Ned Protestanten Bond (NPB) - Vrijzinnige Hervormden in Ned (VVH) - Van Houten Kerkje

In gebruik

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd in 1905/06 naar ontwerp van architect Bert Johann Ouëndag (1861-1932) te Amsterdam in opdracht van de dames J.S. en H.C. van Houten, telgen uit het beroemde chocoladegeslacht, op de plaats waar tot dat jaar de villa van de chocoladefrabrikant stond. Bijnaam: Van Houten Kerk of "Chocoladekerkje". In de 15e en 16e eeuw stond op deze plaats het klooster met bijbehorende kapel het "Oude Convent".

De eerste bouwtekeningen van de kerk dateren uit 1904.

Breed éénbeukige zaalkerk met ingebouwde toren aan de westzijde en een rechthoekige absis aan de oostzijde in overgangsarchitectuur met Jugendstil-achtige en Berlagiaanse elementen. In het interieur zijn ook rationalistische en Jugendstil-elementen aanwijsbaar. In het oog springen de prachtige kronen en wandarmaturen, en de vele sjablonen op de wanden en plafonds. Aan de zijde van de apsis (de oostzijde) zijn de consistorie en pastorie aangebouwd.

De inwijding van de kerk vond plaats op 9 december 1906. Tegelijkertijd met de bouw van de kerk werd een bewaarschool opgezet.

Het gebedshuis werd door de kerkgangers van de Nederlandsche Protestanten Bond aangeduid als ‘gehoorzaal’.

Op de begane grond bevindt zich de entree, bestaande uit een portiek met rondboogvormige opening, smeedijzeren toegangshek, één centrale dubbele paneeldeur en twee zij-ingangen met een paneeldeur. In de tweede geleding bevindt zich een zandstenen roosvenster met gekleurde glas-in-loodramen met een deels in zandsteen uitgevoerd keperfries erboven. De derde geleding van de toren is de klokkeverdieping en bevat aan drie zijden een reeks rondboogvormige nissen, die om de ander zijn geopend als galmgat. De vierde geleding bevat de torenbeëindiging, met aan elke zijde een driehoekig bakstenen fronton met klein rond venster en daarboven de met leien beklede torenspits. De spits heeft een vierhoekige basis die halverwege overgaat in een achthoekige lantaarn met topgevels. Het achtzijdige bovendeel van de spits wordt bekroond door een windhaan.

De kerkuimte wordt afgesloten door een houten tongewelf met zes gebogen houten spanten met een hammerbeam-achtige constructie. Ongeveer op eenderde van de hoogte zijn de spanten voorzien van ijzeren trekstangen.

Aan de oostzijde bevinden zich op een podium het houten preekgestoelte en in de hoeken twee kerkbanken voor de bestuursleden van de geloofsgemeenschap. In de kerkuimte hangen twee grote messing Jugendstil-kroonluchters. Aan de langswanden zijn in totaal tien messing Jugendstil-wandarmaturen aangebracht.

In 1940 is de kerk door de erven Van Houten in eigendom overgedragen aan de Ned Protestanten bond (NPB).

Restauratie(s) in 1987-1994.

In 1973 werd de leien dakbedekking vervangen door asfaltbitumen. In 1990 werden de asfaltbitumen vervangen door vezel-cementleien (ook wel kunstleien genoemd). Alleen de torenspits is nog bekleed met de oorspronkelijke leien. De dakkapellen waren in oorsprong voorzien van houten, met lood omklede, bolvormige nokpirons.

Van 1974 tot 1981 kerkte de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt (GKV), op huurbasis, in dit kerkgebouw van de Nederlandse Protestanten Bond.

Het kerkgebouw is sinds 1999 een rijksmonument.

Omdat na ruim een eeuw gebruik de last van het dagelijkse beheer en onderhoud te groot was geworden, deed men in 2009 de kerk over aan Stadsherstel. De Van Houtenkerk is alle dagen van de week te reserveren voor onder andere lezingen, concerten, diners en huwelijken. Deze schitterende ruimte kan worden gereserveerd voor commerciële, culturele en sociale activiteiten die in overeenstemming zijn met het monumentale karakter van het interieur

de Ned Protestanten bond bleef de kerk gebruiken voor haar zondagse kerkdiensten.