Hervormde Grote of Onze Lieve Vrouwekerk hoofdorgel
Nieuwe bestemming
Foto: Hans Vreeman
Grote Markt
Kerkplein 2 - Torenstraat 20
Breda

Gemeente Breda
Noord-Brabant

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd in de 11e eeuw. Romaanse kapittelkerk.
In 1269 wordt een parochiekerk te Breda vernoemd.
In 1304 oefent het kapittel alle parochiële rechten uit.
In 1410 is begonnen met de bouw van een nieuwe kerk ter vervanging van de oude kerk naar ontwerp van architect Keldermans in de zg. Brabants gotische stijl.
Opengewerkte puntgevels, spitsen, hoge vensters, een groot aantal luchtbogen en veel details en decoraties.
In 1410 is het koor en in 1468 zijn het schip en het transept gereed. In het middenschip kruisribgewelven met rijke schilderingen van ranken en bladeren.
De rijzige toren was in 1463 97 meter hoog.
In 1509 is de toren voltooid na in 1460 te zijn ingestort. De toren is 95 meter hoog.
In 1536 is de omgang gereed.
In 1537 heeft Yaiant den Schilder aan de kerk gewerkt
De gewelfschilderingen zijn tussen 1410 en 1526 gemaakt. Het gewelf van de viering is beschilderd met musicerende engelen, elders in de kerk zijn schilderingen met heiligen te vinden.
De bouw van de kerk is in 1547 na 137 jaar af. Brabante gotische kerk in natuursteen, bekroond met een fiere toren.
Prinsenkapel (bijzondere band met het geslacht Nassau), binnen haar muren zijn de Nassaus begraven. Als een kostbare schrijn omgeven de ranke gotische muren de tombes en de kerkelijke gemeente die daar huisde. De beelden (behalve die op de graftombe van de katholieke Jan van Nassau) zijn verdwenen. Boven de grafkelders van de Oranje Nassau zijn schitterende grafmonumenten gebouwd. Deze vormen samen met de 15e eeuwse annunciatie-schildering, het drieluik van Jan van Scorel, de schildering van Christoffel en de met beeldhouwwerk rijk bewerkte koorbanken de kopstukken van de Grote Kerk.
Na de beeldenstorm van 1566 kwam de kerk vanaf 1577 in protestantse handen. Tijdens de Franse Revolutie werden al die houten borden opgestookt. Een nog kalere kerk bleef over.
De kerk werd weer RK kerk tussen 1581 en1590, Weer protestantse kerk na 1591. De diensten waren in het schip. Het grote orgel - sedert 1534 in het zuidertransept - werd daarvan geïsoleerd.
In 1614 officieuze afscheiding van de "classis" Breda van de Dordte classis.
De kerk was weer RK kerk tussen 1625 en 1637. Definitief protestantse kerk vanaf 1637.
In 1669 200 zijn cathechisatieboeken en 110 trouwformulieren besteld.
De toren is in 1694 door bliksem getroffen; de torenspits werd verwoest evenals de klokken en de beiaard. De torenspits werd vernieuwd. De luidklok "Willem III" is uit 1695 en weegt bijna 4000 kg. Stadhouder-koning Willem III financierde de klok.
De fresco’s werden overgekalkt. Tientallen wapenborden van belangrijke met de prins bevriende families sierden na de roomse tijd de kerk.
Torenbrand in 1702.
Vanaf 1702 werd de toren herbouwd (door J. Romen ??). De toren is 95 meter hoog.
In 1712 worden schip en transept van elkaar gescheiden door de herenbank en een groot gordijn.
In 1793 diende de kerk als huisvesting voor Franse soldaten.
Vanaf 1843 stond de kerk regelmatig in de steigers.
Restauratie koor en transept van 1902 tot 1936.
In 1936 kerkdiensten in het koor en het transept.
Restauratie middenschip van 1936 tot ± 1965, er zijn schilderingen aangetroffen. Bij restauraties in de vorige eeuw kwamen hier en daar weer wat fresco’s naar boven waaronder een aan het noordertransept van de Annunciatie. Een wonderlijk effect was er in de lente van 2010 te zien toen men bij de tentoonstelling Woord en Wapen (over militairen en dominees in dienst van de Nassaus) reproducties van al die wapenborden weer in de kerk had opgehangen.
De kerk is een erkend rijksmonument.
In de jaren '70 is de kerkelijke functie aan de kerk onttrokken.
In 1979 is een stichting opgericht "Stichting Grote Kerk" voor het gebruik van het gebouw. De kerk werd vanaf 1992 aangepast aan de multi-functionele bestemming. Er kwamen vloerverwarming, garderobes, toiletten en een restaurantmogelijkheid, zodat de kerk gebruikt kun worden voor congressen, lezingen, tentoonstellingen, enz.
In het voorjaar van 1994 heeft het stichtingsbestuur een commercieel manager benoemd. Zij is ervaren in fund-raising en sponsoring.
Vanaf 1995 is er een volledige exploitatie op multi-functionele gronden.
Van 1995 tot 1998 ingrijpende restauratie van de kerk. Er zijn resten gevonden van twee oudere kerken die op deze plaats hebben gestaan.
Eerste restauratiefase tussen maart 1995 en 21 december 1995. De exterieur is schoongemaakt en waar nodig hersteld. Er zijn vochtwerende maatregelen genomen, voor de ramen zijn aan de buitenzijde voorzetramen geplaatst. In het interieur zijn muurschilderingen gerestaureerd en is het grafmonument van Engelbert, dat op instorten stond, gerestaureerd.
In 1996 vond te tweede fase plaats. Er werd een vloerverwarming aangelegd en de gewelven kregen een beurt. In 1997 volgde de derde fase. Er werd gewerkt aan vloer, muren en gewelven. En tenslotte heeft de toren een beurt gekregen.
Op woensdag 8 april 1998 vond - na vijf jaar van restauratie - de officiële heropening plaats, in aanwezigheid van H.M. Koningin Beatrix.
Hoogtepunt in de restauratie is het herstel van het praalgraf van de Nassaus en de daaronder gelegen grafkelder. Tot 1581 zijn hier de Nassaus begraven. Maar toen Willem van Oranje overleed in 1584 was Breda bezet door de Spanjaarden en moest hij elders worden begraven. En zo werd de Nieuwe kerk te Delft de laatste rustplaats van het Huis Oranje-Nassau.
De kerk is gerestaureerd in het kader van de regeling kanjermonumenten 2002.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of Onze Lieve Vrouwekerk hoofdorgel Breda 1536 -

Orgelhistorie

b: Jan Graurock, Zutphen 1536, positief in zuidertransept voor de begeleiding van de koorzang

Dispositie

Geen informatie aanwezig

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks (1900)39, het Noordbrabants Genootschap 1983
Tijdschriften en andere uitgaves
de Mixtuur 2(1971)19

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of Onze Lieve Vrouwekerk hoofdorgel Breda 1969 -

Orgelhistorie

b: Johannes Stephanus Strümphler (1736-1807), Amsterdam 1778 vóór; spiegelkabinetorgel M I: Man 8
o: ALPHEN aan de MAAS Ned Hervormde kerk J. Bätz & Comp., Utrecht 1837
o: OISTERWIJK particulier 1913
o: DEVENTER huisorgel notaris Bijvoet
o: NIJMEGEN RK studentenparochie (orgel uitgeleend door notaris Bijvoet te Deventer)
- onherstelbare schade aan pijpwerk als gevolg van de kerkverwarming
o: Jaap Hillen 1969 in het koor van de Grote kerk; het orgel werd weer enigszins bespeelbaar opgesteld
- Het orgel werd gekocht door de Gemeente Breda
r: Fa. Flentrop, Zaandam 1981 naar voorbeeld van het Strümphler-kabinelorgel dat eigendom is van de Ned. Bachvereniging en thans staat opgesteld (1981) in de Janskerk te Utrecht; gereconstrueerde frontpijpen hebben schijnlabia aan de voorzijde en sprekende labia aan de binnenzijde; M I: Man bas 5-disc 7 (M I: Man 8)
Adviseur dr A.J. Gierveld
Ingebruikneming kabinetorgel op 5 juli 1981

Dispositie

1778 (volgens Broekhuyzen):
Manuaal
Prestant 8, Holpijp 8, Viool di Gamba 8, Prestant 4, Fluit 4, Roerquint 3 bas, Octaaf 2, Sesquialter II discant, Tremulant
 
1969 (Strümphler/ ??)
Manuaal C-d3
Prestant 8 discant, Holpijp 8 bas/discant, Viola 8 discant, Prestant 4 bas/discant, Fluit 4 bas/discant, Roerquint 3 bas, Quint 3 discant, Octaaf 2 bas/discant
Geen pedaal
 
1981 (Strümphler/Flentrop)
Manuaal C-f3
Prestant 8 discant, Holpijp 8 bas/discant, Viola di Gamba 8 discant, Prestant 4 bas/discant, Fluit 4 bas/discant, Roerquint 3 bas, Octaaf 2 bas/discant, Sesquialter II discant
Geen pedaal
Het klavier kan naar binnen geschoven, afgesloten worden
Foto: Hans Vreeman

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
Gierveld, dr Arend Jan: het ned. huisorgel in de 17e en 18e eeuw 288-289 afb. 52* 53* 54*; Vereniging voor Ned. Muziekgeschiedenis 1977
Jespers, Frans: brabants orgelbezit (1975)40 41*, uitgave prov. genootschap van kunsten en wetenschappen in noord-brabant, 's-Hertogenbosch
Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks (1900)41, het Noordbrabants Genootschap 1983
Tijdschriften en andere uitgaves
brabants orgelrijkdom, uitgave brabantse orgelfederatie (2011)9*
de Mixtuur 38(1982)303
de Orgelvriend 12(1981)14-15**
het Orgel 84(1996)336, 1(1982)4

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of Onze Lieve Vrouwekerk hoofdorgel Breda -

Orgelhistorie

b:
r: mr Jannes. West Brabant 1429, werkzaamheden
b: Hans Grauro(c)k, Zutphen ?? (of Hendrik Niehoff ??) 1534; kas gemaakt door Adriaan Schalck te 's Hertogenbosch, snijwerk van Aert van Os te 's Hertogenbosch, orgel tegen westwand zuidertransept; M III vp: Hw 10-Rugpos 5-Borstw 3-Ped 2
r: IJsebrant Claeszone (Ysbrant Claeszoon), Breda 1543 1546 en 1549; herstel
r: Johan Rijmsmits, Breda ± 1657
- voor de beeldenstorm in 1566 werd het pijpwerk opgeslagen in de kelder van het stadhuis
r: 1567
r: mr B. van Sendenhorst 1601
r: A. Kiespenninck, Nijmegen 1606; orgel ingrijpend uitgebreid
- onderhoud tot 1615 Albert Kiespenninck te Nijmegen
- onderhoud door zoon Gerrit Kiespenninck te Nijmegen vanaf 1622
r: Martin Posselius (van Postel), Hoogstraten 1626/27; groot herstel
orgel gekeurd door Herman Hollanders
- onderhoud Maarten Posselius tot 1644
- onderhoud zoon Johannes Posselius na 1644
r: J. Rijmsmit (Riemsmid), Breda 1655/56; 4 nieuwe blaasbalgen, nieuwe windkanalen, klavieren en vrij pedaal
- onderhoud Henric van der Locht 1655
in 1566 zijn de pijpen uit het orgel genomen vanwege het naderende gevaar van de beeldenstorm en in veiligheid gebracht van augustus 1566 tot januari 1567
r: mr Bernaert van Sendenhorst 1601; herstel
r: mr Henrick, Dordrecht 1606; orgelmaker genoemd ivm herstel
- onderhoud Jacob Zeemans 1695
- onderhoud Jacob Zeemans 1698
- opdracht aan Jacob Zeemans, Breda 1711 om het orgel te verplaatsen van de westwand van het zuidertransept naar de westwand van de toren
r: Jacob Zeemans, Breda 1712/14 (1712/13), orgel naar torenwand; nieuwe grenen hoofdwerkkas van stadstimmerman van Gils, oude kas als Rugpositief, orgel vergroot, balgen in de toren; M II ap: Hw 11-Rw 5
- onderhoud tot aan zijn dood Jacob Zeemans te Breda
r: Jacob Zeemans, Breda 1735; herstel lade Rugpositief
- dispositie volgens Hess 1774: M II ap: Man 11-Pos 5
r: Johan Heinrich Hartmann Bätz, Utrecht 1758; 4 nieuwe balgen, reparatie windvoorziening en vervangen van onbruikbare pijpen
r: Jan of Johannes Schot 1787/90; nieuwe grotere windladen Rugpositief en Bovenwerk, klavieromvang naar C-g3
r: Antony Christiaansen, Breda 1790/92; M II ap: Hw 13-Rw 9
r: Corn. van Oeckelen sr, Breda 1816; kleine inwendige wijzigingen en uitbreiding met een Clarinet
r: C. van Oeckelen, Breda 1819; schoonmaak en nieuwe Vox Humana
- onderhoud C. van Oeckelen, Breda 1824, 1825, 1827, 1831, 1832
r: Chr. Stulting & P. Maarschalkerweerd, Utrecht 1843; groot herstel
- jaarlijks onderhoud Chr. Stulting 1843 tot 1879
r: Chr. Stulting, Utrecht 1859
r: J. van den Bijlaart, Dordrecht 1879
r: J. van den Bijlaart, Dordrecht 1893; romantisering en vergroting orgel en vrij pedaal; M II Pn vp: Hw 13-Rw 9-Ped 4
r: J. van den Bijlaart, Dordrecht 1910
r: J. van den Bijlaart, Dordrecht 1916
r: Fa. A. Standaart, Schiedam 1933 ?; reparatiewerk
- orgel gedemonteerd in 1936 vanwege restauratie van de kerk. De kas bleef staan
een noodorgel werd voorlopig opgesteld tegen de houten wand in de viering, recht tegenover het koor door H.W. Flentrop, Zaandam 1937/38, met oud pijpwerk; EL unitlade; EL II vp: Hw 13-Rw 9-Ped 9
adviseur Ned Klokken- en Orgelraad mr A. Bouman
- de grenen hoofdwerkkas met sierlijke klaviatuur is met toestemming van Monumentenzorg gesloopt en in zijkapel opgesteld in 1955
r: Fa. Flentrop, Zaandam 1968/69; nieuwe hoofdkas, twee oude windladen uit 1789 en 1790, de oude rugwerkkas (16e eeuw) en 15 Bredase registers van vóór 1800, binnenwerk van een orgel uit ca. 1780 vóór WALLONIE (België) als Borstwerk, Hobo uit BREDA RK kerk - Kathedraal (Anneessens 1883); M IV vp: Hw 12-Rugpos 9-Bov 13-Borstw 8-Ped 11
adviseurs dr M.A. Vente en Jaap Hillen en dr H.L. Oussoren en C.H. Edskes namens Monumentenzorg
het orgel is op 16 mei 1969 in gebruik genomen
r: Flentrop Orgelbouw, Zaandam 2000

Dispositie

1534 (Grauro(c)k of Niehoff):
Werck
Dof 6, Holpipe 6, Copelle dof 3, Fluyte 3, Gemsenhoern 1 1/2, Cynclet Quinte, Mixtiure, Cimbale, Ruyschende Cymbale, Trompet 6
Posityf
Doef 3, Holpijpe 3, Cromhorn 12, reghael 6, Scalmeye 3
Pedael
Dof, Trompet
 
1543 (Grauro(c)k of Niehoff/Claeszoon):
Grote werk F G A-g2 a2
Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4 (koppele), Fluit 4, Gemshoorn 2, Sifflet 1 1/3, Miture, Cimbel of Scherp, Ruissende Cimbel, Trompet 8
Rugpositief F G A-g2 a2
Holpijp 8, Praestant 4, Kromhoorn 16, Regaal 8, Schalmei 4
Borstwerk (zonder eigen klaviatuur)
drie registers
Pedaal F G A-c1 (?)
Praestant 16, Trompet 8 (tr.)
 
1712 (Zeemans volgens Hess 1774):
Manuaal contre F-d3
Praestant 8, Holpijp 8, Octaav 4, Quint 3, Super Oct. 2, Gemshoorn 2, Sup. Quint 1 1/2, Scherp, Cornet, Mixtuur, Trompet 8
Positief (kort Octaav)
Quintadeen 8, Praestant 4, Octaav 2, Sexquialtra, Tertiaan
4 Blaasbalgen, Tramblant, Ventiel
 
1774 (Grauro(c)k of Niehoff/Zeemans):
Manuaal contra F-d3
Praestant 8, Holpyp 8, Octaav 4, Quint 3, Super Octaav 2, Gemshoorn 2, Super Quint 1 1/2, Scherp, Cornet, Mixtuur, Trompet 8
Positief C-d3 kort octaaf
Quintadeen 8, Praestant 4, Octaav 2, Sexquialtra, Tertiaan, Tramblant
Pedaal
aangehangen
Ventiel, 4 Blaasbalgen
 
1815 (volgens Joachim Hess):
Hoofdwerk (I)
Prestant 16 discant, Bourdon 16, Octaav 8, Holpijp 8, Quintadena 8, Octaav 4, Toesijn 4, Fluit 4, Larigot 2, Mixtuur, Cornet, Trompet 8, Voxhumana 8
Rugpositief (II)
Prestant 8, Holpijp 8, Fluit 8 discant, Octaav 4, Fluit 4 bas, Flut de amour 4, Sup. octaav 2, Flajoelet 1, Cornet, Klarinet 8
 
1835 (volgens Lohman):
Hoofdwerk (I)
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Quintadeen 8, Octaaf 4, Fluit 4, Roerfluit 3, Superoctaaf 2, Mixtuur IV, Cornet V, Cimbel II, Trompet 8, Vox Humana 8
Rugpositief (II)
Holpijp 8, Fluit travers 8 discant, Prestant 4, Fluit 4, Octaaf 2, Sexquialter, Fournituur
 
disp. (volgens Broekhuysen):
Hoofdwerk (I)
Prestant 16 bas/discant, Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Quint 6 discant, Superoctaaf 4, Toezijn 4, Quint 3, Mixtuur III-IV, Cornet V discant, Trompet 8, Vox Humana 8
Rugpositief (II)
Prestant 8, Holpijp 8, Fluit 8 discant, Octaaf 4, Fluit 4 bas, Flute d'amour 4, Superoctaaf 2, Flageolet 1, Cornet III, Basson 8 bas, Clarinet 8 discant
Pedaal
aangehangen
 
1893:(Grauro(c)k of Niehoff/Van der Bijlaart):
Hoofdwerk (I)
Prestant 16, Bourdon 16, Octaaf 8, Holpijp 8, Cello 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Mixtuur III-IV (II-IV ?), Cornet V, Trompet 8, Klaroen 4
Rugwerk (II)
Prestant 8, Holpijp 8, Dolce 8, Viola di Gamba 8, Voix Céleste 8 discant, Octaaf 4, Flûte Harmonique 4, Piccolo 2, Klarinet 8 (doorslaand)
Pedaal
Subbas 16, Octaafbas 8, Holpijp 8, Fagot 16
 
1943 (volgens dr A. Bouman):
Hoofdwerk (II)
Zingend gedekt 16, Praestant 8, Holpijp 8, Baarpijp 8, Octaaf 4, open fluit 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Cornet V 8, Mixtuur III-IV 2, Cymbel III 1/5, Trompet 8, Cink 4
Rugwerk (I)
Praestant 8, Bourdon 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Superoctaaf 2, Sifflet 1, Sesquialtera II 2 2/3 discant, Scherp IV 1, Kromhoorn 8
Pedaal
Bourdon 32 (unit), Praestant 16, Subbas 16, Octaafbas 8 (unit), Gedektbas 8 (unit), Koraalbas 4 (unit), Bazuin 16, Trombone 8 (unit). Klaroen 4 (unit)
een Viola di gamba 8 en Voix Céleste zijn voor het toekomstige Bovenwerk bewaard
 
1969 (Flentrop):
Hoofdwerk (II) C-g3
Prestant 16 vanaf a' dubbel, Octaaf 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Quintadeen 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur IV-V 2, Scherp III-IV 1, Cornet V vanaf c', Trompet 16, Trompet 8
Rugpositief (I) C-g3
Prestant 8 vanaf fº dubbel, Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Octaaf 2, Quintfluit 1 1/3, Sexquialter II vanaf aº, Mixtuur IV 1, Dulciaan 8, Tremulant (inliggend, 2 snelheden)
Bovenwerk (III) C-g3
Gedekt 16, Prestant 8 vanaf fº dubbel, Holpijp 8, Viola 8, Octaaf 4, Open Fluit 4, Nasard 3, Fluit 2, Terts 1 3/5, Flageolet 1, Mixtuur IV 2, Schalmei 8, Hobo 8, Tremulant
Borstwerk (Echo-werk) (IV) C-g3 (fis3 ontbreekt)
Gedekt 8, Quintadeen 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Gemshoorn 2, Quint 1 1/3, Cornet V vanaf cis', Vox Humana 8 bas/discant (scheiding tussen c'-cis'), Tremulant
Pedaal C-f1
Prestant 16, Subbas 16, Octaaf 8, Gedekt 8, Roerquint 6, Octaaf 4, Nachthoorn 2, Mixtuur V 2 2/3, Bazuin 16, Trompet 8, Klaroen 4
Koppelingen: Hoofdwerk-Rugwerk, Hoofdwerk-Bovenwerk, Hoofdwerk-Borstwerk, Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Rugwerk, Pedaal-Bovenwerk
Foto: Hans Vreeman

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Bouman, mr A.: orgels in Nederland (1943)34 68-69 97 foto 53*; uitgave Allert de Lange, Amsterdam 1943
Brouwer: Sleutelstad-Orgelstad 15 96
Brouwer: orgelluiken in Ned 7 27 35 37 62
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)44 46 101 143 161 168
Harst, Hans van der: langs nederlandse orgels IV 69*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Hess: 7
Jespers, Frans: Sieur Jacobus Zeemans - d'Hüskes nummer 23 13(1992)6 8 12 27 foto 40-6* 47-50
Jespers, Frans: brabants orgelbezit (1975)21 22*, prov. genootschap van kunsten en wetenschappen in Noord-Brabant
Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks (1900)39-41, het Noordbrabants Genootschap 1983
Kluiver, drs J.H.: historische orgels in Zeeland II 71
Leeuwen, Wies van: De Verdwenen Kerken van Noord-Brabant. WBooks (2017)6*
Nijnatten, Ton van: kerken in het bisdom Breda 025* plattegrond*
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 104-106***
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 51, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Zom: ontstaansgeschiedenis van de hervormde Gemeente te Dongen (1993)8 37
Tijdschriften en andere uitgaves
75 jaar Flentrop Orgelbouw 50 60
brabants heem jg XXIV nr 4 pag 84
brabants orgelrijkdom, uitgave brabantse orgelfederatie (2010)13* 35*
contactbrief voor kerkenverzamelaars 28(1992)23, 32(1994)43, 35(1996)35, 38(1997)38, 39(1998)32
de Mixtuur 2(1971)18-23, 3(1971)34-38, 5(1971)65 66-68, 6(1972)87-90, 7(1972)106-109, 10(1973)169* 174-178, 12(1973)218-229***, 15(1974)310*, 20(1977)444, 40(1982)398, 52(1986)52 56, 78(1994)909
de Orgelvriend 2(1981)30, 8(1981)24-26**, 12(1981)11* 12* 28-29***, 5(1983)14, 8(1983)10-11*, 2(1984)22
foto D.A. Flentrop, Zaandam 1969*
gedenkboek Houët 50
het Maarschalkerweerd-orgel in de Bergeijkse Hofkerk 38
het Orgel 1(1965)36, 9(1968)249, 5(1969)127, 6(1969)153-155, 7/8(1969)194-199, 9(1969)231-233* 237*, 12(1969)341-346*, 5(1978)174, 1(1984)12
kerkepadgids (1980)81
orgels van Hirtum 9
toekomst voor Religieus Erfgoed in Noord-Brabant 34-35***
Laatste update: 2018-06-03 15:37:12