RK kerk - Cenakelkerk Hoofdorgel
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Monseigneur Suysplein 1
Heilig Landstichting
Gemeente Groesbeek
Gelderland

(Kerk)gebouw

Monseigneur Arnold Suijs (1870-1941), architect Jan Stuyt (1868-1934) en beeldend kunstenaar Piet Gerrits (1878-1957) hebben elkaar ontmoet tijdens een pelgrimsreis in 1905 naar Palestina, het Heilig Land. Omdat een reis naar Palestina slechts voor weinig Nederlanders was weggelegd, besloten zij ten zuiden van Nijmegen een devotiepark op te richten, de Heilig Land Stichting. De Heilig Landstichting werd in 1911 opgericht door met als doel de kennis over Palestina en het leven van Christus te bevorderen. In een parkachtige aanleg werden gebouwen neergezet die te maken hebben met de bijbelse geschiedenis. De bouwwerken werden ontworpen door Jan Stuyt in samenwerking met beeldend kunstenaar Piet Gerrits.
De grote verdienste van Suijs is dat hij Stuyt en Gerrits volledig vrij liet in hun artistieke vormgeving. Zij vormden een hecht team.Suijs was de bedenker van alle plannen, Stuyt en Gerrits waren de uitvoerders.
Op 6 januari 1905 kon het klooster Casa Nova in gebruik worden genomen en begon Piet Gerrits met de aanleg van de begraafplaats op de Usuleberg.
De kerk werd gebouwd tussen 1913 en 1915. De kerk werd ook gebouwd op de zg. Ursuleberg en was vanuit de buurtschap De Ploeg en de Nijmeegsebaan goed te zien. Eigenlijk werd de kerk een schaalmodel van het oorspronkelijke ontwerp; om de bouwkosten te drukken maakte men het geheel 25% kleiner. Fraai voorbeeld van een centraalbouw met koepel van gewapend beton - diameter 15 meter en kapellen onder oosterse invloed met twee torens. Tegen de achterwand in de loggia heeft Piet Gerrits een mozaïek aangebracht van het Laatste Avondmaal (De Cenakel). De kerk is, net als de omliggende gebouwen in een okergele minerale kleur geverfd.
De eerste steen werd gelegd op 30 mei 1913. Op 11 juni 1915 werd de nieuwe kerk door mgr A.F. Diepen, bisschop van 's Hertogenbosch geconsacreerd. Op 6 januari 1915 was de kerk al in gebruik genomen.
Het interieur van de kerk was op het moment van de consecratie nog helemaal wit. Er was onvoldoende geld om te starten met de realisatie van de door kunstenaar Piet Gerrits beoogde mozaïeken in de zijkapellen en de koorapsis van het hoofdaltaar. Ook ontbraken nog luidklokken en een orgel.
In 1921 was het mozaïek van het Laatste Avondmaal in de loggia boven de ingang van de kerk klaar. In 1923 volgden de mozaïeken in de koorabsis en de Mariakapel. Door de hoge kosten besloot het kerkbestuur om van de overige geplande mozaïeken met bijbelse taferelen af te zien en Piet Gerrits te vragen deze tafelen te schilderen.
Op 16 december 1929 werden vier luidklokken geplaatst en in 1930 voltooide Piet Gerrits de muurschilderingen in de kerk.
De bouw van een Heilig Hartbasiliek is echter nooit verwezenlijkt vanwege geldgebrek.
Na de inzegening in 1915 werd de kerk naast bedevaartkerk ook een parochiekerk.
Het grootste deel van het Bijbels Openluchtmuseum werd gebouwd rond 1930.
In 2004 kregen de Cenakelkerk, de pastorie en Casa Nova en een aantal gebouwen van het oude Bijbels Openlucht Museum officieel de status van Rijksmonument.
De kerk en het ter rechterzijde gelegen parochiecentrum zijn in 2010 grondig gerestaureerd.
Om deze monumenten voor de toekomst te bewaren werd door het Parochiebestuur aan Architecten bureau TAK opdracht gegeven voor een onderzoek naar de bouwtechnische staat van de gebouwen. Daarbij kwamen bij de kerk talloze gebreken aan het licht, veroorzaakt door een combinatie van niet aan elkaar aangepaste materialen tijdens de bouw begin 1900, en problemen veroorzaakt door de verwarming met sterk wisselende temperaturen. De restauratie door aannemingsbedrijf Koninklijke Woudenberg kon in 2010 beginnen. In de kerk werden niet alleen de schilderingen enz. schoongemaakt en hersteld maar werd ook een geheel nieuwe verwarming aangelegd.
Het koororgel en wat minder het oude orgel, werden rigoreus ingepakt. Er werd besloten het orgelfront te handhaven: het front was een deel van de historie van de kerk Men kon achter het orgelfront maatregelen treffen, geadviseerd door bureau Peuts, om de galm in de kerk iets te verminderen. Daarom werd ook de vloer van de koorzolder belegd met hoogpolig tapijt.
Sinds 2013 maakt de kerk als locatie met nog een aantal kerken deel uit van de Parochie Heilige Drie-eenheid.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
RK kerk - Cenakelkerk Hoofdorgel Heilig Landstichting -

Orgelhistorie

- offerte van Fa. L. Ypma te Alkmaar 23 juli 1914: Pn I ap: Man 4 (het orgel is niet geplaatst)
- offerte Gebr. Smit te Alkmaar 16 maart 1924: er kwam weer geen orgel, tot verdriet van pastoor en parochianen
- op 20 mei 1924 kreeg pastoor Suys van de bisschop van ;s Hertogenbosch toestemming een harmonium aan te aan te kopen. Men behielp zich tot 1948 met het harmonium, dat na de bouw van het eerste orgel nog jaren in de Taborkapel tegen de muur heeft gestaan en bij repetities en andere gelegenheden nog vaak werd gebruikt
b: Fa. Jos Vermeulen, Alkmaar 1947/48; geschenk van pastoor van Beek aan de parochie; EP II vp: Hw 5-Zw 5-Ped 3
- het contract werd op 16 oktober 1947 getekend
adviseur dr P.J. de Bruyn namens de KKOR
het orgel werd op Tweede Paasdag 29 maart 1948 door mrg W. Mutsaerts, bisschop van 's Hertogenbosch ingewijd, met een orgelbespeling door prof Flor Peeters te Mechelen
- tweede speeltafel vóór in de kerk als Koororgel
- de officiële keuring van het orgel vond plaats op 13 april 1948 door adviseur P.J. de Bruyn. Er werden enkele aanpassingen gedaan
- het jaarlijkse onderhoud werd nog wel eens vergeten. In 1957 maakte de Fa. Vermeulen een offerte voor een grote onderhoudsbeurt en concludeerde dat in de loop der jaren zeer veel stof en vuil in het interieur van de orgels verzameld was, waardoor een goede aanspraak en intonatie van het pijpwerk werd geschaad.
- in 1962 klaagde de heer Wahlen, lid van het kerkbestuur, over de zorgwekkende toestand van het orgel. Volgens Vermeulen waren dat kleinigheden
r: Fa. Jos Vermeulen te Alkmaar 1964; grote schoonmaakbeurt. Er werd ook gesproken over een kleine verplaatsing van de speeltafel. Nieuw pedaalklavier, nieuwe pijpen voor de Roerfluit, te luide Trompet vervangen
- de werkzaamheden werden gesanctioneerd door dr P.J. de Bruyn
- in 1973 moesten de seleenelementen van de gelijkrichter (apparaat om van 220 volt wisselstroom 24 volt gelijkstroom te maken) worden vervangen
- rond 1978 begon het orgel problemen te vertonen: registers die niet goed aanspraken, tonen die niet opkwamen enz.
r: Fa. Jos Vermeulen, Alkmaar 1979; reparatie
- in 1981 bleken de problemen niet verholpen en werd een diepgaand onderzoek gestart naar de oorzaak en de mogelijkheden deze te verhelpen. Alle contacten in de speeltafel en orgelkasten, windladen enz. waren geoxideerd en zouden voor een betrouwbare bespeling vervangen moeten worden. Voorts waren er lekken in de luchtkanalen en houtworm in het houtwerk van het orgel
- Bij de plaatsing van het koororgel in 1982 werd het altaarorgel gesloopt. Het hoofdorgel heeft men gewoon laten staan.

Dispositie

1914: (het orgel is niet geplaatst)
Manuaal
Prestant 8, Viola da Gamba 8, Bourdon 8, Fugara 4
Pedaal
aangehangen
 
1948:
Hoofdmanuaal (manuaal I) C-g3
Prestant 8, Bourdon 8, Gemshoorn 4, Mixtuur II-III, Schalmei 8
Manuaal II (in zwelkast) C-g3
Kwintadeen 8, Prestant 4, Dwarsfluit 4, Nasard 2 2/3, Nachthoorn 2, Tremolo
Pedaal C-f1
Subbas 16, Gedektbas 8 (uit Subbas 16), Corno 4 (uit Gedektbas 8)
Koppelingen: Klavierkoppel I+II, Suboctaafkoppel I+II 16, Pedaalkoppel P+I, Pedaalkoppel P+II
Speelhulpen: 5 vaste combinaties P MF F FF T(utti) O(plosser), Automatische pedaalomschakeling
3 voetknoppen voor de normaalkoppelingen, Basculetrede voor de zwelkast. Wipschakelaar voor de stroom met signaallampje, Voltmeter
Het Altaarorgel met twee registers is met een tweede speeltafel gekoppeld aan het Hoofdorgel

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Geertsen, Frans: De orgels van de Cenakelkerk; Heemkundewerkgroep Heilig Landstichting (2014)
Willemsen, Jan: Het Heilige Land van Piet Gerrits. Valkhof Pers 2014
Tijdschriften en andere uitgaves
-
Laatste update: 2016-06-20 09:53:19