Hervormde kerk
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Kerkpad 1
Eenrum
Gemeente De Marne
Groningen

(Kerk)gebouw

De kerk kwam tot stand in de 13e eeuw op een hoge wierde. Forse laat-romaanse (romano-gotische) dorpskerk met rechthoekig gesloten koor.
In ± 1250 kwam het westelijk deel - in tufsteen - in Romano-Gothische stijl tot stand.
Het oostelijke deel - in baksteen - kwam ± 50 jaar later tot stand. Het tufstenen gedeelte werd toen in baksteen (kloostermoppen) ommetseld, gedeeltelijk met tufstenen van het vorige gebouw. Zes traveeën, elk met een koepelgewelf.
In 1646/52 werd een 49,5 meter hoge markante toren gebouwd, ter vervanging van een lage, losstaande toren. De grote klok (f1, anoniem) is uit 1390, de kleine klok (cis3) van J. Borchhardt uit 1752.
Nieuwe toren gebouwd in 1710 tegen de kerk in Renaissance stijl, achtkant bovendeel en een open koepeltje. De toren ligt hoog op de sterk afgegraven wierde.
De kansel is in Lodewijk XVI-stijl.
Het gehele kerkinterieur werd in 1811/12 vernieuwd met houtsnijwerk van de familie Walles.
De lavastenen doopvont stamt uit de 11e eeuw en is hiermee de oudste vont van Noord-Nederland en Ostfriesland.
In de 19e eeuw kwamen er spitsboogvensters en werden de buitenmuren bepleisterd.
Kerkrestauratie in 1951.
Brand in 1956.
Restauratie in 1957, de kerk werd in oude toestand hersteld.
In 1958 is de kerk voor één gulden overgenomen door de burgerlijke gemeente De Marne. Op 20 juni 2008 is de kerk overgenomen door de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK).
De kerk is gerestaureerd in ??
Ingaande 1 januari 2016 zijn de protestantse gemeente van Winsum-Obergum gefuseerd met de protestantse gemeente Halfambt. In de PKN Halfambt staan vier kerken: Den Andel, Eenrum, Saaxumhuizen en Westernieland. Deze kerken worden nog wel gebruikt. Maar ze hebben ook een culturele bestemming.
De kerk wordt vanaf 2017 maandelijks op zaterdag ter beschikking gesteld aan dorpsbewoners die met een eigen instrument in de kerk muziek mogen maken.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)133
Holthuis: van Oeckelen 10
Knock, Nicolaes Arnoldi: aantekeningen bij disposities kerkorgelen van J. Hess, vervolgd en bijgevoegd door George Hendrikus Broekhuyzen Sr. en Jan Zwart, Kampen (1973)31-32
Knock, Nicolaes Arnoldi: dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen (1788)37
Knock, Nicolaes Arnoldi: vervolg 31
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)49, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Oost/Wisgerhof: er staat een orgel 8
Steensma: langs de oude Groninger kerken 37 foto's 25* 26* 106
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 39, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tillema: foto A 13*, de Mixtuur, Schagen
Tijdschriften en andere uitgaves
brochure orgelhistorie in Groningen; Stichting Groningen Orgelland
contactbrief voor kerkenverzamelaars 19(1988)13, 61(2009)17, 122(2018)1
de Mixtuur 3(1971)38-41**, 7(1972)118 119 121*, 11(1973)197, 34(1981)129, 54(1986)201, 63(1989)157 158, 64(1989)217 231-232, 65(1990)246, 71(1992)592
de Orgelvriend 4(1979)27-28****, 8(1982)1* 27-29***, 12(1982)29*, 4(1988)25
de nagelaten geschriften van de orgelmaker Arp Schnitger (1968)16 62* 63 70* 71
het Orgel 1(1955)8*, 6(1959)132*, 11(1962)217, 1(1965)34, 7/8(1966)213* 224, 9(1976)274
kerkepadgids (1978)13, (1983)25 107

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk Eenrum -

Orgelhistorie

b: Arp Schnitger, Hamburg 1704; M I ap: Man 10
r: Nicolaas Anthonie Lohman & Zn., Groningen 1815/17, hij voltooide het orgel ook hier met snijwerk van M. Walles & Zn; M II vp: Hw 13-Rw 8-Ped 7
- de opdracht tot bouw was in 1815 gegeven
het orgel is ingewijd op 23 november 1817 door de leeraar F.J. Abresch
r: Nicolaas Anthonie G. Lohman 1865; vier spaanbalgen vervangen door een magazijnbalg
r: Fa. P. van Oeckelen & Zn., Harenermolen 1874, orgel ingrijpend gewijzigd, de ontbrekende tonen werden aangebracht, dispositiewijziging, alle tongwerken vervangen, winddruk verhoogd en vervanging balg; M II vp: Hw 13-Rw 8-Ped 10
r: 1913; kassen en balustrade van de 19e eeuwse laklagen ontdaan en in de was gezet
elektrische windvoorziening aangebracht 1914
r: H. Thijs (Fa. van Oeckelen), Harenermolen 1925, kleine dispositiewijziging en pedaalkoppel
r: M. Spiering, Dordrecht 1933, uitbreiding met cornet en céleste 8
adviseur Johan van Meurs
- orgel gedemonteerd wegens kerkrestauratie in 1954
- de vleugelstukken van het rugwerk zijn verloren gegaan bij een brand in 1956, toen het tijdens de op dat moment aan de gang zijnde kerkrestauratie op een zolder was opgeslagen
r: Gebrs. van Vulpen, Utrecht 1964, dispositie van 1817 werd hersteld, alle tongwerken vernieuwd, de klaviatuur en de magazijnbalg uit 1874 werden gehandhaald; M II vp: Man 13-Rugpos 8-Ped 7
orgel gebouwd onder supervisie van de orgelcommissie van de Ned. Herv. Kerk
het orgel is op 9 december 1964 in gebruik genomen
r: Gebrs. van Vulpen, Utrecht 1974; correcties, als het op juiste lengte brengen van de Bazuinbekers, enz.
- na 1980 zijn diverse correcties uitgevoerd op het werk van 1964
r: Gebrs. van Vulpen, Utrecht 1987; M II vp: Man 13-Rugpos 8-Ped 7
- het orgel was klaar in juli 1987. Op zondag 13 december 1987 is het orgel feestelijk weer in gebruik genomen.
- het nieuwe snijwerk is gerecontrueerd door W. Westra te Haren 1988, met name de vleugelstukken en het linker beeld op de hoofdkas gecompleteerd met een weegschaal
afsluitingen werkzaamheden in april 1988

Dispositie

1788 (volgens Nicolaas Arnoldi Knock):
Manuaal C-c3 kort octaaf
Holpyp 8, Praestant 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Quint 1 1/2, Sexquialter II, Scherp II, Trompet 8
 
1817:
Manuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Baarpijp 8, Fluit Douce 8, Viol di Gamba 8 discant, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III-V, Cornet III discant, Trompet 8, Vox Humana 8
Rugpositief
Roerfluit 8, Fluit Travers 8 discant, Quintadeen 8, Prestant 4, Liefel. Fluit 4, Nazat 3, Speelfluit 2, Dulciaan 8
Pedaal
Subbas 16, Prestant 8, Octaaf 4, Octaaf 2, Groot Mixtuur III-IV, Bazuin 16, Trompet 8
Afsluitingen, Tremulant, Zweeving, Windlossing
 
1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Violoncello 16, Prestant 8, Baarpijp 8, Fluit dolce 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet III, Mixtuur, Trompet 8, Hobo 8 (doorslaand)
Rugwerk
Roerfluit 8, Quintadena 8, Viola di Gamba 8, Fluit travers 8, Prestant 4, Fluit Dolce 4, Speelfluit 2, Clarinet 8 (doorslaand)
Pedaal C-d1
Subbas 16, Prestant 8, Salicionaal 8, Roerquint 6, Octaaf 4, Octaaf 2, Bazuin 16, Basson 16, Basseth. 16 (doorslaand), Trombone 8
 
1964:
Manuaal I C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Baardpijp 8, Fluit douce 8, Viola di Gamba 8 discant, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III-V, Cornet III discant, Trompet 8, Vox humana 8, Tremulant
Rugpositief (man II) C-f3
Roerfluit 8, Quintadeen 8 discant, Fluit-travers 8 discant, Prestant 4, Liefl. Fluit 4, Nasat 2 2/3, Speelfluit 2, Dulciaan 8
Pedaal C-d1
Subbas 16, Prestant 8, Octaaf 4, Octaaf 2, Groot Mixtuur III-IV, Bazuin 16, Trompet 8
Koppelingen: Rugwerk-Hoofdwerk (trekkoppel), Pedaal-Hoofdwerk
Deling bas/discant tussen b en c'
 
1992:
Hoofdwerk C-f3
Bourdon 16, Prestant 8, Baardpijp 8, Gamba 8 discant, Fluitdolce 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet III discant, Mixtuur III-IV-V bas/discant, Trompet 8, Vox Humana 8
Rugpositief C-f3
Fluit-travers 8 discant, Roerfluit 8, Quintadena 8 discant, Prestant 4, Fluitdolce 4, Nasard 2 2/3, Speelfluit 2, Dulciaan 8, Tremulant
Pedaal C-d1
Subbas 16, Prestant 8, Octaaf 4, Octaaf 2, Mixtuur III-IV, Bazuin 16, Trompet 8
Koppelingen
Hoofdwerk-Rugwerk (trekkoppel), Pedaal-Hoofdwerk
Twaalf loze knoppen
Deling bas/discant tussen bº en c1
Windvoorziening: magazijnbalg
Toonhoogte 1/2 toon boven normaal
Foto: Hans Vreeman

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-02 19:09:28