Hervormde Nieuwe Zijdskapel
Nieuwe bestemming
Foto: J. Sonneveld
Rokin 78a
Nieuwezijds Voorburgwal 143 - Kapelsteeg
Amsterdam
Gemeente Amsterdam
Noord-Holland

(Kerk)gebouw

Kapel gebouwd in 1452, Gotische kapel Heilige Stede - Nieuwe Zijdskapel (zie daar).
De kapel is door brand verwoest.
In 1578 werd de Heilige Stede ingericht voor de protestantse eredienst.
Doophek rond de preekstoel. Enkele herenbanken recht tegenover de preekstoel. Aparte banken rond de bundelpijlers tussen het middenschip en de zijbeuk.
In 1908 is de kapel, onder veel protest, afgebroken.
Nieuwe kapel gebouwd naar ontwerp van C.B. Posthumus Meyjes.
In 1912 is de nieuwe kapel in gebruik genomen.
Deze kapel, met koepel en dakruiter en omringende bijruimten is gebouwd ter plaatse van de eerder gesloopte, toen zeer vervallen, Middeleeuwse Nieuwezijdskapel.
Op een rechthoekig grondplan tot stand gekomen kapel met een centrale gebedsruimte met galerij met houten balustrade. Aan weerszijden lagere bebouwing met puntgevels met vlechting of rechte gevelbeëindiging en met zadel- respectievelijk schilddak. Het muurwerk van de kapel is door de omringende bebouwing vrijwel geheel aan het zicht ontrokken. In het interieur valt het grote koepelgewelf met ribben op. Aan de oostzijde bevindt zich een toegang met dubbele openslaande kerkdeuren en meervoudig geleed bovenlicht met glas-in-lood raamvulling. Hierboven het orgel met aangrenzende orgelruimte. Dit orgel valt buiten de bescherming van Rijksmonument.
Voor de Tweede Wereldoorlog werden er Duitse diensten gehouden en daarna heeft het voor vele kerkelijke doeleinden dienst gedaan. De Vrijzinnigen maakten ook gebruik van de kapel.
Sinds ± 1980 zijn in de kapel geen diensten meer gehouden.
De grote preekstoel is verhuisd naar de Hervormde kerk van Dedemsvaart. Het orgel is bleven.
Een kort poosje na 1970 was de kapel in gebruik als Turkse moskee.
De moslims hebben in ongeveer 1982 dit gebouw verlaten en de voormalige R.K. Kerk St. Ignatius aan de Rozengracht als moskee in gebruik genomen.
In jaren 1980-1990 was deze voormalige kapel in gebruik als tentoonstellings- c.q. partyruimte, met de naam "Park Plaza".
Archeologen hebben in het voorjaar 2005 de hele bodem binnen dit complex in kader van archeologische werkzaamheden uitgegraven en grafstenen uit de 17e en midden 19e eeuw gevonden.
Daarna is dit gebouw in gebruik genomen als "The Amsterdam Dungeon" (een griezelmuseum). Je komt tijdens de tour door “de martelkamer” en je maakt een “heksenverbranding” mee. Aan het eind van je bezoek stap je in een achtbaan genaamd Reaper, Drop Ride to Doom!. Deze sjeest vlak langs het nog aanwezige orgel om daarna vanaf de nok van het koor naar beneden te kletteren…
Het exterieur van dit complex is vrijwel ongewijzigd gebleven, zo zijn vanaf een afstand koepel en dakruiter goed te zien.
Najaar 2007 heeft een particuliere monumentenstichting het gebouw voor bijna 40 miljoen euro gekocht van de protestante gemeente. Met dat geld kunnen de 26 protestantse kerken in de stad worden gerestaureerd. De kapel is nu een museum.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Brouwer: Sleutelstad-Orgelstad 39
Brouwer: orgelluiken in Ned 6 19 foto 20* 21 24 66
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)127 204
Jongepier, Jan: langs nederlandse orgels III 10 69*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tijdschriften en andere uitgaves
150 jaar Adema Orgelbouw sinds 1855 (2006)27 65
contactbrief voor kerkenverzamelaars 12(1984)18, 26(1991)19, 54(2005)29, 59(2008)29-30
de Mixtuur 13(1974)242, 15(1974)306, 57(1987)328
het Orgel 11(1974)373
kerken . . . monumenten, uitgave Rijksdienst voor de Monumentenzorg december(1977)*
kerkepadgids (1978)bijl
stichting utrecht orgelland: orgelfronten in de prov Utrecht (1850-1914)13*

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Nieuwe Zijdskapel Amsterdam -

Orgelhistorie

b: Jan van Covelen ± 1525; gotisch orgel met luiken; M I:
r: Levinus Eekman, Amsterdam 1635 vernieuwing; orgel uitgebreid met een tweede manuaal, orgel van (nieuwe) luiken voorzien, beschilderd door David Colijns; M II vp: Bov 9-Ow 8-Ped 1
orgelkas na 1870 verwijderd en aangekocht door priester Gerardus van Heukelum
b: Petrus van Oeckelen, Groningen 1871
het binnenwerk van het oude orgel is daarna gesloopt, orgelluiken in ± 1875 deels naar het Utrechts Museum dat later is opgegaan in het Catharijneconvent
o: oude orgelkas naar JUTPHAAS RK kerk 1879

Dispositie

-

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42