RK kerk H Martinus hoofdorgel
In gebruik
Foto: Flip Veldmans
Kerkstraat 10
aan de Maas
Cuijk
Gemeente Cuijk
Noord-Brabant
aan de Maas
Cuijk
Gemeente Cuijk
Noord-Brabant
(Kerk)gebouw
| Kerk gebouwd in 1520 (15e eeuwse kerk ??) aan de Kerkstraat 6 (zie daar). | |
| Deze kerk is in 1912 gesloopt ondanks de goede staat van onderhoud. | |
| Nieuwe kerk gebouwd in 1912/13 naar ontwerp van architect Caspar Franssen te Roermond aan de Kerkstraat. Dekenale driebeukige bakstenen kerk met twee markante torenspitsen en stenen netgewelven. Het koor is half van oude tufsteen. De kerk ligt zeer markant als een bastion aan de Maas. | |
| Het orgel kreeg in de nieuwe kerk een plaats tegen de noordmuur van het zangkoor, om de koorruimte vrij te houden. Daardoor was er geen plaats meer voor de luiken van de Hoofdwerkkas en de pedaalladen achter de luiken. | |
| In 2011 is een gebrandschilderd raam geplaatst, voorstellende Sint Martinus, afkomstig uit de gesloopte basisschool De Triangel. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Geen informatie aanwezig | |
Hoofdorgel
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| RK kerk H Martinus hoofdorgel | Cuijk | - |
Orgelhistorie
| b: | Andries Severijn, Luik tussen 1626 en 1649 (1650) voor LUIK RK klooster Benedictijnen - Abdij Saint Laurent; Hoofdwerklade; M I (geen pedaal): |
| r: |
Positieflade uit 1649 of iets later - uit de periode van 1650 tot 1796 zijn geen berichten over het orgel bekend - de orgelluiken zijn uit ± 1690 - door de bepalingen van de Franse Revolutie werd het klooster in 1796 geamoveerd en hun bezittingen verkocht. Het orgel werd gedemonteerd en in een depot ondergebracht - het orgel werd op 22 april 1803 door het kerkbestuur van de Martinuskerk te Cuijk gekocht |
| o/r: |
Peter Torloy, Nijmegen 1803/04; M III ap: - (volgens het handschrift J. Verhoeven te Cuijk is het orgel op 28 mei 1803 in Cuijk gearriveerd vanuit Luik) - op 9 oktober 1803 was het Rugpositief gereed en op 23 mei 1804 kon het gehele orgel in gebruik worden genomen |
| r: |
Nicolaas Lambertus en Franciscus Cornelius Smits I, Reek 1827/28; grondig herstel; M III vp: Man I 14-Man II 9-Man III 6-Ped 3 - onderhoud Frans (I) Smits te Reek tot 1858 |
| r: | Franciscus Cornelius Smits I, Reek 1838, stemming en reparatie |
| r: | Franciscus Cornelius Smits I, Reek 1850/51, schoonmaak en stemming |
| r: |
Franciscus Cornelius Smits I, Reek 1857; o.a. blaasbalgen en pedaalklavier vernieuwd - onderhoud timmerman en meubelmaker L. Smits te Cuijk vanaf 1858 (geen familie van de tak in Reek) |
| r: | L. Smits, Cuijk 1861; Positief verplaatst om meer ruimte voor het koor op de orgelzolder te krijgen |
| r: | Fa. Smits, Reek 1870, orgel veranderd, Echowerk en Pedaal verwijderd, Rugwerk werd Borstwerk in de benedenkas |
| r: |
Fa. L. Smits, Cuijk 1884; ingrijpende werkzaamheden - onderhoud Frans Smits (III) te Reek |
| r: | J. van Kesteren, Gennep 1888; werkzaamheden |
| r: |
Gebr. Smits, Reek ± 1895; andere klavieren uit het orgel van DEN DUNGEN - onderhoud Hendricus Wilhelmus Josephus en Franciscus Cornelius Smits III, Reek vanaf 1906 tot 1922 |
| o/r: |
overplaatsing naar de nieuwe kerk Fa. Smits, Reek 1912/13; orgel hersteld, de balgen werden opgesteld in de toren, één daarvan werd ingericht als schepbalg; M III ap: Hw 12-Opos 5-Borstw 6 loze registerknoppen met Pasen 1913 werd het orgel weer in gebruik genomen |
| r: |
Gebrs. Vermeulen, Weert 1927, uitgebreide werkzaamheden, vrij pneumatisch pedaal met twee transmissies uit het hoofdwerk, meerdere registers door strijkers vervangen - onderhoud Fa. Gebrs. Vermeulen te Weert na 1928 - onderhoud Fa. L. Verschueren te Heythuysen vanaf de Tweede Wereldoorlog |
| r: |
Fa. L. Verschueren, Heythuysen 1955; orgel verplaatst van de noordmuur naar het midden van het zangkoor, eerste poging het orgel in zijn oorspronkelijke staat terug te brengen; M II/Pn vp: GO 14-Pos 9-Ped 3 adviseurs Hub Houët te Eindhoven i.s.m. prof dr A. Smijers namens de KKOR en O.B. Wiersma van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg Albert de Klerk verzorgde op zondag 31 juli 1955 het ingebruiknameconcert - In mei 1979 benoemde het kerkbestuur J.G.P.G. Boogaarts en drs J.J. van der Harst als adviseur. Samen rondden zij in mei 1980 een eerste bestudering van het orgel af. In de jaren daarna werd het archiefonderzoek ter hand genomen. In 1984 kon een voorlopig restauratieplan worden opgesteld |
| r: |
Fa. L. Verschueren, Heythuysen 1985; drie spaanbalgen gereconstrueerd, de oude rugwerklade kreeg weer een eigen kas in de balustrade, het verdwenen echowerk werd gereconstrueerd, bescheiden vrij pedaal toegevoegd; M III vp: adviseurs drs J.J. van der Harst te Hilversum en drs Jan Boogaarts te Duiven namens de KKOR in samenwerking met Rijksadviseur O.B. Wiersma |
| r: |
Fa. L. Verschueren, Heythuysen 1992; reconstructie/restauratie, snijwerk gerestaureerd c.q. nieuw gesneden door J. de Graaf te Streefkerk, schilder- en verguldwerk Titus Peters te Cuijk, de luiken zijn gereconstrueerd; Echo en Pedaal nieuw gebouwd, nieuw windsysteem met drie spaanbalgen; M III vp: GO 14-Pos 9-Echo 6-Ped 4 adviseurs drs J. Boogaarts, drs J.J. van der Harst en O.B. Wiersma, Rijksadviseur In het weekend van 19-20 september 1992 is het orgel weer in gebruik genomen. Op zondag 20 september 1992 was een concert door organist Marc Schaefer te Straatsburg. Op zondag 27 september 1992 verzorgde Jan Jongepier het slotconcert van de festiviteiten rond de ingebruikneming van het orgel |
| r: |
Verschueren Orgelbouw, Heythuysen 2015; grote onderhoudsbeurt: omdat de kerk enkele jaren gelegen was gerestaureerd, was er stof in het orgel terecht gekomen. Ook had een deel van het historische pijpwerk het laatste decennium behoorlijk te lijden gehad van loodoxidatie. Adviseur Jan Boogaarts onder het wakend oog van de Rijksdienst in de persoon van Rudi van Straten Het orgel is op zondag 8 mei 2016 weer in gebruik genomen met o.a. orgelspel van Pieter Dirksen |
Dispositie
| ± 1850 (Broekhuijzen): | |
| Grootmanuaal | |
| Prestant 8, Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Octaaf 2, Blokfluit 2, Mixtuur III, Trompet 8 bas/discant, Voxhuma 8 | |
| Rugwerk | |
| Holpijp 8, Viol di Gambe 8, Prestant 4, Fluit 4 bas/discant, Octaaf 2, Flageolet 1, Kromhoorn 8 bas/discant | |
| Pedaal C-bº | |
| Bourdon 16, Basson 8, Trompet 8 | |
| Koppeling, | |
| Afsluiting, Tremulant, Ventil | |
| Vier kleine blaasbalgen met 3 á 4 vouwen | |
| 1913 (Severijn/Smits): | |
| Gr. Manuaal C-c3 | |
| Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Gedekte Fluit 4, Fluit 4 discant, Quint 3, Octaaf 2, Fluit 2, Flageolet 1, Cornet III, Mixtuur III, Trompet 8 bas/discant, open plaats voor Vox Humana of Clairon 4 | |
| Onderpositief (het vroegere rugwerk) C-c3 | |
| Gedekt 8, Gamba 8, Prestant 4, Fluit 4, Nachthoorn 2, open plaats voor Cromhoorn 8 | |
| Borstwerk c1-c3 | |
| de loze registerknoppen voor Gedekt 8, Prestant 4, Prestant 2, Quint 1 1/3, Terts 1 3/5, Trompet 8 zijn nog aanwezig, half klavier | |
| Pedaal C-c1 | |
| aangehangen | |
| 1927 (Severijn/Vermeulen): | |
| Grand Orgue (I) C D-c3 | |
| Bourdon 16 bas/discant, Prestant 8, Violoncel 8 bas/discant, Roerfluit 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Flûte Traversière 4 discant, Octaaf 2, Blokfluit 2, Roerkwint 1 2/3, Mixtuur III, Cornet III discant, Trompet 8 bas/discant, vrije sleep | |
| Récit (onderpositief) (II) C D-c3 | |
| Gamba 8 bas/discant, Voix céleste 8 discant, Bourdon 8, Flûte Dolce 4 bas/discant, drie vrije slepen | |
| Pedaal C-c1 | |
| Subbas 16 (tr. Bourdon 16 Hw), Cello 8 (tr. Violoncel Hw) | |
| Manuaalkoppel, Pedaalkoppel | |
| 1955 (Severijn/Verschueren): | |
| Groot Orgel C D-c3 | |
| Montre 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Openfluit 2, Larigot 1 1/3, Flageolette 1, Mixtuur III 1, Cornet III vanaf cis1, Sesquialter II 1 1/3-4/5, Trompet 8, Klaroen 4 | |
| Positief C D-c3 | |
| Bourdon 8, Gamba 8 vanaf cº, Prestant 4, Fluit 4, Nazard 2 2/3, Doublette 2, Cimbel II, Kromhoorn 8 | |
| Pedaal C-c1 | |
| Subbas 16, Gedekt 8, Octaaf 4 | |
| Koppelingen: Manuaalkoppel, Ped.-Man. I | |
| 1992 (Severijn/Verschueren): | |
| Groot Orgel (II) C D-c3 | |
| Prestant 8, Bordon 8, Octave 4, Fluit 4, Kwintfluit 3, Superoctave 2, Tiers 1 3/5, Nazatt 1 1/2, Mixtuur III 1, Cimbal III 1/2, Sexquialtera II 1 1/3, Cornet III 4-2 2/3-1 3/5 vanaf cis1, Trompet 8 bas/sup., Claron 4 | |
| Posityf (I) C D-c3 | |
| Holpijp 8, Prestant 4, Nazatt 2 2/3, Octave 2, Tiers 1 3/5, Quintfluit 1 1/2, Mixtur III 2/3, Cimbal II 1/3, Cromhorn 8 bassup., Tremulant | |
| Echo discant (III) c1-c3 | |
| Bordon 8, Prestant 4, Nazartt 2 2/3, Octave 2, Tiers 1 3/5, Trompet 8 | |
| Pedaal C-c1 | |
| Bordon 16, Fluit 8, Trompet 8, Claron 4 | |
| Koppel Groot Orgel - Posityf (schuif-drukkoppel), Koppel Groot orgel-Pedaal) | |
| Afsluiting. Tremblant (werkt op het gehele orgel), Vogelkens (één pijpje in een bakje water), Tambour (twee tegelijk sprekende open 8 voets houten pijpen C en Cis, bij geopend register te bedienen door het indrukken van de bovenste pedaaltoets) | |
| Het orgel heeft een 1/5-kommastemming (variant van de middentoonstemming met verlaagde dis/es)). Winddruk 76 mm. Toonhoogte a1 = 415 | |
| Ventil. Vier kleine blaasbalgen met 3 á 4 vouwen | |
| 2016 (Severijn/Verschueren): | |
| Groot Orgel (II) C D-c3 | |
| Prestant 8, Bordon 8, Octave 4, Fluit 4, Quintfluit 2 2/3, Superoctave 2, Tiers 1 3/5, Nazatt 1 1/2, Mixtuur IV, Cimbal III 1/2, Sexquialtera II 1 1/3, Cornet IV vanaf cis1, Trompet 8 bas/sup., Claron 4, Vogelkens | |
| Posityf (I) C D-c3 | |
| Holpyp 8, Prestant 4, Nazatt 2 2/3, Octave 2, Tiers 1 3/5, Quintfluit 1 1/2, Mixtur III 2/3, Cimbal II 1/3, Cromhorn 8 bass/sup, Tremulant | |
| Echo discant (III) c1-c3 | |
| Bordon 8, Prestant 4, Nazartt 2 2/3, Octave 2, Tiers 1 3/5, Trompet 8 | |
| Pedaal C-c1 | |
| Bordon 16, Fluit 8, Trompet 8, Claron 4 | |
| SchuifkoppelI/II, Pedaalkoppe /II | |
| Tremblant. Tambour |
Bronvermelding van het hoofdorgel
| Boeken | |
| Boogaarts: het orgel in de St. Martinuskerk te Cuijk | |
| Harst, Hans van der: langs nederlandse orgels IV 26 80*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn | |
| Jespers, Frans: brabants orgelbezit (1975)21, prov. genootschap van kunsten en wetenschappen in Noord-Brabant | |
| Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks (1900)53-54, het Noordbrabants Genootschap 1983 | |
| Kuilenburg, Wout van: het werk van de orgelmakersfamilie van Eijsdonck / van Nistelrooy / Kuijte (1983)48 85 144; Het Noordbrabants Genootschap |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| brabants orgelrijkdom, uitgave brabantse orgelfederatie (2010)12*, (2011)32* | |
| contactbrief voor kerkenverzamelaars 68(2012)38 | |
| de Mixtuur 41(1983)436, 81(1995)41-47 (5 foto's)* | |
| gedenkboek Houët 126, het Noordbrabant Genootschap, 's Hertogenbosch 1980 | |
| het Orgel 4(1990)137, 7/8(1992)275, 9(1992)327, 12(1993)415-425 (9 foto’s)*, 6(1995)219-221 (3 foto’s*) | |
| orgelgids voor de provincie Noord-Brabant 1993* | |
| toekomst voor Religieus Erfgoed in Noord-Brabant 53* |
Laatste update: 2018-07-31 08:56:43