Oud Katholieke kerk - schuilkerk Maria Magdalena - Doopsgezinde Vermaning Zaanstad (OKK)

Niet in gebruik

(Kerk)gebouw

Het behoort tot de karakteristieken van de Zaanstreek: de vrijwel houten kerkgebouwen van de Doopsgezinden, allen Vermaning geheten, sober van karakter. Wie de Doopsgezinde Vermaning van Zaandam binnengaat, wordt toch getroffen door de warme, huiselijke sfeer. De vloer is gewoon van hout met zand als bescherming.

Al omstreeks 1530 zijn er doopsgezinden in onze streek, ver voordat de Calvinisten, met steun van het officiële gezag, hun gereformeerde kerken stichten. Toen in 1578 de Spaanse troepen uit Amsterdam en omgeving verdreven waren, startte de groei van allerlei groepen doopsgezinden. Zij kwamen o.a. uit Vlaanderen en Friesland vanwege vervolging, maar ook omdat de Zaanstreek een bloeiende industriestreek werd. Er was dus werk en er viel wat te ondernemen.

Er waren in 1658 zes kerkgebouwen en vijf Doopsgezinde gemeenten, die bij elkaar toen 20% van de bevolking vormden.

Na de reformatie mochten de katholieken niet meer ter kerke gaan in hun vertrouwde bedehuis. Pas in 1652 kreeg de groep toestemming samen te komen in een schuur.

De Vermaning aan de Westzijde, gewijd aan Maria Magdalena, werd in 1687 in een snel tempo gebouwd. Op 16 juni 1687 werd met heien gestart, en op 2 november van hetzelfde jaar werd het gebouw in gebruik genomen, Het is een schitterende houten schuilkerk met bisschopswoning (gebouwd in 1695 als niet herkenbare kerk, al kreeg het gebouw wel rondboogvensters).

Grondige restauratie in 1927.

De Remonstranten hebben er een aantal jaren gekerkt. En eens per drie weken kwam de basisgemeente Ecclesia er bijeen. De Oud-katholieken van Zaandam gaan nu naar de Nicolaas-schuilkerk van Krommenie.

De OKK schuilkerk Maria Magdalena is sinds 1969 een rijksmonument en heeft barok meubilair: altaar met schilderstuk, tabernakel met beelden van Willibrord en Bonifacius, kandelaars, eiken balie voor de doopruimte, communiebank met sierlijk houtsnijwerk uit de 18e eeuw, preekstoel, kabinetkast, vesperstoel uit de 17e eeuw, eenklaviers orgel, ca. 1700 gemaakt door onbekende maker, koperen kaarsenkroon uit de 17e eeuw en een koperen godslamp uit 1702

Zaterdag 2 April 2016 is de eerste kerkdienst gehouden van de nieuwe kerkgemeenschap Mattheus Zaanstreek in deze kerk. Deze groep mensen hebben zich heeft losgemaakt van het RK bisdom Haarlem.

De schuilkerk staat sinds 2017 te koop bij Reliplan, een Amsterdams vastgoedadviseur die gespecialiseerd is in het bemiddelen rond maatschappelijk en religieus vastgoed. Het zeventiende-eeuwse gebouw is de enige nog gaaf bewaarde schuurkerk in ons land volgens het Nederlands Dagblad dat het nieuws bracht. Volgens de krant wil het bisdom Haarlem van de Oud-Katholieke Kerk het gebouw om financiële redenen afstoten. Diverse pogingen om een bestemming te vinden voor het gebouw zouden op niets zijn uitgelopen. “Momenteel wonen er in Zaandam nog geen tien oudkatholieken” zegt de oudkatholieke bisschop van Haarlem, Dick Schoon tegen het Nederlandse Dagblad: “Op zo’n kleine actieve groep kun je helaas geen parochie bouwen.”