Hervormde kerk
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Torenweg 6
Adorp
Gemeente Winsum
Groningen

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd in de eerste helft van de 13e eeuw.
In de Middeleeuwen hebben de katholieke parochies van Adorp en Harssens naast elkaar bestaan. Nog in 1559 is er sprake van twee afzonderlijke parochies; ressorterend onder de proosdij (district) Baflo binnen het aartsdiaconaat Frisia van het bisdom Munster.
Tot 1888 bleef het collatierecht in particuliere handen. De unieke collatie van Harssens was in de 16de eeuw in bezit van het geslacht Entens, als bewoners van de borg aldaar. In 1587 ontstond een geschil over het collatierecht van de pastorie van Harssens. De zussen Peye en Ode, dochters van wijlen Peter Entens, claimen het collatierecht voor een nieuwe predikant. De abt en prelaat van het klooster te Selwert, Henricus Lonsen ( Hendrik Lontzenius) bestrijdt dit recht, maar krijgt ongelijk. Het recht om predikanten te benoemen en te ontslaan blijft bij de bewoners van de borg. In 1598 kwamen borg en daarop vallende rechten in bezit van Warmolt Hillebrandes en Catrijna Frijtema.
In 1604 werd Warmolt Hillebrandes door keizer Rudolph II te Praag in de adelstand verheven, Een fraai adelsdiploma met zegel van de keizer is in het Rijksarchief Groningen aanwezig
Tijdens de Reformatie (door ondertekening van het traktaat van reductie, 1594, werd de reformatie van bovenaf opgelegd) had Harssens al geen eigen predikant meer gekend.
In de dakruiter een luidklok uit 1618, afkomstig van Harssens.
In 1646 werden de Hervormde gemeenten van Adorp en Harssens samengevoegd.
Verbouwing in 1667, nieuwe oostmuur en nieuwe westelijke ingang (in de gevel naast de voordeur prijkt het jaartal 1667). Zaalkerkje op door boomsingel omgeven terp gelegen.
De kerk werd opnieuw ingericht: Gaaf meubilair uit 1667, 17e eeuwse preekstoel, doophek en avondmaalstafel. In dakruiter een klok van H. Wegewaert uit 1618, diam. 58,1 cm. (Gescheurd). Mechanisch torenuurwerk Fa. Gebr. van Bergen te Midwolda.
In 1794 is de losstaande toren afgebroken.
In de 19de eeuw is de kerk bepleisterd.
De kerk is sinds 12 september 1979 eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK).
In 1983/84 zijn het dak en de kap hersteld.
In de dakruiter een luidklok uit 1618, afkomstig van Harssens.
Het oude mechanisch smeedijzeren torenuurwerk, 1636, is buiten gebruik in de kerk opgesteld.
Eerste fase kerkrestauratie 1986/87. In november 1987 is de restauratie van de tweede fase van start gegaan. Vloeren, banken en binnenbepleistering kregen een beurt, daarna ook de buitenbepleistering. In mei 1990 werd de restauratie afgerond.
Op 22 juni 1990 is de geheel gerestaureerde PKN-kerk weer in gebruik genomen.
De kerk is sinds 1979 eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken.
Naast kerkdiensten ook culturele evenmenten in de kerk.
Sinds 2005 wordt de kerk ook gebruikt door Gereformeerde Kerken vrijgemaakt buiten verband.
Ook Hersteld Gereformeerde kerk in Ned in deze kerk (zie daar).
Het oude mechanisch smeedijzeren torenuurwerk uit 1636 is buiten gebruik en in het koor van de kerk opgesteld.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)131
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 53, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 17(1987)14, 19(1988)13, 25(1991)16, 36(1996)18
de Mixtuur 7(1972)118
het Orgel 11(1995)385, 5(1996)30*

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk Adorp -

Orgelhistorie

b: ?? vóór ??
o: Nicolaas Anthonie Lohman & Zn. 1815; met oud pijpwerk, deels gemaakt eind 17e eeuw en deels van de hand van Freytag, omstreeks 1800 (het oude pijpwerk kan afkomstig zijn van een huisorgel (± 1680) uit een geamoveerde (afgebroken) kerk, misschien Harssens). Hij vervaardigde zelf kas,magazijnbalg, windlade en mechanieken.
- Eertman kreeg het oude orgel in 1898
b: Marten Eertman (1863-1940), Noordworde 1898/99; bij de bouw maakte hij gebruik een groot aantal pijpen uit het oude orgel te ADORP. Het snijwerk is afkomstig van een ander orgel. Hij vervaardigde de kas, magazijnbalg, windlade en mechanieken; M I ap: Man 8
In juni 1899 is het instrument in gebruik genomen
r: Marten Eertman 1911 en 1915; de Roerfluit 4 werd vervangen door een Fluit Travers 4; M I ap: Man 8
- het orgel was in 1990 onbespeelbaar geworden
r: Mense Ruiter Orgelmakers, Zuidwolde 1996; de restauratie droeg een zoveel mogelijk conserverend karakter, waarbij getracht is recht te doen aan beide klankwerelden, nl. die van de laat 17e-eeuwse en vroeg 18e eeuwse pijpwerk, en die van het pijpwerk van Eertman; M I ap: Man 8
adviseur Stef Tuinstra in samenwerking met de Orgelcommissie der Ned. Hervormde kerk
het orgel werd op 30 maart 1996 weer in gebruik genomen

Dispositie

1898 (Eertman):
Manuaal C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Salicionaal 8 discant, Prestant 4, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2
Pedaal
Aangehangen
 
1915 (Eertman):
Manuaal C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Salicionaal 8 discant, Prestant 4, Octaaf 4, Fluit Travers 4, Octaaf 2
Pedaal
Aangehangen
 
1996 (Eertman/Ruiter):
Manuaal C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Salicionaal 8 discant, Prestant 4, Octaaf 4, Fluit Travers 4, Octaaf 2
Pedaal C-d1
Aangehangen
Toonhoogte a1 = 440 Hz. Temperatuur: evenredig zwevend. Winddruk: 76 mm.
Foto: Janco Schout

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-11 18:41:24