Hervormde kerk Petrus
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Kerkstraat 95
Zuudbrouk
Zuidbroek
Gemeente Menterwolde
Groningen

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd in ??
De kerk is verplaatst wegens wateroverlast ± 1270.
Nieuwe kerk gebouwd in de 13e eeuw. Vroeg voorbeeld van de romano-gotische bouwstijl in Groningen.
De kerk is rond het jaar 1280 in gebruik genomen.
Het schip kreeg twee traveeën en het koor een rechthoekige sluiting. De wanden zijn verdeeld in twee zones, onderste bestaat uit een aantal spitsboognissen, op enkele plaatsen afgewisseld door een ingang. Bovenste zone voorzien van twee lange smalle spitsboogvensters geflankeerd door nissen met siermetselwerk omgeven voor een kraalprofiel. De grootste nis in de zuidmuur was vroeger een deur.
Opvallend in het interrieur zijn de achtribbile koepelgewelven in het schip en het koor van de kerk. Het koorgewelf bezit een rozet van rondstaven.
De lage, losstaande klokkentoren met zadeldak is in dezelfde periode als de kerk gebouwd en bevat twee luidklokken (dis1, H. Kellemans 1603 en a1, Van Bergen, Midwolda 1950).
Enkele beschilderde gedeelten van de gewelven hebben een 15e eeuwse beschildering met lofwerk.
In 1709 zijn ankers op de muur aangebracht na een herstelling in dat jaar, de koorafsluiting kreeg een gesneden bekroning.
Het fraaie, houten meubilair (preekstoel, doophek en koorafsluiting) is in de 17e en 18e eeuw vervaardigd. De preekstoel is uit 1736 van Caspar Struiwig, en is rijk versierd met Lodewijk XIV-ornamenten. Tegenover de preekstoel een bank met luifel uit 1671 voor de kerkvoogden. Het koor is afgesloten door twee herenbanken, één bestemd voor de Drost van Groningen.
Kerkrestauratie in 1770.
Vergaande restauratie in 1915; de wanden en het gewelf werden ontpleisterd.
Wegens zeer slechte staat van het gebouw is de kerk in 1985 gesloten. Er werd niet gerestaureerd in verband met gebrek aan financiën.
De Hervormde gemeente hield haar diensten nu in een gebouw vlak bij de kerk, een gebouw dat "Kerkhörn" heet.
Kerkrestauratie 1997/2001
De restauratie is in januari 2001 afgerond.
De kerk is een PKN-kerk en er vinden ook andere activiteiten in het gebouw plaats.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk Petrus Zuidbroek 1795 -

Orgelhistorie

b:
b: A. de Mare 1578
r: E. Evers 1624
b: Frans Casper Schnitger jr en Heinrich Hermann Freytag, Groningen 1793/95; het orgel werd ontworpen door A.A. Hinsz. Er werd gekozen voor de actualiteit van een classicistisch ontwerp in Louis XVI-stijl; M II vp: Hw 12-Rugpos 8-Ped 8
- onderhoud Schnitger/Freytag te Groningen na 1795
- onderhoud Heinrich Hermann Freytag te Groningen na 1799
- onderhoud N.A.G. Lohmans vanaf 1815
r: N.A.G. Lohman 1815; reparatie
- onderhoud H.E. Freytag van 1824 tot 1851
r: Petrus van Oeckelen 1853; wijziging: Gedeck Quint 3 en Octaaf 2 van het Rugpositief werden vervangen door respectievelijk een Viola di Gamba 8 en een Flageolet 1. De Sexquialter van het Rugpositief werd vervangen door een Terts 1 3/5, die deels werd samengesteld uit pijpwerk van de Octaaf 2. De Roerquint 6 van het Pedaal werd opgeschoven naar Bourdon 8
r: Petrus van Oeckelen 1884; technisch herstel
r: Ahrend & Brunzema ± 1953; schoonmaak en intonatiecorrectie
- De Viola di Gamba 8, die bij opslag als gevolg van werkzaamheden aan het kerkdak beschadigd was geraakt, werd omgewerkt tot Gedekt Quint 3
- In 1997 werd ten behoeve van de kerkrestauratie het pijpwerk door W. van der Putten en B. Veger opgeslagen in de kerk te Noordbroek
r: Orgelmakerij Bakker & Timmenga, Leeuwarden 2006/07; de oorspronkelijke dispositie werd hersteld door de wijzigingen van 1853 ongedaan te maken. De Sexquialter werd nieuw gemaakt. De verschuivingen in de bekers van de pedaaltongwerken en de Trompet 8 van het Manuaal bleven gehandhaafd. De bekers van C-gº van de manuaaltrompet werden wel een halve toon teruggeschoven. Het gehavende snijwerk werd hersteld door T. Top te Kruisweg; M II vp: Man 12-Rugpos 8-Ped 8

Dispositie

1795 (Schnitger/Freytag):
Hoofdwerk (I)
Gedekt 16, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Speelfluit 4, Nasard 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Cornet III discant, Mixtuur IV-VI 2, Trompet 8, Vox Humana 8, Tremulant
Rugpositief (II)
Roerfluit 8, Praestant 4, Fluit 4, Gedektquint 3, Octaaf 2, Speelfluit 2, Sesquialtera II-III, Dulciaan 8, Tremulant
Pedaal
Bourdon 16, Praestant 8, Gedekt 8, Roerquint 6, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Cornet 4
Manuaalkoppel, Pedaalkoppel
Vier blaasbalgen
 
1885 (volgens van ’t Kruijs):
Bovenmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Speelfluit 4, Nasat 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Cornet III, Mixtuur IV-VI, Trompet 8, Vox-Humana 8
Rugwerk
Roerfluit 8, Prestant 4, Fluit 4, Gedakt-Quint 3, Octaaf 2, Speelfluit 2, Sexquialter II-III, Dulciaan 8
Pedaal
Bourdon 16, Prestant 8, Gedakt 8, Roerquint 6, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Cornet 4
4 Blaasbalgen
 
± 1960 (volgens Bouman):
Hoofdwerk (I)
Gedekt 16, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Spitsfluit 4, Nasard 2 2/3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Cornet III (4-3 1/5-2 2/3), Mixtuur III-VI 2, Trompet 8, Vox humana 8
Rugwerk (II)
Holpijp 8, Viola di gamba 8, Praestant 4, Gedekte fluit 4, Gemshoorn 2, Terts 1 3/4, Flageolet 1, Dulciaan 8
Pedaal
Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Klaroen 4
 
2007 (Schnitger/Freytag/Bakker & Timmenga):
Manuaal C-e3
Gedekt 16, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Speelfluit 4, Nassat 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Mixtuur III-IV-V-VI bas/discant, Cornet III discant, Trompet 8, Foxhumana 8, Tremulant
Rugpositief C-e3
Fluit douce 8. Praestant 4, Fluit 4, Gedektquint 3, Octaaf 2, Speelfluit 2, Sexquialter II-III, Dulciaan 8, Tremulant
Pedaal C-d1
Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Roerquint 6, Octaaf 4, Bazuyn 16, Trompet 8, Cornet 4
Schuifkoppel. Koppeling Aan T Pedaal
Ventiel Manuaal. Ventiel Rugpositief, Ventiel Pedaal. Windlossing
Temperatuur volgens Young. Winddruk 71 mm. waterkolom
Foto: www.nederlandseorgelkalender.nl

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Bouman, mr A.: Nederland Orgelland 97, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964
Gierveld: 250 jaar Hinsz-orgel Leens 24 26 29 36
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)110 132 286
Hess 54-55
Holthuis: van Oeckelen 10
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)149, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Steensma: langs de oude groninger kerken 129-131 foto 82*
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 13 20 31 39 42 46 119*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 26(1991)13, 46(2001)16
de Mixtuur 7(1972)118, 34(1981)135
de Orgelvriend 3(1976)6*
het Maarschalkerweerd-orgel in de Bergeijkse Hofkerk 53
het Orgel 7/8(1960)155* 159, 2(1990)58-60* 65-72
het Orgelblad IV(1961)164
kerkepadgids (1984)33*

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk Petrus Zuidbroek -

Orgelhistorie

b:

Dispositie

Geen informatie aanwezig

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-10-31 11:50:45