Hervormde Dorpskerk Johannes de Doper
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Hoofdstraat 7
Zanneweer
Zandeweer
Gemeente Eemsmond
Groningen
Zanneweer
Zandeweer
Gemeente Eemsmond
Groningen
(Kerk)gebouw
| Kerk gebouwd in de 13e eeuw. | |
| Ten zuiden van de kerk staat een 15e eeuwse zadeldaktoren. | |
| In de toren (15e eeuw) hangen twee klokken (fis1 en gis1) van H. Kokenbacker uit 1467. Ze vormen het oudste tweegelui in de provincie. | |
| In de 16e eeuw werd de kerk naar het westen verlengd. | |
| Een 17e eeuws offerblok, dat door zwaar ijzerbeslag tegen diefstal wordt beschermd. | |
| Preekstoel en avondmaalstafel uit de 18e eeuw. | |
| Een zerk in de kerkvloer, waarop 24 ruiten met familiewapens, markeert de toegang naar een grafkelder voor Egbert Clant en Anna Lewe uit 1702. De wapens en kwartieren zijn in een zware laag koper aangebracht. | |
| De zerk is in het begin van 1930 gerestaureerd door Wittop Koning. | |
| De kerk is in 1932 gerestaureerd. | |
| Medio oktober 1993 is een begin gemaakt met een restauratie van deze PKN-kerk. | |
| In het gaaf bewaarde harmonieuze en deftige interieur is fraai 17e en 18e eeuws snijwerk aanwezig. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Geen informatie aanwezig | |
Hoofdorgel
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde Dorpskerk Johannes de Doper | Zandeweer | - |
Orgelhistorie
| b: |
Albertus Anthony Hinsz 1730/31, het was zijn eerste zelfstandige werkstuk, geschonken door Onno Tamminga, heer van de borg Scheltkema-Nijenstein; met medewerking van personeel van F.C. Schnitger (wiens weduwe de opdracht waarschijnlijk heeft aangenomen). Rijk gesneden beeldsnijwerk van kas en balustrade van Caspar Struiwig; M II ap: Man 8-Rugpos 6 - onderhoud Albertus Anthonie Hinsz tot 1780 - onderhoud Franz Caspar Schnitger Jr., vanaf 1780 - na diens overlijden op 12 november 1799 ging het onderhoud naar H.H. Freytag |
| r: |
Geert Pieters Dik, Groningen 1853; enige wijzigingen in de dispositie - onderhoud Geert Pieters Dik te Groningen van 1861 tot 1868 |
| r: | Roelof Meijer 1883; reparatiewerkzaamheden |
| r: |
Jan Doornbos, Groningen 1902; de drie spaanbalgen werden vervangen door een magazijnbalg; M II ap: Hw 8-Rw 6 - na 1902 werd de dispositie van het orgel gewijzigd waarbij de Mixtuer en de Scharp verdwenen |
| r: | J.W. Dekker, Uithuizermeeden 1932; werkzaamheden in verband met een kerkrestauratie |
| r: |
J. en K. Doornbos 1841/42; restauratie van het Rugpositief - de windvoorziening ging verloren, alle vulstemmen verdwenen, de beide tongwerken werden "doorslaand" gemaakt. Al het pijpwerk werd verschoven - onderhoud Mense Ruiter te Groningen |
| r: | Mense Ruiter, Groningen 1978; enkele werkzaamheden, reconstructie van de ontbrekende registermechaniek, nieuwe opliggende Tremulant geplaatst in de onderkas |
| r: | Mense Ruiter, Groningen 1981; het orgel werd omgestemd naar Werckmeistertemperatuur |
| r: | Albert H. de Graaf, Leusden 1985; de niet originele Gamba van het Rugpositief werd verwijderd, de verdwenen registers Quinta 1 1/2 en Sexquialtera werden gereconstrueerd |
| r: | Mense Ruiter 1985; nieuwe Tremulant |
| r: |
Metzer 1987; Vox Humana - al deze werkzaamheden zijn in de loop van 1987 voltooid; M II ap: Man 8-Rw 7 adviseur Klaas Bolt |
| r: |
Orgelmakerij Reil, Heerde 2007/08; de dispositie werd gereconstrueerd naar 1731. Delen van de klaviatuur werden gereconstrueerd, waarbij het Rugwerk opnieuw vanaf onderklavier bespeelbaar werd gemaakt. Nieuwe windvoorziening met drie spaanbalgen geplaatst op het gewelf boven het orgel. De wijzigingfen van Doornbos werden ongedaan gemaakt: M II ap: Man 8-Ruck Pos 8 adviseur Stef Tuinstra het orgel is in juni 2008 weer in gebruik genomen. Op 14 juni 2008 was een open dag |
Dispositie
| 1731 (Hinsz): | |
| Hoofdwerk | |
| Quintadena 16, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Nasard 3, Octaaf 2, Mixtuur IV-VI, Trompet 8 | |
| Rugpositief | |
| Roerfluit 8, Praestant 4, Gedektfluit 4, Woudfluit 2, Sexquialtera II, Scherp IV, Dulciaan 8 | |
| Pedaal | |
| Aangehangen | |
| 1788 (volgens Nicolaas Arnoldi Knock): | |
| Manuaal C-c3 kort octaaf | |
| Praestant 8, Holpyp 8, Octaaf 4, Quint 3, Octaaf 2, Sifflet 1 1/2, Mixtuur IV-VI, Trompet 8 | |
| Rug-Positief C-c3 kort octaaf | |
| Quintadeen 8, Praestant 4, Super Octaaf 2, Quint 1 1/2, Sexquialter II, Mixtuur, Voxhumana 8, Tremulant | |
| Pedaal | |
| aangehangen | |
| Koppeling tot Pedaal | |
| 2 Ventylen, Sterren, Nagtegaal, Pauq. | |
| 1902 (Hinsz/Doornbos): | |
| Hoofdwerk | |
| Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Nassat 3, Octaaf 2, Spitsfluit 2, Trompet 8 | |
| Rugwerk | |
| Roerfluit 8, Gamba 8, Praestant 4, Gedekte Fluit 4, Octaaf 2, Vox Humana 8 | |
| Pedaal | |
| aangehangen | |
| 1978 (Hinsz/Metzer): | |
| Manuaal C-c3 | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Spitsfluit 4, Nasard 3, Octaaf 2, Trompet 8 | |
| Rugwerk C-c3 | |
| Roerfluit 8, Prestant 4, Gedaktfluit 4, Octaaf 2, Quint 1 1/2, Sexquialter II 1 1/3, lege plaats, Vox Humana 8 | |
| Pedaal C-d1 | |
| aangehangen | |
| 2008 (Hinsz/Reil): | |
| Manuaal C-c3 | |
| Quintadena 16, Praestant 8, Floite Dues 8, Octaav 4, Nassat Quint 3, Super Octaav 2, Mixtuir III-VI, Trompet 8 | |
| Ruck Positiv C-c3 | |
| Rohr Floit 8, Praestant 4, Super Octaav 2, Wald Floit 2, Quinta 1 1/2, Sesquialtera II, Scharp IV, Vox Humana 8 | |
| Pedaal C-d1 | |
| aangehangen | |
| Schuifkoppel | |
| Tremulant Dues. Speerventil Manuael. Speerventil Ruck Positiv. Uytloop des Winds. Calcante Schel | |
| Het orgel is gestemd in 1/4-komma pythagoreïsche middentoonstemming |
Foto: www.nederlandseorgelkalender.nl
Bronvermelding van het hoofdorgel
| Boeken | |
| Dorgelo, Wim; De Groninger orgelmaker Albertus Anthoni Hinsz (1704-1785)3 4* 6 10 | |
| Gierveld: 250 jaar Hinsz-orgel Leens 18 21* 25 31 35 38 | |
| Gierveld: het ned huisorgel in de 17e en 18e eeuw 173 272 | |
| Knock, Nicolaas Arnoldi: dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen (1788)60 | |
| Steensma: langs de oude Groninger Kerken 40 foto 30* | |
| Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 108* 109* 110*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| brochure orgelhistorie in Groningen; Stichting Groningen Orgelland* | |
| contactbrief voor kerkenverzamelaars 31(1994)18, 58(2007)16 | |
| het Orgel 11(1959)238* 240, 11(1962)217, 4(1976)132, 1(1988)20-22 (2 foto's)*, 10(1993)349 | |
| het Orgelblad III(1960)15 |
Koororgel
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde Dorpskerk Johannes de Doper | Zandeweer | - |
Orgelhistorie
| b: | J.C. in der Mauer 1855 vóór; kabinetorgel M I: bas 6-disc 8 |
| o: | BURGWERD Hervormde pastorie eigendom van ds J. van der Heide |
| o: | 1970; het orgel is aan de Hervormde gemeente in bruikleen afgestaan; kabinetorgel M I: bas 6-disc 8 |
Dispositie
| 1970: | |
| Manuaal C-f''' | |
| bas | |
| Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Flageolet | |
| discant | |
| Prestant 8, Holpijp 8, (Vio)di Gamba 8, Prestant 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Flageolet | |
| Tremulant verwijderd, Ventiel | |
| 2 trappers bedienen elk een schepbalge tot voeding van een magazijnbalg | |
| Deling bas/discant bº-c' |
Geen
foto
beschikbaar
Bronvermelding van het koororgel
| Boeken | |
| - |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| de Mixtuur 2(1971)17* 31* 32 |
Laatste update: 2018-10-19 16:16:08