Hervormde kerk
In gebruik
Foto: Marcel Lameijer
(Kerk)gebouw
| Grote romaanse kruiskerk met vier torens, gebouwd in 1413 tussen Midwolda en Nieuwolda. | |
| De kerk was een belangrijke kerk en werd ook gebruikt voor vergaderingen van de eigenerfden en hoofdelingen om de rechtspraak en het bestuur te regelen. | |
| In 1667 viel één van de torens om bij een hevige storm. | |
| De kerk werd in het begin van de 18e eeuw bouwvallig door de herhaalde overstromingen in dit gebied. Men besloot tot afbraak van het gebouw. | |
| Hoofdeling Reinste Abdena gaf opdracht tot bouw van een nieuwe kerk. | |
| In 'trope l'oeil' op hout geschilderde draperie komen in Groningen, Midwolda, Noordbroek en Hornhuizen voor. | |
| In 1708 kwam de toren voor de nieuwe kerk gereed en in 1738 was de nieuwe kerk klaar. Als herinnering hieraan staan er nu vier pinakers op het brede zadeldak. In het oudste gedeelte, halverwege het kerkedak, gaat hij van een vierkante vorm over in een achtkantige, eerst van steen, hogerop van hout. De bekroning is een koepeltje is een "lantaarn-toren". | |
| Het grondpatroon is een Grieks kruis. Grote ruime zaalkerk. Het gewelf is blauw, de preekstoel, het orgel en de banken zijn rood. Het orgel is het grootste historische dorpsorgel van Noord-Nederland. | |
| Het orgel werd geschonken door Johan Hora Siccama. In 'trope l'oeil' op hout geschilderde draperie komen in Groningen, Midwolda, Noordbroek en Hornhuizen voor. | |
| Het gehele interieur is uit de 18e eeuw en vormt een stilistische eenheid. | |
| In de toren hangt een gelui van twee klokken (e1, A.H. van Bergen 1807 en cis2 van J. van Bergen uit 1948). | |
| Twee statige eiken herenbanken herinneren aan de Hora's. Zij bewoonden de Ennemaborg, in vroeger eeuwen een versterkt kasteel aan de oever van de Dollard. | |
| Kerkrestauratie in 1967/68. | |
| Nieuwe restauratie tussen 2000 en 2004. Op 26 november 2004 is deze PKN-kerk weer feestelijk in gebruik genomen. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
| Boeken | |
| Bouman, mr A.: Nederland Orgelland 96, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964 | |
| Dorgelo, Wim; De Groninger orgelmaker Albertus Anthoni Hinsz (1704-1785)6 7* 9 10 | |
| Gierveld: 250 jaar Hinsz-orgel Leens 19* 20 21 25 26 49 | |
| Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)119 210 ?? | |
| Hess, Joachim: Disposities Der Merkwaardigste Kerk-Orgelen (1774)35 | |
| Knock, Nicolaes Arnoldi: vervolg Knock 43 | |
| Kruijs, M.H. van 't:disposities der verschillende orgels (1885)46, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972 | |
| Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 12 | |
| Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 11 32 38 39 40 41 44 46 113* 114**, uitgave Bosch & Keuning te Baarn |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| 75 jaar Flentrop Orgelbouw 61 | |
| contactbrief voor kerkenverzamelaars 52(2004)15, 53(2005)19, 54(2005)14 | |
| de Mixtuur 29(1979)750, 82(1996)61 | |
| foto Groninger Orgelagenda (1996)5* | |
| groninger orgelagenda (2010)25* | |
| het Orgel 7/8(1960)156* 159, 10(1967)234, 12(1968)346, 2(1970)46, 10(1972)244, 12(1972)302-304 305**, 5(1976)173 | |
| het Orgelblad III(1960)15, V(1962)33 86-87 | |
| kerkepadgids (1988)46-47* | |
| organist & eredienst 5(1975)53 |
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde kerk | Midwolda | - |
Orgelhistorie
| b: |
Albertus Anthony Hinsz, Groningen/Hamsburg 1770/72, orgelkas vervaardigd door L. Bekenkamp, beelden door B. Kreemer en fijnzinnig snijwerk in de stijl van Lodewijk XV van A.D. Smit; M II ap: Hw 13-Rugpos 10-Ped 10 orgel op 30 augustus 1772 in gebruik genomen |
| r: | Hermann Eberhard Freytag, Groningen 1834; Scherp RW veranderd in een Fluittravers, Pedaalkoppel |
| r: | Petrus van Oeckelen, Groningen 1897; Fluittravers vervangen door een Viola di Gamba, de vijf blaasbalgen werden door een grote magazijnbalg vervangen naast het orgel, de winddruk werd verhoogd en het orgel werd gelijkzwevend gestemd |
| r: |
1961; M II vp: Hw 13-Rugpos 10-Ped 10 orgel gedemonteerd en opgeslagen in verband met de kerkrestauratie van 1967 kas geplaatst door Fa. Flentrop, Zaandam in 1968; oude frontpijpen voorzien van tinfoelie en het Rugpositief was weer bespeelbaar |
| r: |
Flentrop Orgelbouw, Zaandam 1970/72; omvangrijke restauratie, het orgel werd in de situatie van Van Oeckelen gestabiliseerd, alleen de koren van mixtuur en sexquialter werden gereconstrueerd alsmede de verdwenen Scherp, het orgel gestemd in een zogenaamde Silbermann-stemming met een verlaagde es); M II vp: Hw 13-Rugpos 10-Ped 10 adviseur Lambert Erné te Utrecht, later onder advies van Hans Erné ingebruikname orgel in 1972 |
| r: | Flentrop Orgelbouw, Zaandam 1976; de Silbermann-stemming werd ingeruild voor een gelijkzwevende stemming |
| r: |
Orgelmakerij Winold van der Putten jaren' 90; Tongwerken provisorisch verlengd, de winddruk werd verlaagd, De te luide scherp van Flentrop werd geherintoneerd en het orgel omgestemd in de 1/6 stemming naar Young adviseur Stef Tuinstra Op zaterdag 1 september 2012 is het 240 jarig bestaan van het orgel gevierd |
Dispositie
| 1772 (Hinsz): | |
| Manuaal | |
| Gedekt 16, Praestant 8, Baarpijp 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Cornet III 4 discant, Mixtuur IV-V 1, Trompet 8, Vox Humana 8, Tremulant | |
| Rugpositief | |
| Fluit douce 8, Quintadena 8, Praestant 4, Holpijp 4, Nasard 3, Octaaf 2, Spitsfluit 2, Sesquialtera II-III, Scherp III-IV, Dulciaan 8, Tremulant | |
| Pedaal | |
| Bourdon 16, Praestant 8, Gedekt 8, Roerquint 6, Octaaf 4, Nachthoorn 2, Bazuin 16, Trompet 8, Schalmei 4, Cornet 2 | |
| Manuaalkoppel, Pedaalkoppel | |
| 3 Afsluitingen, Windlosser, Calcantenklok, 5 Spaanbalgen | |
| 1885 (volgens van ’t Kruijs): | |
| Hoofdmanuaal | |
| Gedakt 16, Prestant 8, Baarpijp 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Cornet III, Mixtuur IV-V, Trompet 8, Vox Humana 8 | |
| Rugwerk | |
| Fluit Douce 8, Quintadena 8, Fluit Travers 8, Holpijp 4 discant, Nazard 3, Octaaf 2, Spitsfluit 2, Sesquialter II-III, Dulciaan 8 | |
| Pedaal | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Gedakt 8, Roerquint 6, Octaaf 4, Nachthoorn 2, Bazuin 16, Trompet 8, Schalmei 4, Cornet 2 | |
| 1961 (volgens Bouman): | |
| Hoofdwerk (I) | |
| Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Baarpijp 8, Octaaf 4, open fluit 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Cornet III 4, Mixtuur IV-V 1 (in de discant met terts 3 1/5), Trompet 8, Vox Humana 8 | |
| Rugwerk (II) | |
| Gedekt 8, Quintadena 8, Viola di gamba 8, Praestant 4, Gedekte fluit 4, Nasard 2 2/3, Superoctaaf 2, Spitsfluit 2, Sesquialtera II 1 1/3, Dulciaan 8 | |
| Pedaal | |
| Bourdon 16, Praestant 8, Gedekt 8, Roerquint 5 1/3, Octaaf 4, Gedekte fluit 2, Bazuin 16, Trompet 8, Schalmei 4, Schalmei 2 | |
| door de manuaalkoppeling wordt manuaal II naar achterem geschoven | |
| 1972 (Flentrop): | |
| Hoofdwerk C-d3 | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Baarpijp 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Woudfluit 2, Cornet III discant, Mixtuur III-IV-V, Trompet 8, Voxhumana 8 | |
| Rugpositief C-d3 | |
| Fluit Does 8, Quintadeena 8, Prestant 4, Holpijp 4, Nazat 3, Superoctaav 2, Spitsfluit 2, Scherp III-IV, Sexquialtra II-III, Dulciaan 8 | |
| Pedaal C-d1 | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Gedackt 8, Roerquint 6, Octaav 4, Nagthoorn 2, Bazuyn 16, Trompet 8, Schalmey 4, Cornet 2 | |
| Schuifkoppel tussen de manualen, Pedaalkoppel |
Geen
foto
beschikbaar
Bronvermelding van bovenstaand orgel
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Geen informatie aanwezig | |
Laatste update: 2018-06-14 09:46:47