RK kerk H Quirinus Hoofdorgel
In gebruik
Foto: Flip Veldmans
Dorpsstraat 53
Halsteren
Gemeente Bergen op Zoom
Noord-Brabant

(Kerk)gebouw

In 1253 is de parochie Halsteren vernoemd.
In 1430 wordt de kerk St Martinuskerk vernoemd.
De oude kerk is in 1450 afgebroken.
In 1457 is het koor herbouwd.
In 1475 zijn het schip en de zijbeuken gebouwd.
De oudst bekende vermelding van de St. Quirijnskapel is uit 1484.
In 1635 verwoest een brand de overkapping van de kerk.
In 1643 werd in de kerk een oxaal gebouwd en daarop is later een orgel gezet. Kort daarop is de kerk afgebrand.
In 1647 komt de kerk in Hervormde handen (zie daar).
De St Quirijnskapel is in 1678 weg of tot woning verbouwd.
Tussen 1676 en 1830 wordt Halsteren bediend door de Franciscanen vanuit Lepelstraat. De katholieken kerkten in de 17e en 18e eeuw in een schuilkerk bij de nog bestaande Celse Hoeve te Lepelstraat (tot 1799 (feitelijk tot 1801)); het kerkelijk centrum voor de katholieken van het eiland Tholen, van de huidige parochies Halsteren en Lepelstraat.
Met de Franse Revolutie komen er in Nederland gelijke rechten voor de verschillende kerken. Dat leidt tot oprichting van afzonderlijke parochies: Tholen in 1795, Halsteren en Lepelstraat in 1830, Oud Vossemeer in 1858. Vanaf 1853 tot 1956 behoorden de parochies tot verschillende bisdommen: de Zeeuwse kant was deel van het bisdom Haarlem, de Brabantse kant was deel van het bisdom Breda.
In 1799 is de oude kerk aan de katholieken teruggegeven.
Tussen 1799 en 1802 is voor de herinrichting veel materiaal gekocht uit TURNHOUT RK klooster H. Graf (Bonnefanten), o.a. orgel, altaar en kommuniebanken.
De kerk was van 1799 tot 1911 weer RK kerk.
Pas in 1830 was Halsteren een zelfstandige parochie.
In 1868 komt in de St Martinuskerk een Quirijnsaltaar.
De kerk werd in 1912 door de katholieken aan het Rijk overgedragen om sloop te voorkomen, er was ruimtenood.
Nieuwe RK kerk gebouwd in 1911/13 naar ontwerp van de architecten Joseph Th. Cuypers (1861-1949) te Roermond en Jan Stuyt, en genoemd daar de patroonheilige Quirinus van Siscia. De kerk is gebouwd door Fa. M. Bakkeren uit Princenhage. De kerk werd toegewijd aan de Heilige Quirinus. De vormgeving is van de driebeukige kruiskerk is neo-romaans met dubbeltorengevel en vieringslantaarntoren. De kerk heeft ook Byzantijnse en barokke elementen.
Eerste steenlegging op 5 september 1911. Op 26 mei 1913 werd de nieuwe kerk ingewijd.
Ingangsportaal met houten, halfronde luifel. Schip, transept en koortravee zijn voorzien van rondboogramen.
De kerk is 47 meter lang en 32 meter breed. De twee torens aan de voorkant zijn 33 meter hoog. De vieringstoren in het midden is 36 meter hoog. De zoldering is versierd met afbeeldingen van de vier evangelisten. Het achthoekige gesloten koor bevat vijf nissen met doorgangen.
Het gebouw is opgetrokken uit ± 1.500.000 bakstenen. De daken zijn met leien gedekt. De toren is voorzien van drie luidklokken in de toren rechtsvoor, waaraan ook het uurwerk met twee wijzerplaten hangt.
Sierlijk zijn de ronde bogen op de pilaren. Van de vloer tot het dak een typisch geblokt patroon. Lagen van baksteen zijn afgewisseld met lagen stucwerk.
Het Quirinusaltaar uit 1868 dat oorspronkelijk in de Martinuskerk stond, werd overgebracht naar het nieuwe gebouw. Het gemarmerde exemplaar is ooit geschonken door de rijke familie Testers en Keulenaars.
De bronzen doopvont gemaakt in 1549 werd bij voeval in 1920 opgegraven in een tuin bij de oude Martinuskerk. Hij was daar ooit verstopt om de voorkomen dat hij werd geroofd. De opgegraven doopvont kreeg na een grondige poestbeurt een plaats in de Quirinuskerk. Bovenop het deksel staat een beeldje van Martinus.
Het hoofdaltaar met tabernakel is een kunstwerk van de hand van Jan Brom te Utrecht. De muurschilderingen boven het hoofdaltaar zijn van Jean Collette uit 1936. Rechts van het hoofdaltaar een altaar met beeld van St Quirinus, afgebeeld als bisschop (mijter, kazuifel en staf) met een molensteen bij zich, in geschilderd hout uit 1868, vervaardigd door J.C. Jacobs uit Antwerpen en P. Dirckx te Roosendaal. Dit altaar is in 1913 overgebracht van de oude Martinuskerk naar deze kerk.
De beeldengroep van de Heilige Familie is geleverd door Fa. Cuypers te Roermond in 1922.
De biechtstoel met gecanneleerde pilasters is uit het tweede kwart van de 19e eeuw. Een half achthoekige biechtstoel uit de 19e eeuw.
De eikenhouten orgeltribune is uit 1643.
Eenvoudige 18e eeuwse preekstoel.
Een kruisweg-schilderijen - 16 staties - is in 1913/14 geschilderd door Fa. Cuypers te Roermond naar een ontwerp van Joseph Cuypers.
De plafond- en wandschilderingen werden in 1936 aangebracht door de kunstschilder Joan Collete (1889-1958) te Nijmegen. De schildertechniek heet "Secco:, de verf is aangebracht op droog pleisterwerk.
In de zeven gebrandschilde ramen van glazenier Joep Nicolas naar een ontwerp van Jos Cuypers zijn de zeven sacramenten uitgebeeld.
De kerkklokken werden in de Tweede Wereldoorlog afgevoerd naar de Duitse wapenfabrieken en de pastorie werd bewoond door Duitse militairen. In 1950 zijn drie nieuwe klokken in de toren gehangen: een grote genaamd Quirinus, een middelgrote genaamd Joseph en een kleine genaamd Maria. De stalen constructie, de "klokkenstoel", is vervangen in 2005.
Het kerkhof ligt aan de achterzijde van de kerk, met oude graven en herinneringen aan o.a. de watersnoodramp van 1953.
Omstreeks 1965 werd een nieuw celebratie-altaar geplaatst vooraan het priesterkoor. Een strak modern donkerbruin houten altaar.
De communiebanken en het hek werden na het Tweede Concilie verwijderd.
De Mariakapel onderin de noordelijke toren kwam gereed in 1980. Het was een geschenk van de parochianen ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de parochie.
Restauratie buitenkant in 1987. De torens kregen nieuwe leien op hun sierlijk puntdaken. Restauratie binnenkant in 1989.
De restauratie is in 1992 afgerond.
De plafond-wandschildering raakte in de loop der jaren ernstig aangetast door lekkages. In 2005 is een grondige restauratie uitgevoerd door John Post te Breda.
De Sint Christoffelparochie is op 21 juni 2008 met een feestelijke eucharistieviering met bisschop J. van den Hende in de H Quirinuskerk te Halsteren van start gegaan. De Christoffelparochie bestaat uit de RK kerk Onze Lieve Vrouw Hemelvaart te Tholen, de RK kerk H Willibrordus te Oud Vossemeer, de RK kerk H Antonius van Padua te Lepelstraat en de RK kerk H Quirinus te Halsteren.
De restauratie van de gevel is in 2013 afgerond en daarmee de eerste van de vijf fases die samen het "instandhoudingsplan" vormen van de kerk die op 26 mei 2013 honderd jaar bestaat. Bij de herinrichting van de binnenkant worden minder banken geplaatst dan er stonden.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
RK kerk H Quirinus Hoofdorgel Halsteren -

Orgelhistorie

b: na 1643
b: Jan Nau 1768 voor TURNHOUT RK klooster Bonnefanten H Graf
o/r: Antoni Christiaansen, Breda tussen 1799 en 1802
vanaf 1913 werd een harmonium gebruikt.
b: Fa. B. Pels & Zn., Alkmaar 1954; EP II vp: Hw 8-Zw 6-Ped 6 (gepland II vp: Hw 10-Zw 9-Ped 7
adviseur Hub Houët te Eindhoven namens de KKOR

Dispositie

1954:
Hoofdwerk (I)
Prestant 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Open Fluit 4, Kwint 3*, Octaaf 2, Mixtuur IV-VI, Cornet V*, Trompet 8
Zwelwerk (II)
Prestant 8, Salicionaal 8*, Holpijp 8, Octaaf 4*, Blokfluit 4, Nasard 3, Nachthoorn 2, Tertiaan II*, Scherp III-IV*, Hobo 8, Tremolo
Pedaal
Prestant 16 (tr.), Subbas 16, Octaaf 8, Gedekt 8, Koraal 4, Bazuin 16*, Schalmei 4
Koppelingen

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Harst, Hans van der: brochure Basiliek te Oudenbosch 7
Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks (1900)118 aanv II 32, het Noordbrabants Genootschap 1983
Nijnatten, Ton van: kerken in het bisdom Breda 063** plattegrond*
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 7(1982)14 21(1989)22 22(1989)27
folder: 100 jaar in het hart van Halsteren (vele foto's)*
folder: Parochiekerk St. Quirinus Halsteren
gedenkboek Houët 128, het Noordbrabant Genootschap, 's Hertogenbosch 1980
parochie magazine juni 2008; uitgave van de Sint Christelparochie te Halsteren
Laatste update: 2016-05-01 09:42:15