Hervormde Dorpskerk Sebastiaan - Fabius
In gebruik
Foto: Anton van Daal
Kerkstraat 18
Sûdhörn
Zuidhorn
Gemeente Zuidhorn
Groningen

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd in de 12e eeuw, getuige de aanzienlijke hoeveelheden tufstenen muren, zichtbaar bij de binnenzijde van de westmuur achter het orgel. Kerk met toren op een omheind kerkhof. Eénbeukig gebouw met driezijdige koorsluiting; het muurwerk is nog deels van turfsteen; de toren is later verhoogd en van naaldspits voorzien. Lagere uitbouwen aan noord- en zuidzijde.
Rijk gesneden preekstoel met achterschot, klankbord en jongere trap uit 1649 met verschillende wapens, o.a. dat van Derk Clant van Hanckema.
Alle banken met knoppen, behoudens grote overhuifde herenbank met opzetstuk en twee eenvoudige overhuifde banken. Koorafscheiding met gesneden bekroning. Aantal 16e en 17e eeuwse zerken. Grote rouwkassen van de familie Clant, bewoners van de voormalige borg Hanckema. Doophek met spijlenzone en knoppen.
Fraaie rouwborden.
Het interieur dateert grotendeels uit de 17e en 18e eeuw.
De kerk is aan de buitenkant geheel bepleisterd.
Diverse malen is de kerk verbouwd.
De torenklok (Van Bergen-Heiligerlee, 1948) vervangt de door de Duitse bezetter weggehaalde klok uit 1616. Mechanisch torenuurwerk circa 1921, later voorzien van electrische opwinding.
De kerk is een Rijksmonument.
Op 18 januari 2000 is een begin gemaakt met de algehele restauratie van deze PKN-kerk.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Bouman, mr A.: Nederland Orgelland 91 afb V-22*, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)110 286
Hess 55/56
Steensma: langs de oude Groninger kerken 15* 16
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 27 29 40 42 46 118*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 44(2000)31, 69(2013)15
groninger orgelagenda (2010)17*, (2012)23, (2013)40-41**
het Orgel 2(1990)65-72 67*, 10(1991)357

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Dorpskerk Sebastiaan - Fabius Zuidhorn -

Orgelhistorie

b: H. Huis 1663; M II vp: Hw 8-Borstw 4-Ped 1
b: Henrich Hermann Freytag en Frans Caspar Schnitger 1792/93, meubel in Louis XVI-stijl; Positief met voorkantbespeling; M I ap: Man
het orgel werd op 1 april 1793 in een feestelijke kerkdienst in gebruik genomen
r: Petrus van Oeckelen, Groningen 1877; drie spaanbalgen vervangen door een magazijnbalg. De Sesquialter maakt plaats voor een Gamba 8. De orgelkast werd rijtuigzwart geschilderd en het orgel werd omgestemd in gelijkzwevende temperatuur
r: NV v/h Van Dam, Leeuwarden 1924; ingrijpende ombouw tot tweeklaviers pneumatisch orgel. Een nieuwe kegelladen en speeltafel werden aan de zijkant ingebouwd. In de dispositie werden twee strijkers bijgeplaatst (Violon en Aeoline). De Trompet werd nieuw gemaakt en de Mixtuur vervangen door een Nasard
r: Mense Ruiter Orgelmakers, Zuidhorn in samenwerking met Orgelmakerij Van der Putten te Finsterwolde 2010/12. Harm Kirschner te Stapelmoor (D) vervaardigde het pijpwerk. Tijdens de restauratie/reconstructie werden 19e eeuwse wijzigingen en een 20e eeuwse verbouwing hersteld, mede aan de hand van Freytagvoorbeelden. De orgelkas werd hersteld en opnieuw van bladgoud voorzien door Lammert Muller. Helmert Hut verzorgde de nieuwe registeropschriften. De reconstructie werd mogelijk met behulp van de achterstandsregeling Brim. Windlade, mechaniek en drie spaanbalgen werden nieuw gemaakt. Zo ook de klavieren (pedaal en manuaal) waarvoor het Freytag-orgel van Bellingwolde model stond; M I ap: Man 12
adviseur Stef Tuinstra in samenwerking met de rijksconsulenten Rudi van Straten en Wim Diepenhordt
Het orgel is in het weekend van 15 tot en met 17 juni 2012 weer in gebruik genomen met een bespeling door Stef Tuinstra en eigen organist Kees Kugel. Op 16 juni 2012 was er open dag. Op zondag 17 juni 2012 was er een feestelijke kerkdienst.

Dispositie

1924 (Schnitger en Freytag/Van Dam):
Manuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Viola di Gamba 8, Octaaf 4, Ged. Fluit 4, Speelfluit 4, Nassat 3, Octaaf 2, Speelfluit 2, Mixtuur II-IV bas/discant, Trompet 8
Nihil. Windlossing. Noli me tangere
De registerknoppen, opschriften en lessenaar van Freytag bleven bewaard
 
2012 (Schnitger en Freytag/Ruiter):
Manuaal C-d3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Speelfluit 4, Gedakt fluit 4, Nassat 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Sesquialter II, Mixtuur III-IV-V-VI bas/discant, Trompet 8 bas/discant, Tremulant
Pedaal C-d1
Aangehangen
Windlosser
Foto: www.nederlandseorgelkalender.nl

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-02 12:02:49