RK kerk H Jacobus
Nieuwe bestemming
Foto: Hans Vreeman
Jeroen Boschplein 2
's-Hertogenbosch (Den Bosch)
Gemeente 's-Hertogenbosch
Noord-Brabant

(Kerk)gebouw

Kapel en Gasthuis gebouwd in 1430 in laat-gotische stijl voor Broederschap van de H Jacobus de Meerdere aan de Bethaniëstraat 4 voor pelgrims op weg naar Santiago di Compostella in Noord-Spanje (zie daar).
De Jacobskapel werd in 1569 verheven tot parochiekerk, een zelfstandige kerk ten opzichte van de St Jan.
De kerk werd vergroot in 1584 tot gotische kruiskerk.
In 1632 is een deel van de toren gesloopt.
De kerk werd een Hervormde kerk vanaf 1650.
In 1672 werd een schuilkerk gebouwd in de St Jacobsstraat.
In 1688 was de oude kerk in slechte staat en in 1689 kreeg de kerk een militaire bestemming en dat bleef zo tot 1924.
In 1752 is het restant van de toren gesloopt.
De voormalige kerk, kazerne en museum wacht weer op een nieuwe bestemming.
Het kerkgebouw aan de Hinthamerstraat is ontstaan uit een 17e en 18e-eeuwse schuilkerk, die was gelegen op het achtererf van een huis aan de Hinthamerstraat.
Het huidige plein voor de kerk is pas aangelegd in de vorige eeuw.
Nieuwe kerk gebouwd in 1844/45 als vervanging van de schuilkerk, een kruiskerk (classicistische nieuwbouw) aan de Hinthamerstraat (dit is de sterk uitgebreide schuilkerk aan het Hinthamereinde (zie daar).
Een deel van de inventaris van de St Michielabdij te Antwerpen werd aangekocht.
Deze kerk is gesloopt.
Nieuwe koepelkerk gebouwd in 1906/07 naar ontwerp van de architecten Jos Th.J. Cuypers en Jan Stuyt. Drijvende kracht achter deze nieuwbouw was pastoor C.C. Prinsen. De kerk werd gebouwd in een voor die tijd vernieuwende vorm, geïnspireerd op de Byzantijnse kerkelijke architectuur. Het is Driebeukige kruisbasikiek. in het hoogkoor vormen zes granieten kolommen een kleine kooromgang;de kerk is niet geheel voltooid. In de koepel zijn fresco's van de kunstenaar Georges de Geetere.
De kapel van het H Hart is beschilderd, de kapel aan de andere kant van het koor is gewijd aan Maria. Het koepelgewelf is versierd met de sterrebeelden die boven Europa te zien zijn.
Preekstoel uit ± 1650 en afkomstig uit de St Michelsabdij in Antwerpen.
Biechtstoelen, kruiswegstaties, beelden, schilderijen en altaren uit 1800 en 1900
bijzondere kunstuitingen in de kerk, met name wandschilderingen uit ± 1910
In 1924 is de kerk verbouwd tot Noordbrabants Museum. Dit is zo gebleven tot 1987, toen is het museum verhuisd naar het voormalige Provinciehuis.
Eind 1920 voltooïng van de kerk onder leiding van architect Jan Stuyt.
De kerk is in 1924 toegewezen aan het Provinciaal Genootschap voor Kunsten en Wetenschappen als Noordbrabants Museum.
Restauratie onder leiding van Jan Stuyt in 1932. Neoclassicistische centraalbouw met koepel.
De kerk werd in 1987 verbouwd tot bibliotheek.
In 2002 heeft de Sint-Jacobskerk zijn functie als parochiekerk beëindigd. Het was de vierde kerk in successie die deze naam in de stad droeg,
Na het restaurariewerk is de kerk betrokken door de bouwhistorische en archeologische dienst van de gemeente te Hertogenbosch.
In november 2004 zijn kerk en alle bijgebouwen verkocht aan Monument Sint-Jacob.
Nieuwe bestemming: Jeroen Bosch Art Center. Er is ruimte voor expositie, optredens en concerten. Er hebben nauwelijks aanpassingen plaatsgevonden. De bijzondere kunstuitingen in de kerk, met name de wandschilderingen van ± 1910, zijn als vanzelf onderdeel van het kunstcentrum geworden.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Leeuwen, Wies van: De Verdwenen Kerken van Noord-Brabant. WBooks (2017)116-117
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 21(1989)22, 49(2003)36, 53(2005)36
het Orgel 5(1985)213

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
RK kerk H Jacobus 's-Hertogenbosch -

Orgelhistorie

b: vóór ANTWERPEN St. Michielsabdij; M I:
o: orgel en oxaal Nicolaas van Hirtum, Hilvarenbeek 1803
r: Arnold-Joseph Graindorgue, Luik 1824; gerepareerd en nieuw Positief; M II:
r: Arnold-Joseph Graindorgue, Luik 1846/47, orgelkassen van beeldbouwer Stephanus Louis Veneman (1812-1888), 's Hertogenbosch; M III vp: Hw 11-Rw 5-Bov 4-Ped 4
b: Michaël Maarschalkerweerd, Utrecht 1900, met kas van orgel Arnold Graindorge
o/r: Joseph Adema, Amsterdam 1932 herplaatsing, nieuw frontontwerp Jan Stuyt (1868-1934); Pn II vp: Hw 11-Zw 10-Ped 7

Dispositie

1847 (volgens Broekhuysen 1852):
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Flutedouce 8 discant, Prestant 4, Fluit 4, Quint 3, Sexquialter II, Mixtuur, Trompet 8
Rugpositief
Prestant 8, Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Octaaf 2
Bovenmanuaal
Roerfluit 8, Viol di Gamba 8, Cornet, Hautbois 4
Pedaal
Subbas 16, Prestant 8, Trompet 8, Clairon 4
Koppelingen
Ventil, Afsluitingen, Tremulant
 
1900 (Maarschalkerweerd):
Hoofdwerk C-f3
Prestant 16, Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Flûte harmonique 8, Violoncel 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet V discant, Mixtuur III-V, Trompet 8
Zwelwerk C-f3
Roerfluit 8, Dolce 8, Gamba 8, Voix Celeste 8, Flûte Octaviante 4, Violine 4, Nasard 2 2/3, Flageolet 2, Basson-Hautbois 8, Voix Humaina 8, Tremolo
Pedaal C-d1
Violon 16, Subbas 16, Openfluit 8, Gedekt 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trombone 8

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-09-29 16:19:46