Apostolisch Genootschap
In gebruik
Foto: Anton van Daal
Oostzijde 82
hoek Belgische straat
Zaandam
Gemeente Zaanstad
Noord-Holland

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd in 1860/61 als Doopsgezinde vermaning naar eclectisch ontwerp van architect L.J. Immink (zie daar). De bijnaam in de volksmond is "De Doofpot". De kerk is een achtzijdige centraalbouw met hardsteen beklede plint, opgetrokken in rode baksteen in kruisverband op diverse punten afgewisseld met hardsteen, en bestaande uit een hoge kern onder flauw hellend mastiekgedekt paviljoendak met piron en een lagere omgang onder flauw hellende mastiekgedekte lessenaarsdaken. Het noordelijk en zuidelijk gevelvlak van de achthoekige omgang heeft een frontonachtige gevelbeëindiging. Het gebouw heeft aan de voorzijde (W) een kosterswoning in een rechthoekige uitbouw van twee bouwlagen onder flauw hellend half schilddak met Philibertspanten die in één punt tegen de centraalbouw samenkomen. De achterzijde (O) heeft een in oorsprong identieke uitbouw met een consistoriekamer, die in 1923 werd vergroot.
De gevelvlakken van de hogere middenpartij hebben alle acht een reeks van drie smalle rondboogvensters. De gevelvlakken van de omgang hebben met uitzondering van de voor- en achterzijde een hoog en breed boogvenster. Onder deze vensters bevindt zich een cordonlijst. Hieronder heeft de begane grond in zes gevelvlakken van de ombouw een dubbele houten deur in een identieke brede omlijsting van natuursteen. De deuren in de twee gevelvlakken met frontonachtige beëindiging hebben lagere deuren onder kalf met drieruits bovenlicht. De zes overige gevelvlakken hebben een klein hooggeplaatst venster aan weerszijden van de ingangspartij.
Het interieur van de kerk - dat vanaf galerijhoogte gaaf is bewaard - wordt bepaald door de centrale achthoekige kerkruimte waaromheen de andere functies gegroepeerd zijn. De kerkruimte heeft in elke hoek een spant dat tegen een oculus loopt. De velden ertussen zijn gepolychromeerd en voorzien van enkele teksten en bladmotieven. De ruimte heeft over zeven geveldelen een doorlopende galerij met oplopend bankenplan. Onder deze galerij bevinden zich twee originele spiltrappen.
In 1948 was er een fusie met de Waterlandse gemeente van Zaandam-Oost.
De kerk is in 1953 verkocht aan de Apostolisch Genootschap.
In 1975 is de ontmoetingsruimte "De Vertoeving" er naast gebouwd. In 1980/81 werd "Het Nieuwe Huys" gerestaureerd.
Naast de Vertoeving, in het groene pand van Manpower, bevindt zich op de zolder Het jeugdhonk "De Groene Tak".
Het gebouw werd gerestaureerd in 1991/95 en de voorgevel werd daarbij teruggebracht in de toestand van 1714.
Tussen 2001 en 2005 heeft een grondige en algehele restauratie plaats gevonden onder leiding van architect Martin Eijkelenboom van Terrena Architecten te Rotterdam. Ook is een onopvallende, maar functionele uitbreiding gerealiseerd.
Zondag 20 november 2005 is het gebouw weer in gebruik genomen.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Apostolisch Genootschap Zaandam -

Orgelhistorie

b: Johannes Pieter Künckel, Rotterdam 1782/83 vóór een Doopsgezinde schuilkerk. Het orgel was speelbaar aan de zijkant; M II ap: Hw 12-Bov 8
het orgel werd op 14 maart 1784 ingewijd
r: M. Maarschalkerweerd, Utrecht 1890; beide tongwerken gemaakt
r: Fa. Flentrop, Zaandam 1969/70; klaviatuur aan de rechterzijde, laden en tractuur hersteld; M II ap: Hw 12-Bov 8
adviseur ir P. Kluyver
r: Fa. Flentrop, Zaandam 1982; partieel herstel van het Künckelorgel, nieuwe tongwerken (copieën van Hazerswoude - Künckel 1811), intonatie van de 1 voet op het Hoofdmanuaal herzien
adviseur Jan Jongepier

Dispositie

1783 (volgens Nicolaas Arnoldi Knock):
Onderwerk
Bourdon 16, Praestant 8, Rhoerfluit 8, Holpyp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint Praestant 3, Super Octaaf 2, Sifflet 1, Mixtuur III-IV bas/discant, Cornet V discant, Trompet 8 bas/discant, Tremulant
Bovenwerk
Viola di Gamba 8, Quintadeen 8, Holpyp 8, Praestant 4, Fluit 4, Octaaf 2, Nagthoorn 1, Sexquialter II discant, Tremulant
Pedaal
aangehangen
de koppeling wordt geregeerd door 2 kleine Trekkers tussen de Clavieren, bas/discant
Ventyl, 2 Afsluitingen, Calcanten Klok
 
1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8 discant dubbel, Holpijp 8, Roerfluit 8, Octaaf 4 discant dubbel, Fluit 4, Quint 3, Superoctaaf 2 discant dubbel, Mixtuur III-IV, Cornet IV, Trompet 8
Bovenmanuaal
Holpijp 8, Quintadena 8, Viola di Gamba 8, Prestant 4 discant dubbel, Fluit 4, Octaaf 2 discant dubbel, Nachthoorn 1, Dulciaan 8
Pedaal
aangehangen
Koppelingen
Afsluiting, Tremulant, Ventiel
 
1970 (Künckel/Flentrop):
Manuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Fluit 4, Prestantquint 3, Octaaf 2, Flageolet 1, Mixtuur III-IV bas/discant, Cornet V discant, Trompet 8 bas/discant
Bovenwerk
Holpijp 8, Quintadeen 8, Fiol di Gamba 8, Prestant 4, Fluit 4, Octaaf 2, Nachthoorn 1, Dulciaan 8
Pedaal
aangehangen
Manuaalkoppel
2 Afsluiters, Tremulant

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Gierveld: het ned huisorgel in de 17e en 18e eeuw 192
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)78 291
Jongepier, Jan: langs nederlandse orgels III 35 36 130* 131*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Knock, Nicolaes Arnoldi: dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen (1788)59
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)86, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Vervolg Knock 51
Tijdschriften en andere uitgaves
75 jaar Flentrop orgelbouw 49
contactbrief voor kerkenverzamelaars 55(2006)30-31
de Mixtuur 3(1971)41 44, 12(1973)230-231 233 235, 57(1987)318, 81(1995)11
de Orgelvriend 7/8(1975)16, 5(1982)8-9*, 8(1982)6**
de orgelmakers Witte (1978)18 20; Stichting Orgel Grote Kerk Gorcum
het Orgel 10(1967)235, 2(1968)39-40, 11(1968)316, 7/8(1969)213, 7/8(1970)210, 3(1972)67-68 73-77, 1(1976)23, 4(1976)133, 3(1985)109

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Apostolisch Genootschap Zaandam 1955 -

Orgelhistorie

b: Theo Strunk 1955; Pn II vp:
r: Con Amore (orgelbouwwerkgroep van het Apostolisch Genootschap); nieuwe orgelkas en uitgebreid met enkele unit-registers: EP II vp: Man I 6-Man II 6-Ped 6

Dispositie

201. (Strunk/Con Amore):
Manuaai I C-c4
Prestant 8, Gemshoorn 8, Oktaaf 4, Holpijp 4, Oktaaf 2, Mixtuur V, Tremolo
Manuaal II (in zwelkast) C-c4
Nachthoorn 8, Roerfluit 8, Koppelfluit 4, Nasard 2 2/3, Terts 1 3/5, Hobo 8, Tremolo
Pedaal C-g1
Subbas 16, Oktaafbas 8, Gedektbas 8, Kwintbas 5 1/3, Koraalbas 4, Fluitbas 4,
Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal II Sub, Manuaal I - Manuaal II Super, Manuaal I - Manuaal I Super, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II
Speelhulpen: 1 vrije combinatie, 4 vaste combinaties (p - mf - f - tutti), Automatisch pedaal, Tongwerken af
Systeem: elektro-pneumatische kegelladen
Foto: Anton van Daal

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-10-16 10:37:33