Hervormde Grote of St Walburgiskerk
In gebruik
Foto: Maria Veldmans
's-Gravenhof 3
Zutphen
Gemeente Zutphen
Gelderland

(Kerk)gebouw

De kerk is ontstaan uit een kapel of kerk die in de 11e eeuw door graaf van Zutphen tot kapittelkerk werd verheven. De kerk was tevens parochiekerk. Het schip en de onderbouw van de toren zijn uit het tweede kwart van de 13e eeuw.
Oorspronkelijk een romano-gotische kruisbasiliek, te herkennen aan het 13e eeuwse koor, middenschip en dwarsschip. Nog een eeuw ouder is de crypt onder het hoogkoor.
De toren is gebouwd in de 13e eeuw met een spits uit de 17e eeuw.
Uitbreidingen in gotische stijl tot ± 1500.
In de 14e eeuw werd om het hoogkoor een omgang gebouwd met bij elk vak een kapel
aan de dwarsarmen werden ± 1500 de diepe kapellen gebouwd.
Van 1561 tot 1564 werd tegen de zuidwand van de kooromgang de befaamde Librije aangebracht, een unieke kettingbibliotheek. De oorspronkelijke inrichting met zeldzame en unieke banden aan een ketting op achttien lectijnen zorgt voor de middeleeuwse atmosfeer. Afdrukken van bokkenpoten in de plavuizen op de vloer.
Gotische kaarsenkroon, 15e eeuwse Mariaportaal, koperen doopvont uit 1527, belangrijke historische grafzerken.
De torenspits uit 1637 ging bij de brand in 1948 verloren en is in 1950 herbouwd.
De kerk is rijk versierd met gewelf- en muurschilderingen.
Door de PKN-gemeente wordt er in de zomer maanden nog wekelijks dienst gehouden, in de winter maanden zijn de diensten in de verwarmde Wijngaard, de vroegere Gereformeerde kerk. De Walburgis wordt ook nog gebruikt voor rouw- en trouwdiensten.
De Walburgiskerk werd in 2018/19 ingrijpend gerestaureerd. Zerken werden verplaatst, er werden stoelen geplaatst en er kwam een nieuwe entree. Vroeger bezochten 1000 mensen de eredienst, nu nog 180. De Stichting Oude Gelderse Kerken heeft de kerk in 2016 overgenomen. De 13e eeuwse gotische kerk telt nog een aantal elementen van haar Romaanse voorganger. De kerk is sinds 1591 in gebruik voor de protestantse eredienst. Eind 19e eeuw werd er ingrijpend gerestaureerd door P.J.H.Cuypers. In 1998 vond de laatste restauratie plaats.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig

Kabinetorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of St Walburgiskerk Zutphen 1971 -

Orgelhistorie

b: Johan Adolf Hillebrand, Leeuwarden 1813 voor BALK kerk ??
o: CULEMBORG RK klooster; het orgel heeft de vorm van een behoorlijke servieskast; kabinetorgel M I:
o/r: K.B. Blank & Zn. 1971; herstelwerkzaamheden aan de kas, snijwerk gecompleteerd; kabinetorgel M I: Man 7
r: Orgelmakerij Reil, Heerde 1998; restauratie mechaniek en pijpwerk; vier doorlopende- en twee discantstemmen
Het kabinetorgel staat in de Credokapel.

Dispositie

vóór 1971:
Manuaal
Prestant 8 discant, Holpijp 8 bas/discant, Fluit Travers 8 discant, Fluit 4, Quint 3 discant, Octaaf 2, Woudfluit 2
 
1971 (Blank):
Manuaal
Prestant 8 discant, Holpijp 8 bas/discant, Fluit Travers 8 discant, Fluit 4, Octaaf 2, Woudfluit 2, Nachthoorn 2 discant

Bronvermelding van het kabinetorgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
de Mixtuur 24(1978)544
het Orgel 11(1971)321

Hoofdorgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of St Walburgiskerk Zutphen -

Orgelhistorie

b:
o: boven het Maria-portaal aan de noorderzijde van de kerk in 1501
r: H. Graurock, Emmerik 1534
r: Hans Hendrich Bader, Westfalen 1637; reparatie, Rugwerk
b: Hans Hendrich Baeder en broers Arnold en Tobias 1639-1643; voltooing van het orgel; Hw - Ped; M II vp: Hw 10-Rw 9-Ped 5
keuring door de orgelmaker en organist Theodorus Faber 1643
het orgel werd op 13 april 1643 opgeleverd
r: Conrad Bader 1658/59
r: J. Spaltman, Wezel 1677; plaatsing Vox Humana
r: Joost Derk Jalink 1711; werkzaamheden
r: G. Schilling 1762; werkzaamheden
o/r: Jan Willem Timpe 1813/15 overplaatsing naar koor-oostzijde van de kerk; aanzienlijk verbouwd en vergroot met een 3e klavier (Bovenwerk)
± 1815 (volgens van Eem): M IV vp: Hw 12-Rugpos 10, Bov 9-Ped 8
orgel geëxamineerd door de organist en klokkenist Nieuwhuizen te Utrecht en Prins, organist te Zutphen
inwijding orgel op 31 juli 1815
r: Lohman, Groningen
r: Johann Frederik Witte, Utrecht (Fa. Bätz & Co.), Utrecht 1832; restauratie
r: Fa. Stulting & Maarschalkerweerd, Utrecht 1844 als knechten van Bätz; herstelling
o/r: G. Spit & Co 1906; in verband met de kerkrestauratie werd het orgel verplaatst naar de torenzijde, restauratie en wijziging
r: J.C. Sanders & Zn., Utrecht 1928; kleine wijziging
- in 1967: het orgel wordt langzaam opgevreten door de houtworm
r: Fa. K.B. Blank 1976; restauratie Hoofdwerk; M III vp: Hw 12-Rw 10-Bov 9-Ped 8
r: Orgelmakerij Gebr. Reil, Heerde 1994/96
adviseur Rudi van Straten
Op vrijdag 27 september 1996 werd het orgel officieel in gebruik genomen. Het openingsconcert werd gegeven door Bert Matter, Johan Luijmes en Rudi van Straten. Daarna volgt een anderhalve week durend festival

Dispositie

1774 (volgens Nicolaes Arnoli Knock):
Hoofdwerk
Quintadena 16, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Echo 4, Quint 3, Mixtuur, Sexquialtera, Trompet 8, Vox Humana 8
Rugpositief
Holpijp 8, Quintadena 8, Praestant 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Quint 1 1/2, Flageolet 1, Mixtuur, Sexquialtera, Kromhoorn 8
Pedaal
Praestant 16, Octaaf 8, Mixtuur, Bazuin 16, Basson 8
 
± 1815 (volgens van Eem):
Hoofd-Manuaal C-f3
Quintadena 16, Praestant 8, Baarpijp 8, Holpijp 8, Octaav 4, Fluit 4, Quint 3, Octaav 2, Mixtuur IV-V-VI, Cornet III, Fagot 16, Trompet 8
Rug-Positief C-f3
Holpijp 8, Quintadena 8, Praestant 4, Fluit 4, Quint 3, Octaav 2, Quint 1 1/2, Flajolet 1, Mixt: III-IV-V, Hobow 8
Boven-Manuaal C-f3
Praestant 8, Rhoerfluit 8, Viol de gambe 8, Fl: Trav: 8 discant, Octaav 4, Fl: d'amour 4, Woudfluit 2, Carillon III discant, Voxhumana 8
Pedaal C-d1
Praestant 16, Subbas 16, Octaav 8, Gedact 8, Octaav 4, Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
4 Koppelingen
4 Afsluitingen, 2 Tremulanten
 
1885 (volgens van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Echo 4, Quint 3, Mixtuur, Sexquialter, Trompet 8, Vox Humana 8
Rugwerk
Holpijp 8, Quintadeen 8, Prestant 4, Quint 3, Octaaf 2, Quint 1 1/2, Mixtuur, Sexquialter, Kromhoorn 8
Pedaal
Prestant 16, Octaaf 8, Mixtuur, Bazuin 16, Basson 8
 
1976 (Baeder/Blank):
Hoofdwerk C-f3
Quintadeen 16, Prestant 8, Baarpijp 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur IV-VI, Cornet IV, Fagot 16, Trompet 8
Rugpositief C-f3
Bourdon 8, Holpijp 8, Prestant 4, Gedekte Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Quint 1 1/2, Flageolet 1, Mixtuur III-IV, Clarinet 8
Bovenwerk C-f3
Prestant 8, Roerfluit 8, Viola di Gamba 8, Octaaf 4, Fl?te d'Amour 4, Nasard 3, Woudfluit 2, Scherp III, Dulciaan 8, Tremulant
Pedaal C-d1
Prestant 16, Subbas 16, Octaaf 8, Gedekt 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
Koppeingen: Hoofdwerk-Rugpositief, Hoofdwerk-Bovenwerk, Pedaal-Hoofdwerk
Tweede tremulant over het gehele werk
 
1996 (??/Blank):
Hoofdwerk C-f3
Quintadeen 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Gemshoorn 4, Quintfluit 3, Octaaf 2, Mixtuur II-VI 2, Fagot 16, Trompet 8 bas/discant
Rugpositief C-f3
Holpijp 8, Quintadeen 8, Prestant 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Quint 1 1/2, Terts 1 3/5, Mixtuur IV-V 1, Kromhoorn 8
Bovenwerk C-f3
Prestant 8, Roerfluit 8, Baarpijp 8, Fluit travers 8 discant, Octaaf 4, Fluit d'amour 4, Woudfluit 2, Flageolet 1, Carillon III discant, Vox Humana 8, Tremulant
Pedaal C-d1
Prestant 16, Subbas 16, Octaaf 8, Gedekt 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
Koppelingen: Hoofdwerk-Rugpositief, Hoofdwerk-Bovenwerk, Rugwerk-Hoofdwerk, Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Rugwerk, Pedaal-Bovenwerk
Tweede tremulant over het gehele werk
Afsluiters op alle werken
Toonhoogte a1 = 443 Hz. bij 14º C., Stemming ongelijkzwevend naar Hinsz-Freytag, Winddruk 76 mm/wk.

Bronvermelding van het hoofdorgel

Boeken
Bouman, mr A.: Nederland Orgelland 47 afb III-2*, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964
Eem, Egbertus van: aantekeningen van een aantal Ned. kerk- en huisorgels (± 1815)21; uitgave Boeijenga te Sneek 1970
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)64, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Luteijn, A.C.M.: de orgelpijp uit; Bosch & Keuning, Baarn (1976)66*
Meijer: foto E 6*, de Mixtuur Schagen
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 28
Os, drs J.F. van: langs nederlandse orgels II 12 22 23 41 44 68-71**, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 22 23, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Vlagsma: de Friese orgels (1500-1750)57 125 126 127 186 475, Fryske Akademy Leeuwarden 2003
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 53(2005)1* 2 3, 55(2006)10, 124(2018)7
de Mixtuur 13(1974)245, 24(1978)54, 34(1981)123 135, 36/37(1981)262 263, 39(1982)358, 55(1986)229, 59(1988)386 387 395, 78(1994)909
de Orgelvriend 6(1988)11-12*
de orgelmakers Witte (1978)19; Stichting Orgel Grote Kerk Gorcum
grepen uit de orgelgeschiedenis van de Ned. Hanzesteden, samenstelling Maarten Seijbel (2015)6*
het Orgel 7/8(1962)154* 157, 6(1967)156, 5(1978)174, 11(1994)412, 7/8(1996)23*
het Orgelblad I(1958)24*
kerkepadgids (1980)15-16 80
organist & eredienst 9(1977)163
orgels in Ned 59

Koororgel

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Grote of St Walburgiskerk Zutphen -

Orgelhistorie

b: Ahrend & Brunzema, Leer 1960 voor HELPMAN Gereformeerde kerk vrijgemaakt artikel 31 - Columnakerk; snijwerk van W. Grümmer te Groningen, orgel gebouwd naar ontwerp van Bernard Edskes; M I ap: Man 6
o:
Het koororgel heeft een plaats gevonden in het koor van de kerk

Dispositie

1960 (Ahrend & Brunzema):
Manuaal C-f3
Praestant 8, Gedekt 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Mixtuur IV
Pedaal C-f1
Aangehangen

Bronvermelding van het koororgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-10-25 15:30:04