Hervormde kerk - Kloosterkerk - Boschkerk
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Boslaan 3
Ter Apel

Gemeente Vlagtwedde
Groningen

(Kerk)gebouw

Als stichtingsdatum wordt 1465 aangenomen als stichting van het RK klooster Kruisheren te Ter Apel. De kloosterkerk is in 1501 ingewijd.
Na de Reformatie werd het complex eigendom van de stad Groningen die het bestemde tot Hervormde kerk. De pastorie, school, meesters- en kosterswoning tot woning voor partikulieren.
De kloosterkerk bestaat uit twee delen: het monnikenkoor door een rijk gebeeldhouwd oxaal afgescheiden van de lekenkerk. Het schip van de kerk is nu museum (vroeger de plaats van de leken), sinds de reformatie kerkten de plaatselijke hervormden (tot 1933) in het voormalige priesterkoor. Aan de zuidzijde van het koor een driedelig kalkstenen priestergestoelte met beeldhouwwerk in de bekroning. In 1892 werd besloten deze ruimte te voorzien van een orgel. Aan de gemeente Groningen - op dat moment nog steeds eigenaar van het complex - werd gevraagd de nodige aanpassingen in de kerk te willen bekostigen. Het college ging akkoord.
In de zuidoosthoek het sacramentshuisje met piscina in gebeeldhouwde omlijsting.
Tegen de noord-, zuid- en westwand koorbanken met geschilderd voorschot, op de wangen gesierd met laatgotisch traceerwerk uit het begin van de 16e eeuw. Op de koorbanken "misericordes". Het koorgestoelte in baumberger kalksteen uitgevoerd uit het begin van de 16e eeuw.
De gotische venstertraceringen zijn bij de restauratie hersteld. In de beide vleugels bleef aan de binnenzijde de kruisgang rond een pandhof bewaard.
Gangen met kruisribgewelven en zandstenen tranceringen in de ramen.
Na een storm in 1833 werden de gewelven van de kerk werden gesloopt.
Bij de restauratie van 1931/33 kwamen er nieuwe gewelven in de kerk.
Kerkrestauratie in 1993.
De restauratie en uitbreiding van het Klooster ter Apel zijn afgerond. Geen officiële ingebruikname op 23 oktober 2002 maar een symposium "Markante meetpunten in de architectuurgeschiedenis". Bij de ingebruikname van de westvleugel verscheen het boekje Klooster ter Apel - Verleden en toekomst.
PKN-kerk.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Steensma: langs de Oude Groninger Kerken 135 foto's 91* 92* 93* 94* 95* 96*
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 25(1991)18, 34(1995)26, 35(1996)19, 46(2001)15, 48(2002)17, 49(2003)18
de Mixtuur 38(1982)308, 66(1990)329
het Orgel 11(1995)387
kerkepadgids (1980)21

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk - Kloosterkerk - Boschkerk Ter Apel -

Orgelhistorie

b: voor ??; kabinetorgel met bijgeleverd kerkfront
o: Rinze S. Feenstra, Koudum 1893; het fraaie gemetselde doksaal uit 1501 werd ingericht als 'klunderzolder' voor wat later het 'rococo-orgeltje' werd genoemd
De gebruikneming vond plaats op zondag 28 mei 1893 na examinatie door organist C. Bos te Veendam (als deskundige)
- Rinze S. Feenstra te Koudum; onderhoud
- Fa. P. van Oeckelen & Zn., Glimmen 1904; onderhoud en stemmen
- in oktober 1904 werd het orgel in de Kerkelijke Courant te koop aan te bieden
- het lot van het orgel is onbekend
b: Fa. P. van Oeckelen & Zn., Glimmen 1905
- Hendrik Vegter te Usquert, onderhouds- en stemwerkzaamheden
- een nieuw aangelegde heteluchtverwarming bracht het orgel veel schade toe
- in 1991 werd het orgel tot monument verklaard
r: Mense Ruiter Orgelmakers, Zuidwolde 1995; de originele dispositie is uitgebreid met een Cornet vanwege de veranderde akoestische omstandigheden na een restauratie van het interieur in 1932. De sinds 1932 gereserveerde plaats voor een Trompet 8 kon worden opgevuld met een originele Van Oeckelen-Trompet uit 1880 uit ASSEN Gereformeerde kerk vrijgemaakt – Kandelaarskerk. Het orgel werd voor het overige gerestaureerd naar de situatie van 1905; M I ap: Man 8
Adviseur Stef Tuinstra
het orgel is op 22 april 1995 weer in gebruik genomen

Dispositie

1995 (Van Oeckelen/Ruiter):
Manuaal C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Woudfluit 2, Cornet V discant (vanaf c1), Trompet 8
Pedaal C-aº
Aangehangen

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42