RK kerk Onze Lieve Vrouw Presentatie
In gebruik
Foto: Anton van Daal
Dorpsstraat 7
Aarle-Rixtel
Gemeente Laarbeek
Noord-Brabant

(Kerk)gebouw

Historisch gezien bestaat het dorp uit twee vroegere kernen: Aarle en zuidoostelijk daarvan Rixtel.
In 1178 had Rixtel al een kerk gewijd aan de H Margaretha (zie daar).
In 1588 is de kerk door brand vernield.
Aarle (Mariakerk) en Rixtel (Margaretha) hadden beide een parochiekerk, maar deze kerken werden door de protestanten in 1648 overgenomen.
Na 1672 werd er een schuurkerk gebouwd tussen beide parochies in, waardoor de parochies aaneengroeiden.
De Protestanten waren met zo weinigen dat ze niet in staat waren de twee voormalige parochiekerken te onderhouden. De kerken raakten in verval en de parochiekerk van Rixtel werd in 1818 gesloopt. De Aarlese kerk, de voormalige Mariakerk, werd door de protestanten nog geruime tijd gebruikt.
In 1798 kregen de katholieken de gelegenheid om de Mariakerk terug te nemen, maar ze wilden liever in de schuurkerk blijven en vervolgens een nieuwe kerk bouwen. Ook de protestanten gaven de voorkeur aan een nieuwe kerk, daar herstel van de Mariakerk niet haalbaar bleek.
Nieuwe kerk gebouwd in 1844/46 RK kerk Onze Lieve Vrouw Presentatie. Bestek en tekeningen van kerk en toren zijn vervaardigd door Arnold van Veggel en goedgekeurd door de architecten ir E.C.B. Ridder van Raddard (1802-1865) en A. de Geus, aannemer was Van Driel. De waterstaatskerk is gebouwd in neo-renaissance stijl. Ruime zaalkerk met een diepe koorpartij met graatgewelven op korinthische pilasters. De kerk is later van zijbeuken voorzien. De kerk heeft een fraaie voorgevel met middentoren.
De kerk is op 20 oktober 1846 geconsacreerd door mgr H. den Dubbelden, bisschop te 's Hertogenbosch.
De aankleding van de kerk is voor een groot deel van de hand van Van der Geld. Altaarretabel in barokke trant. Onder de preekstoel een opvallende beeldengroep: Christus met de Samaritaanse vrouw aan de put. Eikenhouten biechtstoelen met beelden van Maria Egyptiaca, Maria Magdalena en de Goede Herder. Groot vroeg XIXe-eeuws crucifix, lichte gebrandschilderde vensterglazen. Het tegeltableaux aan de ingang is in 1896 toegevoegd. Klokkenstoel met gelui, bestaande uit een klok van J. Plumere en F. Delapaix, 1670, diam. 129 cm en een klok van een anonieme gieter, 1412, 128 cm.
Een Mariabeeldje uit de schuurkerk is in 1846 in de kerk geplaatst en het beeldje bleef er tot 1856.
Op 12 juli 1853 is de kapel Onze Lieve Vrouw teruggekocht van het gemeentebestuur.
De peervormige toren werd bij de restauratie van 1896 vervangen door een open koepeltoren.
Kleurrijke gebrandschilderde ramen vervaardigd door Fa. Comère/Capronnier te Brussel.
Nieuw hoogaltaar en zijaltaren en 40 eikenhouten banken.
Aan de voorgevel tegelversieringen.
In 1928 is de kerk van zijbeuken voorzien onder leiding van architect Valk uit 's Hertogenbosch.
De oudste van de luidklokken is uit 1412. Een andere klok werd, na door de Duitse bezetter te zijn geroofd, onbeschadigd later teruggevonden.
In 1954 zijn naar eigentijdse inzichten de polychrome muurschilderingen uit 1897/98 van atelier Cuypers & Co, Roermond overgeschilderd in egale tinten.
Het carillon is een geschenk van de plaatselijke klokkengieterij die in 1960 het 300-jarige bestaan herdacht: acht en dertig klokken.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Harst, Hans van der: langs nederlandse orgels IV 35 143*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Jespers, Frans: brabants orgelbezit (1975)9, prov. genootschap van kunsten en wetenschappen in Noord-Brabant
Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks (1900)3-4, het Noordbrabants Genootschap 1983
Leeuwen, van: L 4*, de Mixtuur Schagen
Verberne: kapel Onze Lieve Vrouw te Aarle Rixtel
Tijdschriften en andere uitgaves
250 jaar orgelmaker Vermeulen 15 67* 88 91 108
brabants orgelrijkdom (2012)6*
de Mixtuur 34(81)138, 77(94)881
de restauratie van het Smitsorgel te Aarle Rixtel (1988) (9 foto's)*
gedenkboek houët 3-4 31-48*** 125, het Noordbrabant Genootschap, 's Hertogenbosch 1980
geschiedenis omtrent de kerken in Aarle Rixtel
het Orgel 4(1990)140 155-163 (6 foto's)*
map bij: Den Dungen RK kerk*
orgelmaker van Hirtum 10-11

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
RK kerk Onze Lieve Vrouw Presentatie Aarle-Rixtel -

Orgelhistorie

- noodorgel van Franciscus Cornelius Smits, Reek van Passiezondag 1852 tot oktober 1854
b: Franciscus Cornelius Smits I, Reek 1852/54, de orgelkas is gemaakt door Jacobus Beuijssenn te Boxmeer, het Rugpositief heeft slechts een loos front; M III vp: Hw 8-Pos 5-Bov 6-Ped 3
- in 1852 kreeg het kerkbestuur bisschoppelijke goedkeuring voor het stichten van een orgel
- een deel van de bouwsom werd door organist Henri Fritsen voorgeschonken
het orgel werd op 13 oktober 1854 in gebruik genomen
- onderhouds- en stembeuren door Frans Cornelius Smits te Reek tot 1867
r: Franciscus Cornelius Smits, Reek 1858; extra werk
r: Franciscus Cornelius Smits, Reek 1867; Prestant 8 Positief aangevuld met een bas
r: Franciscus Cornelius Smits, Reek 1877, iets van de ontbrekende stemmen aangevuld: Prestant 8 van het Positief vanaf 1854 vanaf c1, aangevuld tot C-hº
- stem- en onderhoudsbeurten door Frans (II) Smits in 1877, 1880, 1884, 1889, 1892, 1894, 1898, 1899 en 1902
r: Frans Smits II, Reek 1902; orgel licht gewijdigd: Voix Céleste op het Bovenmanuaal, Harmonica 8 van het positief vervangen door een Quint, de Fluit Travers kwam op het Onderpositief, een Cello op het Pedaal
- onderhoud tot 1928 bij Orgelmakers Smits
- onderhoud Fa. Gebr. Vermeulen, Weert vanaf 1928
r: Gebrs. Vermeulen, Weert 1945
r: Gebrs. Vermeulen, Weert 1953/55; technisch herstel, enkele eerdere wijzigingen ongedaan gemaakt, revisie en schoonmaak, completering Positief en Pedaal met elk 3 ontbrekende stemmen, de Euphone 8 (met doorslaand opslaande tong) van het Bovenmanuaal naar het Positief; M III vp: Hw 8-Pos 8-Bov 6-Ped 6
adviseurs J. de Bruyn en Hub Houët namens de KKOR
inspeling op 2 oktober 1955 door Louis Houët, organist te Aarle-Rixtel, en zijn drie zoons: Hein, organist St. Jozefkerk Helmond, Jos, organist H. Bernadettekerk te Helmond en Hub
- een rapport van drs J.J. van der Harst is gedateerd 13 februari 1979
r: Gebrs. Vermeulen, Weert 1987/88; enkele nieuwe stemmen uit 1955 werden vervangen, klaviatuur aan de rechterzijkant. Achter het orgel in de torenruimte kwam de balgstoel met vier originele spaanbalgen (de treden zijn ook nog aanwezig); M III vp: Hw 8-Opos 8-Bov 6-Ped 6
adviseurs Hans van der Harst namens de KKOR en rijksadviseur O.B. Wiersma namens Monumentenzorg
ingebruikname orgel op 5 juni 1988 met een inspelingsconcert door Jan van Laar, organist van de Sint Lambertuskerk te Helmond
r: Gebrs. Vermeulen, Weert 1989; de drie tongwerken op het Pedaal werden geplaatst

Dispositie

1854 (Smits):
Groot Manuaal (II) C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Prestant 4, Octaaf 2, Mixtuur III 2, Trompet 8 bas/discant, Klairon 4
Onderpositief (I) C-f3
Prestant 8 discant, Roerfluit 8, Prestant 4, Octaaf 2, Harmonica 8 bas/discant, Tremulant
Bovenwerk (III) C-f3
Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Fluit Travers 8 discant, Fluit 4 bas/discant, Piccolo 2, Euphone 8 bas/discant
Pedaal C-c1
Subbas 16, Prestant 8, Prestant 4
Koppelingen: Hoofdwerk-Positief (drukkoppel), Hoofdwerk-Bovenmanuaal (trekkoppel), Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Positief
Ventil
 
1885 (volgens H.M. van 't Kruys):
Manuaal C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Prestant 4, Octaaf 2, Mixtuur III 2, Trompet 8 bas/discant, Klairon 4
Positief C-f3
Prestant 8 discant, Roerfluit 8, Prestant 4, Octaaf 2, Harmonica 8 bas/discant, Tremulant
Bovenmanuaat C-f3
Viola di Gamba 8, Holpijp 8, Fluit Travers 8 discant, Fluit 4 bas/discant, Piccolo 2, Euphone 8 bas/discant
Pedaal C-c'
Subbas 16, Prestant 8, Prestant 4
Koppelingen: Manuaal-Positief, Hoofdwerk-Bovenmanuaal, Pedaal-Manuaal, Pedaal-Positief
Ventil
 
1902 (Smits):
Groot Manuaal (II) C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Prestant 4, Octaaf 2, Mixtuur III 2, Trompet 8 bas/discant, Klairon 4
Positief (I) C-f3
Prestant 8 discant, Roerfluit 8, Violoncello 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Piccolo 2, Cornet II, Harmonica 8 bas/discant, Tremulant
Bovenmanuaal (III) C-f3
Gamba 8, Holpijp 8, Voix Celeste 8, Fluit 4 bas/discant, Violine 4, Euphone 8 bas/discant
Pedaal C-c1
Subbas 16, Prestant 8, Violoncello 8, Prestant 4, Bazuin 16
Koppelingen: Hoofdwerk-Positief (drukkoppel), Hoofdwerk-Bovenmanuaal (trekkoppel), Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Positief
Ventil
 
1955 (Smits/Vermeulen):
Manuaal (II) C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Prestant 4, Octaaf 2, Mixtuur III 2, Trompet 8 bas/discant, Clairon 4
Onderpositief (I) C-f3
Prestant 8, Roerfluit 8, Prestant 4, Gemshoorn 4, Octaaf 2, Flageolet 1, Sesquialter II, Euphone 8 bas/discant, Tremulant
Bovenmanuaal (III) C-f3
Holpijp 8, Flüte Travers 8 discant, Viola di Gamba 8, Fluit 4 bas/discant, Piccolo 2, Kromhoorn 8 bas/discant
Pedaal C-c1
Subbas 16, Prestant 8, Gedekt 8, Prestant 4, Bazuin 16, Schalmei 4
Koppelingen: Hoofdwerk-Positief (drukkoppel), Hoofdwerk-Nevenwerk (trekkoppel), Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Positief
Ventil (loze knop)
Deling bas/discant bº - c1
Nevenwerk achter het Hoofdwerk, Positief onder de Hoofdkas, de Positieffa?ade is loos
 
1988 (Smits/Vermeulen):
Hoofdwerk (II) C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Prestant 4, Octaaf 2, Mixtuur III 2, Trompet 8 bas/discant, Klairon 4
Onder)positief (I) C-f3
Prestant 8, Roerfluit 8, Prestant 4, Gemshoorn 4, Octaaf 2, Flageolet 1, Cornet II discant, Euphone 8 bas/discant, Tremulant
Bovenwerk (III) C-f3
Holpijp 8, Viola de Gamba 8, Fluitravers 8 discant, Fluit 4 bas/discant, Piccolo 2, Kromhoorn 8 bas/discant
Pedaal C-c1
Subbas 16, Prestant 8, Gedekt 8, Prestant 4, Bazuin 16, Trompet 8
Koppelingen: Hoofdwerk-Positief (drukkoppel), Hoofdwerk-Bovenwerk (trekkoppel), Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Onderpositief
Ventil
Toonhoogte a1 = 415 tr./sec. Winddruk 78 mm. Evenredig zwevende temperatuur
Het rugwerkje is een loos front, het Positief is als onderpositief onder het Hoofdwerk geplaatst en voorzien van jaloezieën
Tractuur mechanische sleepladen
Foto: brabants orgelrijkdom

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-01-15 14:24:39