RK kerk H Jan de Doper - St Jan Geboorte Hoofdorgel

In gebruik

(Kerk)gebouw

Vermoedelijk is er rond 1260 een stenen kerk gebouwd ter vervanging van een houten kerkje, waar de christenen van Vlijmen bij elkaar kwamen.

In 1285 stond de kerk, die gewijd was aan Sint Jan de Doper (nu de Grote Kerk), er zeker, want in dat jaar dragen de deken en het kapittel van de Sint Janskerk in Luik hun goederen en het daarmee verbonden patronaatsrecht (benoemingsrecht van een pastoor) in erfpacht over aan de abdij van Berne.

Op last van de Staten van Holland, het wettig gezag, kwam de kerk van Vlijmen in 1610 in handen van de Nederduits Gereformeerde Kerk.

Tot 1648 trekken de katholieke Vlijmenaren naar het Brabantse Nieuwkuijk of Drunen voor de uitoefening van hun geloof.

In 1674 krijgt Vlijmen weer een eigen pastoor die wel een schuurkerk zal hebben ingericht.

In 1740 wordt er een nieuwe schuurkerk gebouwd. Deze stond op het huidige Norbertusplein, dus voor de huidige kerk uit 1866. Waarschijnlijk was het gebouw van hout, ongeveer 16 meter lang en 10 meter breed. Vanaf de straat is het gebouw, tussen de andere huizen door, bereikbaar.

Op 17 januari 1805 komt men met het voorstel om de oude schuurkerk af te breken en op dezelfde plaats een nieuwe kerk te bouwen. Het gebouw, zonder toren, wordt opgetrokken van baksteen en afgedekt met pannen. Er zijn geen afbeeldingen van bewaard, maar het gebouw moet ongeveer 9 bij 27 meter groot zijn geweest. Geen orgel maar een kerkorkest.

Nieuwe kerk gebouwd in 1864/66 naar ontwerp van architect Hendrik van Tulder (1819-1903). Neo-gotische kruisbasiliek met vijf straalkapellen en meer dan 70 meter hoge toren.

In het interieur van de Vlijmense kerk past architect van Tulder motieven toe die ontleend zijn aan de Middeleeuwse Brabantse gotiek. Ook de versiering in de zwikken langs de bogen van het middenschip, het pseudo triforium daarboven en de nissen geledingen onder de lichtbeukramen zijn ontleend aan de Brabantse gotiek.

In april 1864 wordt de eerste steen gelegd door pastoor van de Brand. Tweeënhalf jaar later, op 21 november 1866 is de kerk, die 600 zitplaatsen telt, door de pastoor ingezegend en in gebruik genomen. Op zondag 11 oktober 1868 wordt de kerk op plechtige wijze officieel ‘geconsacreerd’ door Mgr. J.P. Deppen, adjutor van de Bossche bisschop Mgr. J. Zwijsen. Het oude en vervallen kerkgebouw uit 1805 wordt dan gesloopt.

Vanaf 1866 tot 1893 wordt het koor van de kerk voorzien van gebrandschilderde ramen.

Vanaf ongeveer 1926 wordt, wegens liturgische vernieuwingen, een opknapbeurt van het interieur doorgevoerd, waarbij de beschildering onder een witte kalklaag verdwijnt. Er wordt bewust gestreefd naar een versobering van het kerkgebouw.

Tijdens de bevrijding van Vlijmen in november 1944 en bij het neerkomen van V1 in februari 1945 loopt de kerk grote schade op en is gedurende een jaar onbruikbaar voor de liturgie. Door de kracht van de ontploffing van de V1 raket zijn alle gebrandschilderde ramen van de kerk verwoest. In plaats daarvan worden er in de kerk ramen met figuratieve voorstellingen geplaatst. In 1949 worden de ruimtes voor de congregatie, die aan beide zijden van het koor liggen, bij de kerk getrokken. De kooromgang, achter het hoofdaltaar, wordt als repetitieruimte voor de koren ingericht.

In 1949 worden er drie nieuwe luidklokken in de toren gehangen.

Vanaf de jaren zestig wordt overwogen om de kerk af te breken of te restaureren.

In 1974 wordt de kerk op de Voorlopige Monumentenlijst geplaatst waarna in 1977 uitzicht op subsidie voor een deel van de buitenzijde volgt. De kerk is nu een Rijksmonument.

In 1979 is het eerste deel van de restauratie – het dak, het Angelustorentje en de bovenbouw van de kerk - afgerond.

Als in 1979 alles in het werk wordt gesteld om voor de aanpak van het interieur subsidiegeld los te krijgen is mislukt, wordt in 1981 het plan opgevat dit werk met vrijwilligers aan te pakken. Na het gereedkomen van de "onderkerk" wordt ook de "bovenkerk" aanpakt en na een periode van ongeveer anderhalf jaar heeft het kerkinterieur een totale metamorfose ondergaan. In november 1987 wordt ook dit deel van de restauratie afgerond.

Tussen 1985 en 1987 werd het exterieur van de toren en de onderbouw van de kerk aangepakt.

De kerk is samengevoegd met de andere parochies van Vlijmen, Haarsteeg en Nieuwkuijk en die nieuwe parochie draagt sedert 1 maart 2014 de nieuwe naam van H. Augustinus.