RK kerk H Petrus Banden hoofdorgel
In gebruik
Foto: Flip Veldmans
Vrijthof 28
Hilvarenbeek
Gemeente Hilvarenbeek
Noord-Brabant

(Kerk)gebouw

De kerk is ca. 800 gebouwd.
Het oudste gedeelte van de kerk, het schip, dateert uit de 14e eeuw.
In de 12e eeuw werd in Hilvarenbeek een kapittel opgericht onder jurisdiktie van de prins-bisschoppen van Luik. De kerk viel onder 's Hertogenbosch na de oprichting van dat bisdom in 1559.
De Kempische toren van ruim 70 meter is gebouwd in ± 1450 en werd omstreeks 1550 verfraaid met rijke versieringen. De spits dateert uit 1615 en heeft een met een open lantaarn bekroonde peer. De toren stond los van de oude kerk.
Nieuwe kerk gebouwd in de 15e en 16e eeuw aan de oude toren. Deze kapittelkerk werd gebouwd in de stijl van de Kempische laatgotiek.
Het schip is omstreeks 1450 naar het westen verlengd met één travee.De dwarspanden dateren uit 1520.
In 1500 is de zuiderbeuk aangebouwd en in 1600 de noorderbeuk.
Kerkbrand in 1615. Restauratie kerk na 1615.
Renaissance preekstoel en koorbanken, barokke altaren en biechtstoelen, fraaie koperen lichtkronen en vele beelden.
In 1628 - bij de Vrede van Munster - werd het kapittel opgeheven en werd de kerk door de protestanten overgenomen. De katholieken bouwden een schuurkerkje op de gemeentegrens, later kwam er een kerkje in het dorp.
Pas in 1801 konden de katholieken de Petruskerk weer in gebruik nemen. De protestanten bouwden in 1809 een kerkje aan de zijkant van het Vrijthof (zie daar).
De kerk werd inwendig verbouwd in 1905. Aan zangkoor en orgel wordt geld uitgegeven.
De kerk werd, na jarenlange kerkrestauraties, in 1969 weer in gebruik genomen.
Het bovenste deel van de toren met de vermaarde dubbele siepel is in 1991 gerestaureerd.
De spits van de "Beekse Toren", vanuit de wijde omgeving zichtbaar, is gerestaureerd. De tachtig jaar oude, sterk verweerde leien en het loodwerk zijn vernieuwd. De houten constructie is, daar waar nodig, hersteld. De detaillering van de balustrade is verbeterd en deze is deels met lood omkleed ten behoeve van duurzaam onderhoud. De lantaarn en de luiken zijn opnieuw geschilderd en het hang- en sluitwerk is hersteld.
Op donderdag 21 januari 2016 is de restauratie van de torenspits opgeleverd.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
RK kerk H Petrus Banden hoofdorgel Hilvarenbeek -

Orgelhistorie

b:
b: na 1615 (17e eeuw), geplaatst op een oxaal voor in de kerk
o: HILVARENBEEK, Rovert, RK kerk - Schuurkerk - Grenskapel 1648
- De schuurkerk is in 1685 ingestort, het orgel ging verloren
- Nieuwe schuurkerk gebouwd in de 18e eeuw
- De kerk ging bij de Vrede van Munster in Hervormde handen
- tussen 1648 en 1800 was er geen orgel in de kerk
In 1801 bezat de inmiddels weer bij de katholieken in gebruik zijne kerk een positief; M II
o/r: OISTERWIJK Ned Hervormde kerk Gebr. van Hirtum, Hilvarenbeek 1816; M I:
b: Bernardus Petrus van Hirtum, Hilvarenbeek 1816; oud orgel in een nieuwe kas; M I: Man 12
o: HAAREN Groot Seminarie 1838/39
b: Bernardus Petrus van Hirtum, Hilvarenbeek 1838/40, het orgel werd in de balustrade opgesteld, de zangzolder werd door hem verstevigd; M II vp: Hw 15 (14)-Borstw (Pos) 11-Ped 4
het contract werd op 1 maart 1838 afgesloten
- Het Borstpositief kwam in mei 1841 gereed, het hele orgel werd in mei 1843 opgeleverd. Het orgel werd geplaatst als balustradeorgel met de klavieren aan de achterzijde
- Bernardus Petrus van Hirtum te Hilvarenbeek schoonmaak orgel in 1848, 1851 en 1853;
- Het orgel is in 1861 opgesierd met een zestal beelden uit het atelier van Goossens te 's Hertogenbosch
r: Antony Vingerhoets, Hilvarenbeek 1878; kleine werkzaamheden
r: Antony Vingerhoets, Hilvarenbeek ± 1880; enkele registers vervangen: de Cimbel van het Hoofdwerk werd een Vox Humanae 8, op het Posetief moesten de Quint-Sexquialter en de Fagot-Clarionet het veld ruimen voor een Fluit-harmoniek 8 bas/discant en een Trombone 8 bas/Clarinette 8 discant; kernsteken aangebracht. Toonhoogte enigszins verhoogd door het aanbrengen van expressions.
o/r: P.J. Vermeulen & Zn., Weert 1905/06; het orgel werd tegen de rechterzijwand van de torenmuur geplaatst, waarvoor het hoofdwerkfront boven de speeltafel gedraaid moest worden, het front was nu dwars zichtbaar. De zijkanten werden ingekort. Het front van het posetief verdween en de sprekende pijpen van dit front kwamen terecht op een bijlaadje. Enkele tongwerken werden verwijderd en opgeslagen op de zolder van het in 1903 gebouwde parochiehuis, nieuwe magazijnbalg, oude toonhoogste (halve toon onder gebruikelijk) verhoogd tot 440 Hz.
- in 1945 moet het kistpedaal het veld ruimen voor een genormaliseerd pedaalklavier
r: Gebrs. Vermeulen, Weert 1968/69; opzet was, om de originele dispositie te herstellen. De orgelkas werd hersteld en in een nieuw ontworpen orgelgalerij voor de torennis geplaatst, positief gereconstrueerd, klaviatuur aan de achterkant, kistpedaal en pijpen van Bazuin, Trompet en Fagot-Clarionet teruggevonden op de zolder van het parochiehuis, twee spaanbalgen in een balgenstoel, oude lage toonhoogte (a1 = 415 Hz.) hersteld; De Quint-Sexquialter en de Cimbel zijn reconstructies uit 1969M II vp: Hw 14-Borstpos 10 (11)-Ped 4
adviseurs Hub Houët, dr P.J. de Bruijn, Hans van der Harst namens de KKOR en dr H.L. Oussoren en Cor H. Edskes namens Monumentenzorg
heringebruikname van het orgel op zondag 21 december 1969 met een bespeling door Albert de Klerk te Haarlem
r: Hans van Rossum, Wijk en Aalburg 2005; klankrestauratie en klankreconstructie, het pijpwerk werd gerestaureerd en de toonhoogte werd teruggebracht naar de oorspronkelijke a1 = 390 Hz. en de winddruk verlaagd naar 63 mm. wk.; M II vp: Man 14-Pos 10-Ped 4
r: Hans van Rossum, Wijk en Aalburg 2015; nieuwe balgstoel naar het concept van Van Hirtum, vier spaanbalgen met gebruik van de twee, nu boven geplaatste, balgen uit 1969, achter het orgel geplaatst. Hierbij kunnen ale vier de balgen worden getreden, Drie balgen zijn aangesloten op de bestaande motor.Windkanalen hersteld met nieuwe kanalen. De orgelkas werd 50 cm. naar voren geplaatst, zodat deze weer in de balustrade staat, Tremulant aangebracht M II vp: Hw 14-Onderpos 10-Ped 4

Dispositie

1843 (Van Hirtum):
Manuaal (I) C-f3
Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Viool di Gambas 8, Octav 4, Gemshoorn 4, Fluit 4, Quintfluit 3, Superoctav 2, Flageolet 1, Mixtuur IV 1 1/3, Cimbel II 2/3, Cornet IV discant, Trompet 8 bas/discant
Borstepositief (II) C-f3
Holpijp 8, Fluitraver 8 discant, Bekfluit 8 discant, Praestant 4, Fluit 4, Octav 2, Waltfluit 2, Fagot 8 bas, Clarionet 8 discant
Pedaal C-c1 kistpedaal
Bourdon 16, Praestant 8, Octav 4, Bazuin 16
Manuaalkoppel, Pedaalkoppel
Afsluiting, Ventil
 
1880 (Van Hirtum/Vingerhoets):
Manuaal (I) C-f3
Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Viool di Gambas 8, Octav 4, Gemshoorn 4, Fluit 4, Quintfluit 3, Superoctav 2, Flageolet 1, Mixtuur IV 1 1/3, Cornet IV discant, Trompet 8 bas/discant, Vox Humana 8
Borstepositief (II) C-f3
Holpijp 8, Fluitraver 8 discant, Bekfluit 8 discant, Fluit-harmoniek 8 bas/discant, Praestant 4, Fluit 4, Octav 2, Waltfluit 2, Quint 1 1/2 bas, Sexquialter II discant, Trombone 8 bas, Clarionet 8 discant
Pedaal C-c1 kistpedaal
Bourdon 16, Praestant 8, Octav 4, Bazuin 16
Manuaalkoppel, Pedaalkoppel
Afsluiting, Ventil
 
1969 (Van Hirtum/Vermeulen):
Manuaal (I) C-f3
Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Viooldigambas 8, Octav 4, Gemshoorn 4, Fluit 4, Quintfluit 3, Superoctav 2, Flageolet 1, Mixtuur IV 1 1/3, Cimbel II, Cornet IV discant, Trompet 8 bas/discant
Borstpositief (II) C-f3
Holpijp 8, Flutraver 8 discant, Bekfluit 8 discant, Praestant 4, Fluit 4, Octav 2, Waldfluit 2, Quint 1 1/2 bas, Sexquialter II discant, Fagot 8 bas, Clarionet 8 discant
Pedaal C-c1 kistpedaal
Bourdon 16, Praestant 8, Octav 4, Bazuin 16
Manuaalkoppel, Pedaalkoppel
Afsluiting, Ventil. Het orgel staat nu weer in de balustrade. Op de drie middentorens zijn in 1969 beelden geplaatst. Onder de basementen van de torens zijn consoles aangebracht.
Deling bas/discant: b°-c1. Winddruk 80 mm.
 
2005 (Van Hirtum/Van Rossum):
Manuaal (I) C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Viooldigambas 8, Octav 4, Gemshoorn 4, Fluit 4, Quint fluit 3, Superoctav 2, Flageolet 1, Mixtuur IV 1 1/3, Cimbel II, Cornet IV discant, Trompet 8 bas/discant
Positief (II) C-f3
Holpijp 8, Fluit travers 8 discant, Bekfluit 8 discant, Praestant 4, Fluit 4, Octav 2, Waltfluit 2, Quint 1 1/2 bas, Sexquialter II discant, Fagot 8 bas, Clarionet 8 discant
Pedaal C-c1 kistpedaal
Bourdon 16, Praestant 8, Octav 4, Bazuin 16
Manuaalkoppel, Pedaalkoppel
Deling bas/discant: b°-c1
Afsluiting Manuaal, Ventil
Winddruk 63 mm/wk, Toonhoogte a1 = 390 Hz., Stemming volgens Valotti
 
2015 (Van Hirtum/Van Rossum):
Hoofdwerk (I) C-f3
Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Viooldigambas 8, Octav 4, Gemshoorn 4, Fluit 4, Quintfluit 3, Superoctav 2, Flageolet 1, Mixtuur IV 1 1/3, Cimbel II, Cornet IV discant, Trompet 8 bas/discant
Onderpositief (II) C-f3
Holpijp 8, Fluit travers 8 discant, Bekfluit 8 discant, Praestant 4, Fluit 4, Octav 2, Waltfluit 2, Quint 1 1/2 bas, Sexquialter II discant, Fagot 8 bas, Clarionet 8 discant, Tremulant
Pedaal C-c1
Bourdon 16, Praestant 8, Octav 4, Bazuin 16
Manuaalkoppel, Pedaalkoppel
Deling bas/discant: b°-c1
Afsluiting Manuaal, Ventil
Winddruk 63 mm/wk, Toonhoogte a1 = 392 Hz., Stemming volgens Valotti

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)186 187
Harst, Hans van der: langs nederlandse orgels IV 5 23 33 34, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Jespers, Frans & Sleuwen, Ad van: de orgelmakers Van Hirtum (1976)22 23 41-48 66-70 72 74 89-98 42* 44* 46* 66* 70* 76* 82* 92*
Jespers, Frans & Sleuwen, Ad van: tot roem van zijn makers (1978)20
Jespers, Frans: brabants orgelbezit (1975)18 20*, prov. genootschap van kunsten en wetenschappen in Noord-Brabant
Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks (1900)115-116 158-160 223-224 aanv II 33, het Noordbrabants Genootschap 1983
Kuilenburg, Wout van: het werk van de orgelmakersfamilie van Eijsdonck / van Nistelrooy / Kuijte (1983)95 153; Het Noordbrabants Genootschap
Tijdschriften en andere uitgaves
250 jaar orgelmaker Vermeulen 95 109
brabants heem jg XXVI nr 4 pag 165-169
brabants orgelrijkdom (2010)36* 49, uitgave brabantse orgelfederatie
brabantse orgelkrant (2008)19***, uitgave brabantse orgelfederatie
contactbrief voor kerkenverzamelaars 25(1991)28
de Mixtuur 22(1977)466 468 470 473 474 494
de orgelmaker Witte 10
gedenkboek Houët 129, het Noordbrabants Genootschap, 's Hertogenbosch 1980
heringebruikname gerestaureerde orgel 1969* (7 foto's)*
het Maarschalkerweerd-orgel in de Bergeijkse Hofkerk 12 32
het Orgel 11(1967)264, 7/8(1968)212, 12(1968)351, 6(1969)162, 11(1969)315, 1(1970)6-11 14-16** 18, 5(1976)188 190
kerkepadgids (1980)68-69
Laatste update: 2018-01-11 13:19:33