RK kerk - Basiliek H Sacrament Hoofdorgel
In gebruik
Foto: Flip Veldmans
Markt 25
Meerssen

Gemeente Meerssen
Limburg

(Kerk)gebouw

De Kloosterkerk werd in de 14e eeuw in verschillende bouwfasen tot stand gebracht als kerk van de Proosdij Meerssen, genoemd naar H Barthomeus ?? Een van de mooiste voorbeelden van Maasgotiek.
Sinds het eerste sacramentswonder in 1222 kwamen en komen er jaarlijks veel pelgrims naar de voormalige en de huidige kerk. Daardoor is deze wonderlijk groot voor zo'n relatief kleine woonplaats.
Aan de eeuwenlange scheiding tussen koor en schip, als gevolg van het simultaan gebruik door monniken en parochie, komt in 1795 een eind als de Proosdij in het openbaar verkocht wordt.
De kerk was tussen 1648 en 1831 in gebruik voor de Katholieken en de Hervormden.
Vanaf 1804 is sprake van herinrichting als parochiekerk, waarbij het oude orgel naar de westwand verplaatst wordt.
Het sacramentshuis vervaardigd uit mergelsteen in de kerk is het enige voorbeeld van een dergelijk interieuronderdeel dat in een Nederlandse kerk compleet bewaard is gebleven. Het torenachtige object diende als bewaarplaats voor de gewijde hosties en is daarom rijkelijk versierd. Het bouwwerk neemt door de uitzonderlijke hoogte binnen het interieur een opvallende plaats in. In 1910 is het sacramentshuis gerestaureerd, waarbij in neogotische stijl nieuwe beelden werden toegevoegd en ook onderdelen zoals de pinakels werden vernieuwd.
Grote kerkrestauratie die rond 1880 begon werd in 1912 voltooid. Er kwam nog een vervolg in de vergroting van het schip met drie traveeën in de jaren 1936-1938 naar ontwerp van architect Jos Cuypers. Groot gebrandschilderd westvenster van Charles Eijck.
De kerk is in 1938 verheven tot basiliek. Reden was de grote betekenis als bedevaartkerk van het Heilig Sacrament.
Het orgel werd in 1938 in open opstelling op de nieuw geschapen westtribune geplaatst.
Op 1 mei 1987 is een restauratie van start gegaan onder leiding van de Heerlense architect Peutz.
Kerk op 12 mei 1989 door minister Brinkman officieel heropend.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
RK kerk - Basiliek H Sacrament Hoofdorgel Meerssen -

Orgelhistorie

b: vóór 1633; op een oxaal midden in de kerk tussen koor en schip; het orgel had een front naar het koor- en een front naar de schipzijde
o: 1804; verplaatsing van het orgel naar de westwand
r: Fa. Peereboom, Maastricht 1901; reparatie
- het orgel werd in 1936 bij de vergroting van de kerk gedemonteerd. De kas ging verloren, slechts een bazuinengel bleef bewaard in de hal van het gemeentehuis
b: Gebr. Vermeulen, Weert 1938; het oude pijpwerk (± 400 pijpen) werden in het nieuwe orgel verwerkt (de Trompet bevindt zich sedert 1976 in het Hirtum-orgel te Diessen); EP II vp: Hw 11-Zw 11-Ped 6
r: 1978; groot-onderhoudsbeurt. De uitkomst hiervan versterkte de indruk dat een nieuw orgel zou moeten komen
- na het gereedkomen van het koororgel met oud pijpwerk uit het voormalige orgel werden het Vermeulen-orgel afgebroken en bleef de west-galerij leeg.
b: Heinz Wilbrand, Ubach-Palenberg (D) 1990/91. Er is gebruik gemaakt van delen van een laat-19e-eeuws mechanisch orgel in een neogotische kas met drie manualen van uit Newton-Abbot (Eng.). Het front werd gebruikt als Hoofdwerk-front. De in Meerssen woonachtige beeldhouwer Joop Geijsen heeft voor de toe te voegen frontdelen, neogotische ornamentiek gemaakt in de trant die overeenkomst met het Engelse werk. Hij paste ook de uit 1938 daterende balustrade aan. M III vp: Hw 13-Rw 9-Zw 11-Bombardewerk 6-Ped 8
adviseur drs J.J. van den Harst namens de KKOR
De inzegening en gebruikname vond plaats op 25 oktober 1991 met een bespeling door Rob Waltmans, organist van de Basiliek.

Dispositie

199 (Wilbrand):
Hoofdwerk (II) C-g3
Prinzipal 16, Gedektbaß 16, Prinzipal 8, Flöte Major 8, Bourdon 8, Oktave 4, Gemshorn 4, Quinte 2 2/3, Oktave 2, Mixtur IV-V 1 1/3, Cornett II-IV 2 2/3, Trompete 8, Clarine 4
Rugwerk (I) C-g3
Holzgedeckt 8, Quintade 8, Praestant 4, Holzrohrflöte 4, Schiegel 2, Sesquialter II 2 2/3, Quinte 1 1/3, Cymbel III 1, Krummhorn 8, Tremulant
Zwelwerk (III) C-g3
Praestant 8, Holzflöte 8, Gamba 8, Vox celestis 8 vanaf cº, Prinzipal 4, Flute Octaviante 4, Waldflöte 2, Sifflöte 1, Mixtur IV-V 2, Basson 16, Oboe 8, Tremulant
Bombardenwerk (manuaal IV) gereserveerd:
Bourdon 8, Prinzipal 4, Bombarde 16, Französische Trompete 8, Dulcian 8, Clairon 4
Pedaal C-f1
Prinzipalbaß 16, Violon 16, Subbaß 16, Praestant 8, Gedecktbaß 8, Choralbaß 4, Posaune 16, Trompete 8
Elektrisch bekrachtigde manuaalkoppels: I-II, III-II, III-I. Mechanische pedaalkoppels te bedienen met een trede: I-Ped, II-Ped, III-Ped.
Nachtigall,
De windvoorziening is volsterkt gescheiden per werk. In een ruimte achter het orgel bevindt zich de windmachine. Er zijn geen afzonderlijke balgen geplaatst, maar slechts vor elke lade een balg die aan de onderzijde van de lade is aangebouwd.
In de speeltafel is een vierde klavier (Bombardewerk) voorbereid met bijbehorende koppelingen naar Man. II en III en registerknoppen
Foto: orgelfoto.nl

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Quaedvlieg, G.M.I.: Kerkorgels in Limburg (1975)16; uitgave Provinciaal Comit‚ Limburg
Tijdschriften en andere uitgaves
250 jaar orgelmaker Vermeulen 91
contactbrief voor kerkenverzamelaars 18(1987)21, 22(1989)27, 32(1994)3, 34(1995)5, 44(2000)19
de Mixtuur 77(1994)896-900 (5 foto's)*
de Orgelvriend 1(1976)6, 2(1983)26-27
het Orgel 4(1981)135, 2(1992)68-75 (6 foto’s)*
orgelfestival Limburg (2003)7 27* 41*
Laatste update: 2018-08-27 15:18:43