Hervormde kerk Pancratius
In gebruik
Foto: Ansichtkaart
Hoofdweg 36
Godlinze
Gemeente Delfzijl
Groningen

(Kerk)gebouw

Eénbeukige kerk gebouwd in de 11/12e eeuw. Overgang van Romano-Gotiek naar Gotiek.
Het schip is uit het tweede kwart van de 13e eeuw, het bezit drie meloenvormige koepelgewelven met beschilderingen uit 1571.
In de Romaanse muurindeling in elke travee een groot spitsboograam en een klein rond raam .
Romaans benedendeel toren uit de 12e eeuw, bovendeel toren uit 1554. Westbouw met zadeldaktoren is ouder dan het schip.
Op het derde gewelf een restant van een latere gotische overschildering, het koorgewelf bezit een 14e eeuwse beschildering.
De ingang van de kerk is in 1783 gewijzigd, tengevolgde waarvan de orgelgalerij omhoog moest worden gebracht.
Tegen de noordwand een opmerkelijk rouwbord uit 1795.
De kerk is bij de restauratie 1945/50 vrij sterk gewijzigd. In 1949/50 kreeg de toren een restauratiebeurt.
De preekstoel is bij de restauratie verplaatst van de zuid- naar de oostwand.
De 13e eeuwse kerk is geheel bepleisterd.
Op 21 november 1979 werd de kerk eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK).
Omstreeks 1980 verkeerden kerk en orgel in een staat van ernstig verval. Een kleine restauratie werd gevolgd door een algehele restauratie in 1984/86.
Op 20 mei 1986 kon deze PKN-kerk weer in gebruik worden genomen.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)131 289
Knock, Nicolaes Arnoldi: dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen (1788)38
Knock, Nicolaes Arnoldi:: aantekeningen bij disposities kerkorgelen van J. Hess, vervolgd en bijgevoegd door George Hendrikus Broekhuyzen Sr. en Jan Zwart, Kampen (1973)33
Steensma: langs de oude Groninger Kerken 87-88 foto 50b*
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 14(1985)15, 16(1986)14, 19(1988)13, 32(1994)19
de Mixtuur 7(1972)118, 17(1975)354, 57(1987)297
de Orgelvriend 4(1988)25
het Orgel 10(1958)139*, 4(1976)132, 4(1989)170 177-186 (7 foto’s)*
monumentennummer 9469, orgelnummer 506, dd. 18 april 1972*

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk Pancratius Godlinze -

Orgelhistorie

b:
b: Arp Schnitger 1702/04, de kas werd gemaakt door de Groninger schijnwerker Allert Meijer, het snijwerk werd geleverd door Jan de Rijck te Groningen. Het orgel werd geschonken door decollatoren Jan Rempt Renghens op Rengherda en Wilem Alberda tot Godlinze. Johannes Radeker begeleidde het werk; M II: Hw 10-Borstw 6
het contract is getekend op 29 januari 1704
- onderhoud Arp Schnitger tot zijn dood in 1785
r: Albertus Anthony Hinsz 1764 (1762)
r: Albertus Anthony Hinsz 1784 of 1785; het Onderpositief werd verwijderd, het Hoofdwerk werd uitgebreid en er werd camouflerend snijwerk in Louis XVI-stijl onder de Hoofdwerkkas aangebracht ter weerszijden van het Onderpositief, dit ter vervanging van de twee Schnitger-consoles, volledig groot octaaf in de bas C-d3, De Prestant 4 van het Onderpositief werd op het Hoofdwerk aangesloten als Prestant 16 discant, De Vox Humana werd overgeplaatst. De samenstelling van Mixtuur en Sesquialter werden gewijzigd. Uitbreiding klavieromvang tot C-d3; M I ap: Man 12
r: Herman Eberhard Freytag en A.A. Lohman, Groningen 1809, 1819, 1830, !840 en 1860
r: Jan Doornbos 1919; klaviatuur ging van de achterzijde naar de zijkant, hetgeen een totale vernieuwing van de tractuur en een verbouwing van de orgelkas meebracht. De Mixtuur werd een Gamba, de Sesquialter werd verwijderd. Op het balgenhok kwam een pneumatische houten Subbas 16. De drie spaanbalgen werden vervangen door een horizontaal opgaande balg.
- onderhoud D. Mulder te Uithuizen
- Omstreeks 1980 verkeerde de kas in slechte staat, het snijwerk brokkelde af, het lijstwerk scheurde en liet los en het front dreigde met pijpen en al voorover te vallen. In 1980 werden door de adviseurs Wiersma en Bolt de grootste frontpijpen uit het orgel genomen en in veiligheid gebracht.
- In 1983 werden de orgels van Eenum en Godlinze vrijwel gelijktijdig gedemonteerd en overgebracht naar de werkplaatsen van de Gebr. Reil te Heerde.
r: Gebrs. Reil, Heerde 1986/87, reconstructie in situatie 1785, de klaviatuur is weer aan de achterzijde, de spaanbalgen gereconstrueerd en de in 1919 verdreven registers Mixtuur, Sesquialter en Vox Humana bijgemaakt; M I ap: Man 12
adviseur Klaas Bolt
Op zondag 13 december 1987 is het orgel weer in gebruik genomen. Tijdens de bijeenkomst werd het orgel gedemonstreerd en toegelicht door de organoloog Harald Vogel en door Stef Tuinstra, die namens de orgelcommissie van de “Stichting Oude Groninger Kerken” het project mede heeft begeleid.

Dispositie

1704 (Schnitger):
Manuaal
Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Fluit 2, Sesquialter II, Mixtuur IV-VI, Trompet 8
Borstwerk (Onderpositief)
Gedekt 8, Prestant 4, Octaaf 2, Quint 1 ½, Scherp III, Vox Humana 8
Kort octaaf in de bas, de tonen Cis Dis Fis en Gis ontbraken. In de middentoonstemming werden ze weinig gebruikt
 
1785 (Schnitger/Hinsz):
Manuaal C D E F G-c3
Praestant 16 discant, Praestant 8, Holpyp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Speelfluit 2, Sexquialter II-III, Mixtuur IV-V-VI, Trompet 8, Voxhumana 8
 
1788 (volgens Nicolaas Arnoldi Knock):
Manuaal
Praestant 16 discant, Praestant 8, Holpyp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Speelfluit 2, Sexquialter II-III, Mixtuur IV-V-VI, Trompet 8, Voxhumana 8
Pedaal
aangehangen
3 Blaasbalgen
 
1986 (Schnitger/Reil):
Manuaal C-d3 met volledig groot octaaf
Praestant 16 discant, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Speelfluit 2, Sexquialter II-III C 1 1/3-4/5, Mixtuur III-V 1, Trompet 8, Voxhumana 8
Pedaal C-d1
aangehangen
Klaviatuur aan de achterzijde
Geen tremulant
Toonhoogte: ruim een halve toon boven normaal. Stemming: aangepaste 1/6 (Pythagorische_-komma middentoonstemming. Winddruk: 67 mm.

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42