Hervormde Wester- of Gummaruskerk - Gomaruskerk hoofdorgel

Nieuwe bestemming

(Kerk)gebouw

Tot aan de Reformatie telde Enkhuizen twee parochies. Die van St. Gommarus in het voormalige Gommerkerkspel uit 1204, bevolkt door landbouwers, en die van St. Pancratius, bestemd voor de vissers, de andere component van de Enkhuizer bevolking.

De Gummaruskerk is na 1480 in het bezit gekomen van een duimreliek van Gummarus. Op grond van de beschikbare gegevens zou men kunnen veronderstellen dat reeds vanaf de 15e eeuw de verering van Gummarus in Enkhuizen een meer dan locale betekenis moet hebben gehad.

Met de bouw van de Gummarus- of Westerkerk werd begonnen in de tweede helft van de 14e of eerste helft van de 15e eeuw (1351, 1370 of 1427, de precieze datum is onbekend). De kerk werd in 1470-1540 vortooïd. De driebeukige laat-gotische hallenkerk met houten kappen werd gebouwd van ledesteen en Bentheimer zandsteen en is een goed voorbeeld van de stijl die bekend staat als de poldergotiek.

Drie portalen en de doopkapel zijn in de 16e eeuw aangebouwd. Het oosterportaal dateert uit de 17e eeuw.

Tussen de toren en de merkwaardige driezijdige sluiting (over de volle breedte van drie beuken van de kerk) werd in 1600 een kosterswoninkje gebouwd.

Reeds in 1572 verklaarde Enkhuizen zich voor de Prins. Consequentie was dat de beide parochiekerken werden toegewezen aan de aanhangers van ’de nieuwe leer'. Nu nog leest men op een balk in het gewelf van de St Gommarus - of Westerkerk - ”Int laer vijftienhondert tseventigh twee is door Jehovae crachtige hant 't Pausdom verstooten uit dese stee, de ware relygie daerin geplant”.

De dakruiter werd in 1740 afgebroken, waarschijnlijk was de last te zwaar voor het kerkdak.

Koorhek uit 1542. De preekstoel met prachtig houtsnijwerk in renaissance stijl is uit 1567/68. De trap van de kansel werd in ± 1750 vernieuwd.

Librije en kerkenraadskamer. De kosterswoning (1600) is gebouwd tussen de kerk en de houten klokkentoren (1519)

Kerkrestauraties in 1955 en tussen 1997 en 2001.

In juli 2000 is de kerk voor één gulden verkocht aan de Stichting de Wester. Eind september 2000 heeft de Hervormde Gemeente afscheid genomen van de kerk.

De kerkrestauratie is in de zomer van 2002 afgerond. Het gebouw kreeg een culturele bestemming.

Vanaf 1993 is alleen de Zuiderkerk nog in gebruik voor de PKN-diensten.