Nieuwe Ronde Lutherse kerk
Nieuwe bestemming
Foto: Hans Vreeman
Singel 11
Kattegat - Stroomarkt
Amsterdam
Gemeente Amsterdam
Noord-Holland

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd in 1668/71 als tweede en dus "nieuwe" Lutherse Kerk, nadat de Oude Lutherse Kerk wegens de vele lutherse immigranten te klein geworden was - naar voorbeeld van de San Petro te Rome en de Sancta Maria Della Salute te Venetië - naar ontwerp van architect Adriaan Dortsman. Omdat het de lutheranen verboden werd een kerktoren te bouwen, realiseerden zij een koepelkerk.In het kleine torentje op de koepel, lantaarn genaamd, werd de lutherse zwaan afgebeeld. Als grondvorm een Grieks kruis met vier evenlange armen.
De kansel was er al vanaf de ingebruikneming van de kerk in 1671. Het orgel werd boven de kansel geplaatst, Tegenover de kansel bevonden zich diepe galerijen, amfitheatergewijs in halfcirkelvorm om de zuiver cirkelvormige hoofdvorm van de kerk heen gebouwd.
Na conflicten van theologische aard ontstond er aan het eind van de 18e eeuw een scheuring in de Evangelisch Lutherse Gemeente van Amsterdam. Een conservatief ingestelde groepering noemde zich na afscheiding Hersteld Evangelisch Lutherse Gemeente en stichtte een in 1793 opgeleverd kerkgebouw aan de Kloveniersburgwal.
Bij een vernietigende brand op 18 september 1822 werd de kerk vrijwel geheel verwoest. Alleen de muren bleven staan.
De Ronde Lutherse Kerk werd herbouwd in 1823 naar plannen van T.F. Suys en J. de Greef. Het nieuwe ontwerp leek erg op het oude. De koepel werd verhoogd en kreeg Romeinse cassetten. Ook kwam er een nieuw orgel van Bätz.
De kerk is in 1826 weer in gebruik genomen (zie verder hiernaar).

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Bouman, mr A.: Nederland Orgelland 14 afb 1-13* 99, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964
Bouman, mr A.: orgels in Nederland (1943)65 foto 42* 97-98; uitgave Allert de Lange, Amsterdam 1943
Brouwer: orgelluiken in Ned 24 36
Gierveld, dr Arend Jan: het ned. huisorgel in de 17e en 18e eeuw 178 233; Vereniging voor Ned. Muziekgeschiedenis 1977
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)122 224
Jongepier, Jan: langs nederlandse orgels III 17 20 43 44 144, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Kluiver, drs J.H.: historische orgels in Zeeland II-63 67
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)19
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 112
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 14 118, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Vlagsma: de Friese orgels (1500-1750)145, Fryske Akademy Leeuwarden 2003
Tijdschriften en andere uitgaves
150 jaar Adema Orgelbouw sinds 1855 (2006)55 56
brochure-Oost Gebr. Bätz 19
contactbrief voor kerkenverzamelaars 29(1993)24, 31(1994)36, 34(1995)36, 36(1996)33
de Mixtuur 14(1974)268, 16(1975)324, 28(1979)710 711*, 32/33(1980)68, 34(1981)128, 46(1984)644 645* 648 654 671 676-679**
de Orgelvriend 3(1979)3, 6(1984)1* 23-24*, 11(1984)31
de orgelmakers Witte (1978)18 19 22; Stichting Orgel Grote Kerk Gorcum
het Orgel 4(1952)51-53 (3 foto's)*, 7/8(1968)195, 11(1973)330-331, 10(1975)324-325, 1(1976)9 23 29, 4(1976)131, 3(1986)65, 6(1990)congres 20-23 juni 113-117 foto 115* 127
het Orgelblad I(1958)19-21**
kerkepadgids (1983)108
monumentenzorg: historische orgels juni(1981)*
stichting Utrecht Orgelland: orgelfronten in de prov Utrecht (1850-1914)7 30

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Nieuwe Ronde Lutherse kerk Amsterdam -

Orgelhistorie

b: Cornelis Hoornbeeck, Amsterdam 1715/19, ontwerp orgelkas van Jurriaan Westerman; M II vp: Man 13-Rw 11-Ped 6
- Eind 1719 was het orgel voltooid
examinator Veldcamps senior 21 november 1719
- al spoedig werden er klachten geuit door de mensen op de diepe galerijen tegenover het orgel dat het instrument niet sterk genoeg klonk
- In 1720 kreeg Müller de opdracht het orgel met een derde manuaal uit te breiden
r: Christian (Johan Caspar) Müller, Amsterdam 1720/21, frontontwerp van architect Tilleman Francois Suys; 8 registers toegevoegd, 3 registers van het Manuaal Baarpijp, Quintadeen en Vox Humana naar het derde Manuaal. Het Hoofdwerk kreeg hiervoor Quintadeen 16, Holpijp 8, Viola di Gamba 8 en Trompet 16. Het Pedaal werd vergroot met een Mixtuur en Trompet 4; M III vp: Hw 14-Rw 13-Bov 10-Ped 10
examinator Veldcamps senior 10 september 1721
- het orgel is op 18 september 1822 door een grote brand verwoest
b: Christian Gottlieb Friedrich Witte (Fa. J. Bätz & Co.), Utrecht 1830; M III vp: Hw 13-Rugpos 13-Bov 11-Ped 11

Dispositie

1721 Müller):
Hoofdwerk:
Quintadena 16, Viola di Gamba 8, Holpijp 8, Trompet 16
Rugwerk
Bovenwerk:
Baarpijp 8, Quintadena 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Sesquialter III-IV, Cimbel III, Vox Humana 8, Dulciaan 8
Pedaal
Mixtuur IV-VI, Trompet 4

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2017-01-24 11:19:22