Doopsgezinde kerk - Grote Vermaning
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Frankestraat 24
Haarlem
Gemeente Haarlem
Noord-Holland

(Kerk)gebouw

De Doopsgezinde gemeente ontstond kort na 1530. Ze kwamen samen in kleine huisgemeenten. Ze mochten geen kerken aan de openbare weg bouwen, ze werden beschouwd als ketters.
Kerk gebouwd in 1683/85 aan de Peuzelaarsteeg. De kerk "vermaning" genoemd, is een voorbeeld van een schuilkerk.
Nieuwe ingang naar de kerk aan de Grote Houtstraat ± 1750.
De later gemaakte tweede ingang aan de Frankestraat is nu op weekdagen de gebruikelijke ingang.
De verschillende groepen sloten zich in 1784 aaneen als "Vereenigde Doopsgezinde Gemeente".
Een Herenkamer uit 1903 in Art Nouveaustijl ontworpen door architect van der Steur is nu de kerk. Het interieur is een toonbeeld van soberheid en eenvoud.
De oorspronkelijke preekstoel werd tussen 1838 en 1915 vervangen door een moderne, ruime preekstoel.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Blaak, ter: haarlems kerkepad (1995)22-24*
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)249 286 292
Hess 24
Kluiver, drs J.H.: historische orgels in Zeeland III 188
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)157, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert:er staat een orgel 74-75***
Schipper: foto G 57*, de Mixtuur Schagen
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 58, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Zoete, Arnoud de: Oostvoorne en zijn Dorpskerk, maart 2000
Tijdschriften en andere uitgaves
de Mixtuur 1(1970)6 8, 6(1972)99, 16(1975)323 324, 34(1981)123 131, 35(1981)171 172 174 175 176 177 190, 62(1989)89
de Orgelvriend 9(1975)6, 3(1977)9-10*, 12(1977)19, 9(1983)8
het Orgel 3(1969)71-72, 10(1974)331-332 334* 355** 337-339, 10(1984)406*, 12(1984)511, 12(1988)488-490 (4 foto's)*
stichting Utrecht Orgelland: orgelfronten in de prov Utrecht (1850-1914)24*

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Doopsgezinde kerk - Grote Vermaning Haarlem -

Orgelhistorie

b: Johann Heinrich Hartmann Bätz (1709-1770), Utrecht 1770
- het orgel is in 1771 afgemaakt en opgeleverd door zijn twee zonen Gideon Thomas (1751-1820) en Christoffel (1755-1800); M I ap: Man 10
r: Johann Casper Friedrichs, Gouda 1807; uitbreiding, op Manuaal een Bourdon 16, 2e klavier met 10 registers in een zwelkast, orgelkas werd uitgebreid; M II vp: Man 11-Bov 10
r: In der Mauer en Gabry 1826; frontpijpen vernieuwd
r: 1832; Open Fluit vervangen door een Viola da Gamba (van Gabry)
o: HAARLEM Ned Hervormde kerk - Janskerk - Bakenesserkerk 1883
b: Pieter Flaes, Amsterdam 1883/84; M I vp: Man 7-Ped 4
r: P.J. Adema, Amsterdam 1896/97; M II vp: Hw 7-Bov 5-Ped 4
r: Fa. van Leeuwen, Leiderdorp 1951
o: AMERSFOORT Gereformeerde kerk vrijgemaakt - Westerkerk Fa. B. Koch, Apeldoorn 1968
b: Fa. Ahrend & Brunzema, Loga (bij Leer) 1968; M III vp: Hw 6-Rw 7-Borstw 5-Ped 6
- het orgel werd kort voor Kerstmis 1968 opgeleverd
het orgel is op 31 januari 1969 officieel in gebruik genomen
r: Ahrend & Brunzema, Loga 1975; Pedaalkoppel naar Hoofdwerk toegevoegd en wijziging gelijkzwevende stemming in Werckmeister III; M II vp: Hw 7-Rw 7-Borstw 5-Ped 6
wijzigingen op instigatie van de eigen organist Marco bij de Vaate
r: Jurgen Ahrend 1988; Quint 1 1/3 van Rp naar Bw, Octaaf 1 van Bw gebruikt voor nieuwe Sesquialter Rw, Nasard 1 1/2 Rw vervangen door Sexquialter II, Octaaf 1 (Bw) vervangen door de Nasard 1 1/3, klanksterkte gereduceerd en winddruk verlaagd, klavieren hersteld; M III vp: Hw 6-Rw 7-Borstw 5-Ped 6

Dispositie

1807 (volgens dispositie-verzameling van A.P.G. de Waal ± 1840):
onder Clavier of Hooftmanuaal C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaav 4, Gemshoorn 4, Roehrfluijt 4, Quint 3, Sup: Octaav 2, Cornet IV, Mixtuur III-IV-V-VI, Trompet 8 bas/discant
Booven Clavier C-f3
Prestant 8, Holpijp 8, Open Fluijt 8 bas/discant, Octaav 4, Fluijttravers 4 bas/discant, Sup Octaav 2, Nagthoorn 2 bas/discant, Flageolet 1, Cornet IV, Dulciaan 8 bas/discant
Pedaal
aangehangen
Gehalveerde trekkoppeling
Trede boven het pedaal om de zwelkast te bedienden
2 Afsluijtingen,, 1 Ventiel, 1 Tremulant, 4 Blaasbalgen
 
1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet IV, Mixtuur III, Trompet 8
Bovenmanuaal
Prestant 8, Salicionaal 8, Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Roerfluit 4
Pedaal
Subbas 16, Octaaf 4, Holfluit (Open) 8, Fagot 16
Koppelingen
 
1968:
Hoofdwerk C-f3
Praestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Octaaf 2, Mixtuur IV-V 1, Trompet 8
Rugwerk C-f3
Holpijp 8, Praestant 4, Roerfluit 4, Gemshoorn 2, Quint 1 1/3, Sesquialter II*, Scherp III 1/2, Dulciaan 8, Tremulant
Borstwerk C-f3
Holpijp 8, Fluit 4, Blokfluit 2, Octaaf 1, Regaal 8
Pedaal C-f1
Bourdon 16, Octaaf 8, Octaaf 4, Mixtuur III 1 1/3, Bazuin 16*, Trompet 8*
Twee Manuaalkoppels, Ped-Hw
Tremulant op het gehele orgel
De stemming is Werckmeister II
* worden nog toegevoegd
 
1975:
Hoofdwerk (II) C-f3
Praestant 8 (C-Fis gec. met Roerfluit), Roerfluit 8, Octaaf 4, Octaaf 2, Mixtuur IV-V, Trompet 8
Rugpositief (I) C-f3
Holpijp 8, Praestant 4 (C en Cis gedekt), Roerfluit 4, Gemshoorn 2, Quint 1 1/3, Sesquialter II*, Scherp III, Dulciaan 8, Tremulant
Borstwerk (III) C-f3
Holpijp 8, Fluit 4, Blokfluit 2, Octaaf 1, Regaal 8
Pedaal C-f1
Bourdon 16, Octaaf 8, Octaaf 4, Mixtuur III, Bazuin 16, Trompet 8
Koppelingen: trekkoppel Hoofdwerk-Borstwerk, drukkoppel Hoofdwerk-Rugpositief, Pedaal-Hoofdwerk
Stemming: Werckmeister III
* binnen afzienbara tijd toe te voegen stem
 
1988:
Hoofdwerk C-f3
Prestant 8 (C-Fis gec. met Roerfluit 8), Roerfluit 8, Octaaf 4, Octaaf 2, Mixtuur IV-VI 1, Trompet 8
Rugwerk C-f3
Holpijp 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Gemshoorn 2, Sexquialter II, Scherp III 1/2, Dulciaan 8
Borstwerk C-f3
Holpijp 8, Fluit 4, Blokfluit 2, Quint 1 1/3, Regaal 8
Pedaal C-f1
Bourdon 16, Octaaf 8, Octaaf 4, Mixtuur III 1 1/3, Bazuin 16, Trompet 8
Koppelingen: Hoofdwerk-Rugwerk, Hoofdwerk-Borstwerk, Pedaal-Hoofdwerk
winddruk verlaagd en intonatie herzien
Stemming volgens Werckmeister III

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2017-01-18 09:06:42