Hervormde kerk - Broederenkerk
Nieuwe bestemming
Foto: Anton van Daal
Broederenkerkplein 1
Zutphen
Gemeente Zutphen
Gelderland
Zutphen
Gemeente Zutphen
Gelderland
(Kerk)gebouw
| De Broederenkerk is een 14e-eeuwse kloosterkerk waarin Dominicanen of Predikbroeders gehuisvest waren (zie daar). De kerk is in gotische stijl gebouwd en in de 16e eeuw verfraaid met gewelfschilderingen. | |
| Na de verovering van Zutphen door prins Maurits van Oranje kwam de kerk in protestantse handen, onder meer onder de hoede van de Waalse kerk en de Nederlandse Hervormde Kerk. | |
| Diensten van de Waalse kerk sinds 1615 in deze kerk (zie daar). | |
| In de loop der eeuwen is de kerk weinig veranderd, behalve dat in 1772 een klein torentje aan de kerk werd toegevoegd naar ontwerp van stadsbouwmeester Thomas Wittenberg. De klok in de toren wordt poortjesklokje genoemd. Het luidde vroeger om 21.45 uur als waarschuwing aan de burgers buiten de stad dat de poort om 22.00 uur sloot. Het klokje luid nog steeds om deze tijd. | |
| De Waalse Gemeente werd bij Koninklijk Besluit van 12 mei 1821 opgeheven. De resterende leden werden gevoegd bij de Hervormde gemeente, die na een grondige verbouwing in 1824/45 vanaf 1826 het alleengebruikrecht had over de Broederenkerk. Het interieur werd opnieuw ingericht. | |
| In 1944 werd de Broederenkerk door oorlogshandelingen ernstig beschadigd. | |
| Restauraties in 1924, 1938 en 1948. | |
| De kerk raakte in de 1960-er jaren geheel buiten gebruik en stond leeg. | |
| In 1982 is de kerk overgenomen door de burgerlijke gemeente. In 1982 is de kloostergang aan de noordzijde gereconstrueerd. | |
| Het Broederenklooster is in 1957 in gebruik genomen door het Stedelijk Museum. | |
| Op 25 februari 1983 werd de kerk omgedoopt tot openbare leeszaal en bibliotheek. | |
| Laatste restauratie tussen 1997 en 2001, waaronder conservatie van de gewelfschilderingen. | |
| In het Broederenklooster kwamen in 2013 naast de bibliotheek en het Stedelijk Museum ook nog drie andere culturele instellingen: Museum Henriette Polak, de archeologische afdeling van de gemeente Zutphen en stichting ‘t Oude Kinderboek. Ook komt er horeca (zie ook RK kloosterkerk - Broederenkerk). |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
| Boeken | |
| Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)133 | |
| Jespers, Frans: repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks (1900)155 | |
| Meijer: foto E 17*, de Mixtuur Schagen | |
| Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 42 44 45 136*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Inspelingsprogramma Heusden Ned Hervormde Grote of Catharinakerk | |
| contactbrief voor kerkenverzamelaars 6(1981)13, 10(1983)20, 17(1987)25 | |
| de Mixtuur 13(1974)245 246* 252, 20(1977)427, 36-37(1981)209* 258 259 262 263 264 266 268 271* 272* 273*, 38(1982)320, 49(1985)782 | |
| het Orgel 4(1987) 136-138* | |
| kerkepadgids (1980)15 80 |
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde kerk - Broederenkerk | Zutphen | - |
Orgelhistorie
| b: | ± 1750; M I: Man 9 (volgens Hess) |
| b: | Johannes Andreas Paradijs ??, Amsterdam na 1767 voor BARNEVELD Huize De Schaffelaar, privé-eigendom van Petrus (Pierre) van Eijs; groot tweeklaviers positief M II: Man 7 |
| o: | ARNHEM RK kerk H Jan - Janskerk A.F.G. Heijneman 1773/74; orgel veranderend en vergroot en geplaatst op een nieuwe orgelgalerij |
| r: | Johann Gustav Schilling, Deventer of Johannes Nageman, Zutphen 1776; schoonmaakbeurt bij resolutie van 10 april 1776 |
| r: |
1797 bij resolutie van 30 april 1797 werd besloten het orgel te laten herstellen van de schade, aangericht door de tijdelijk ingekwartierde soldaten - het orgel werd in 1817 gedemonteerd en opgeslagen in het Burgerweeshuis te Zutphen; M I: Man 13 - door de opheffing van de Waalse gemeente in 1821 kwam het orgel in bezit van de Hervormden, die besloot het orgel te verkopen advertentie in de Arnhemsche Courant van donderdag 3 juni 1824: op maandag 21 juni 1824 zal het orgel openbaar worden verkocht - het orgel werd gekocht door organist Jacobus Prins |
| o/r: | Fa. N.A. Lohman & Zn, Groningen 1824/28; Hinderk Berends Lohman maakte in feite een nieuw orgel, hij gebruikte de klavieren, één windlade en het 18e eeuws pijpwerk uit het voormalige orgel van de Sint Janskerk te ARNHEM. Nieuwe grote orgelkas: deze suggereerde een drieklaviers werk met Rugwerk, Hoofdmanuaal, Bovenwerk en vrij Pedaa. Geen snijwerk bij de pijpvoeten en geen bekroningen, de beide kassen hadden als bekroningen grote, op paneel geschilderde beelden, als vleugels aan de poedaaltorens grote staande figuren; M II ap: Man 12-Rugpos 9-Ped 8 |
| r: | J.F. Witte (Fa. J. Bätz & Co), Utrecht 1894; herstelling, hij bracht o.m. expressions aan en schilderde de orgelkas |
| r: |
Fa. J.C. Sanders & Zn., Utrecht 1938; Rugwerk uitgebreid en een elektrische pedaaltractuur aangelegd twee ontbrekende stemmen op het Rugwerk, Quintadeen 8 en Dulciaan 8, nieuwe registeropschriften; M II EL Ped: Hw 11-Rw 9-Ped 6 in 1980 is besloten het orgel te verkopen |
| o/r: | HEUSDEN Ned Hervormde Grote of Sint-Catharinakerk Gebr. Reil, Heerde 1980/84; M II vp: Hw 12-Rw 9-Ped 8 |
Dispositie
| na 1767 (volgens Hess): | |
| Manuaal | |
| Praestant 8, Holpyp 8 bas, Praestant 4, Fluit 4, Holpyp 4, Octaav 2, Praestant 2 discant, Sexquialtra II, Mixtuur III | |
| na 1767 (vermoedelijk de werkelijke dispositie): | |
| Manuaal | |
| Prestant 8 bas/discant, Holpijp 8 bas, Prestant 4 discant, Holpijp 4 discant, Fluit 4 bas, Octaaf 2, Sesquialter II discant, Mixtuur III | |
| 1828 (Lohman-orgel volgens Broekhuyzen): | |
| Manuaal | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Viol di Gamba 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Speelfluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet IV, Mixtuur IV, Trompet 8, Voxhumana 8, Tremulant | |
| Rugpositief* | |
| Prestant 8 discant, Bourdon 8, Holpijp 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Woudfluit 2, Flageolet 1, Sexquialter II, Dulciaan 8 | |
| Pedaal* | |
| Prestant 16, Subbas 16, Octaaf 8, Gedakt 8, Quint 6, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8 | |
| Koppelingen | |
| Twee afsluitingen, Ventiel | |
| * waarvoor regeerwerk is aangebragt | |
| 1938: | |
| Hoofdwerk (II) C-f3 | |
| Bourdon 16, Prestant 8, Viola di Gamba 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Roerquint 3, Octaaf 2, Cornet IV discant, Mixtuur III-IV, Trompet 8 bas/discant, open plaats voor Vox Humana 8, Tremulant | |
| Rugwerk (I) C-f3 | |
| Prestant 8 discant, Holpijp 8, Quintadeen 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Woudfluit 2, Sifflet 1, Sesquialter II, Dulciaan 8 bas/discant | |
| Pedaal C-d1 | |
| Prestant 16, Subbas 16, Octaaf 8, Wijdgedekt 8, open plaats voor Quint 6, Octaaf 4, Bazuin 16, open plaats voor Trompet 8 | |
| Drukkoppel Hoofdwerk-Rugwerk, Koppel Pedaal-Hoofdwerk | |
| Schel, Ventiel | |
| Een groot aantal loze knoppen voor de symmetrie en het gereserveerde Bovenwerk | |
| Hoofd- en Rugwerk hebben mechanische, het pedaal elektrische traktuur | |
| 1984: | |
| Hoofdwerk (II) C-f3 | |
| Bourdon 16, Praestant 8, Viola di Gamba 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Roerquint 3, Octaaf 2, Cornet IV discant, Mixtuur III-IV 2, Trompet 8 bas/discant, Vox Humana 8 bas/discant, Tremulant | |
| Rugpositief (I) C-f3 | |
| Prestant 8 discant, Holpijp 8, Quintadena 8, Praestant 4, Roerfluit 4, Woudfluit 2, Flageolet 1, Sesquialter II 1 1/3-4/5, Dulciaan 8 bas/discant, Tremulant | |
| Pedaal C-d1 | |
| Prestant 16, Subbas 16, Octaaf 8, Wijdgedekt 8, Quint 6, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8 | |
| Drukkoppel Hoofdwerk-Rugwerk bas/discant, Pedaal-Hoofdwerk |
Geen
foto
beschikbaar
Bronvermelding van bovenstaand orgel
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Geen informatie aanwezig | |
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42