Hervormde Grote of Sint Vituskerk - Marktpleinkerk

In gebruik

(Kerk)gebouw

De toren staat op geruime afstand van de kerk, onderste gedeelte uit de 13e eeuw.

Mooie kerkgebouw in langgerekt romano-gotische stijl uit het laatste kwart van de 13e eeuw, is rijk getooid met nissen en siermetselwerk. Verdeling muurvlak bestaat uit vijf traveëen en twee lange smalle spitsboogramen met aan weerszijden een omkraalde nis.

In de oostgevel drie ramen met daaronder drie omkraalde ronde vensters. De oostelijke topgevel met een verdeling in velden zijn door kolonetten van elkaar gescheiden en afgedekt door een klimmend boogfries. Binnen de velden nissen met vlechtwerk.

Een zeldzaamheid is het ronde veld met een vierpas boven de middelste boog.

De stenen kansel werd afgebroken en vervangen door een 18e-eeuwse houten kansel uit Oterdum aan de Dollard.

Kerk gerestaureerd in 1905-1907; de gewelven zijn opnieuw aangebracht. De westgevel werd vernieuwd, muren werden hersteld met stenen in een paarsige kleur en de zijmuren kregen opnieuw een afsluitend spitsboogfries. Over elke travee werd opnieuw een koepelgewelf aangebracht.

Het oude protestantse meubilair werd opgeruimd, de 17e eeuwse preekstoel werd verkocht aan de Grote Kerk van Monnikendam. Een kansel van geglazuurde stenen nam zijn plaats in.

Een conflict over de prediking leidde in 1916 tot een scheiding in de Hervormde gemeente. Een Hervormde kapel is gebouwd in 1925 aan de Burgemeester Venemastraat (zie daar).

22 gebrandschilderde ramen in het koor geplaatst tussen 1948 en 1970 ontworpen door Femina Schilt-Geesink uit Laren. Schilderijen van de Groningse schilder Johannes de Vries.

De toren is in 1930/31 gerestaureerd en van een achtkante bovenbouw voorzien.

De beiaard van 37 klokken is in 1946 gegoten in Heiligerlee.

Vrijzinnig PKN-kerk.

De Hervormde Grote of Sint Vituskerk en de Vredeskapel hebben elkaar gevonden en werken samen. In maart 1993 werd de scheiding opgeheven. Voorjaar 1994 is de Vredeskerk verkocht. Van dat geld is tussen september 1994 en voorjaar 1995 het interieur van de Vituskerk gerenoveerd.

De preekstoel - afkomstig uit de afgebroken kerk van Oterdum - is naar de tegenoverliggende wand verhuisd. De stoelen kregen, na herstel, een andere opstelling.

Tijdens deze renovatie gebruikten de hervormden de Vredeskerk.

De kerk is op zondag 15 januari 1995 weer in gebruik genomen.

In het voorjaar van 1997 is in de toren een carillon van 48 klokken geplaatst. Dat is 12 klokken meer dan het oude carillon. Van het oude carillon konden slechts 15 klokken worden gerestaureerd. De rest is nieuw.