 1968 een stichting opgericht met de naam "Stichting tot behoud Petruskerk en omgeving Oud-Sloterdijk". De Stichting was natuurlijk tegen de sloop, maar werd gesteund doordat er een aantal graven met eeuwig durende rechten waren.
De kerk, het kerkhof, de pastorie, de consistorie en de kosters- en doodgraverwoning worden voor 1 gulden in 1979 verkocht aan de stichting met alle lusten en lasten. December 1978 werd de Petruskerk eigendom van de Stichting tot behoud van de Petruskerk en omgeving Oud-Sloterdijk.
De Petruskerk wordt in 1978 op de nationale lijst van Rijksmonumenten geplaatst. Definitieve restauratie van de kerk in 1990/92.
De eerste voorlopige restauratiewerkzaamheden worden in 1980 uitgevoerd. De dakgoten en daken worden hersteld.
In 1992 staat er nog de kerk en enige huizen langs een stukje van de voormalige Zuider IJ- en Zeedijk, die op deze plek ook Sloterdijk heet. Vanaf 1 januari 1992 zijn de kerk en de consistorie multifunctioneel. In de navolgende jaren werd het kerkhof en de kosters- en doodgraverwoning gerestaureerd.
Op 18 april 1992 werd na een omvangrijke restauratie onder auspicien van de Stichting tot Behoud Petruskerk en omgeving Oud-Sloterdijk de kerk weer in gebruik genomen, die een multi-culturele functie kreeg: kerkdiensten, concerten, kleine congressen, tentoonstellingen, enz.
De toren is in 1993 ook klaar en er wordt gewerkt aan het Zuiderkerkhof.
Tenslotte moeten in 1993 nog de doodgravers- en kosterswoning gerestaureerd worden.
De Petruskerk wordt gebruikt als trouwlocatie voor het Stadsdeel Bos en Lommer. Tevens worden er kerkelijk huwelijken, doopdiensten, kerkdiensten, begrafenissen, rouwdiensten, kooruitvoeringen en zakelijke bijeenkomsten georganiseerd ten bate van het algemeen onderhoud van het hele complex.
In de toren is op Monumentendag 9 september 2006 een 17e eeuws gerestaureerd torenuurwerk geplaatst. Het torenuurwerk is geschonken door het Openluchtmuseum te Arnhem, in 1665 gemaakt door Jan van Cal, gerestaureerd door de Purmerendse smid Theo van der Linden, mogelijk gemaakt door een legaat van Maria Tenge en in werking gezet door Drs. Jos van Kemenade.
Het balkon is in 2012 totaal gerestaureerd met 18 eeuwse planken.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 27(1992)20, 30(1993)34, 32(1994)22 23*, 33(1995)15
het Orgel 5(1982)164, 4(1993)112

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk Petrus Amsterdam -

Orgelhistorie

b: Joh. Strümphler, Amsterdam 1775 voor PURMEREND RK statie; M I ap: Man 8
o: 1799; M I ap: Man 8
het orgel werd op 26 mei 1799 ingewijd door den leeraar H. van Hal
r: D. Ypma, Alkmaar 1849
o: ROZENBURG Christelijk Gereformeerde Gemeente Fa. A.S.J. Dekker, Goes 1923
b: Fa. A.S.J. Dekker, Goes 1923/24
de opdracht is verleend op 24 november 1923
- het orgel is in 1981 afgedankt wegens slechte staat van onderhoud en kwaliteit
- het orgel is in 1982 vervangen door een Elektronium

Dispositie

1775:
Manuaal C-d3
Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet IV discant, Mixtuur IV, Tremulant
Pedaal C-d1
aangehangen
Klavier aan de achterzijde. Twee blaasbalgen buiten het orgel. Ventil

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42